Το 2021, ο Μάρτιν Σκορσέζε δημοσίευσε ένα άρθρο στο περιοδικό Harper’s, στο οποίο περιέγραφε την εκτίμηση που έχει για τον Ιταλό σκηνοθέτη Φεντερίκο Φελίνι. Εκεί ωστόσο, βρήκε την ευκαιρία να αποδοκιμάσει την κατάσταση του σύγχρονου κινηματογράφου. Περιγράφοντας την αρχιτεκτονική του πολιτισμικού οικοσυστήματος, παρατήρησε ότι το περιεχόμενο που καταναλώνουμε φιλτράρεται από αλγόριθμους, οι οποίοι λειτουργούν σύμφωνα με το θέμα και το είδος όσων έχουμε ήδη δει. Οι αλγόριθμοι, εξ’ ορισμού, βασίζονται σε υπολογισμούς που αντιμετωπίζουν τον θεατή ως καταναλωτή και τίποτα άλλο, έγραψε.
Η κατηγοριοποίηση του περιεχομένου υπονομεύει τις ταινίες, σημείωσε, γιατί ο κινηματογράφος ήταν και πάντα θα είναι κάτι πολύ περισσότερο από περιεχόμενο. Για να το εξηγήσει, χρησιμοποίησε το παράδειγμα των ταινιών του Φελίνι, ως την κορυφή της κινηματογραφικής τέχνης, το εκ διαμέτρου αντίθετο δηλαδή, του εύπεπτου περιεχομένου. Οι άνθρωποι μάλωναν για τις ταινίες του, ο καθένας είχε τη δική του ερμηνεία και μπορούσαν να μιλούν ώρες για αυτή.
Εφήμερη προσοχή του κοινού
Στα τέλη της δεκαετίας του 2010 φαινόταν ότι διάφορες μορφές πολιτισμού –βιβλία, τηλεόραση, ταινίες, μουσική, εικαστική τέχνη– προσελκούσαν εφήμερα την προσοχή του κοινού. Ο όρος «algorithmic» έγινε σύνθημα για οτιδήποτε είχε την αίσθηση του επιφανειακού, του ρηχού ή του αφύσικα βελτιστοποιημένου που είχε σκοπό να τραβήξει το ενδιαφέρον και την προσοχή.
Το παράδειγμα του Spotify
Σε άρθρο του περιοδικού Pitchfork το 2022, συντάκτης του παραπονέθηκε ότι η αλγοριθμική εμπειρία της ακρόασης μουσικής στο Spotify επίσης εμπόδιζε την ίδια τη μουσική. Σημείωσε ότι αν και η εφαρμογή προσφέρει όλη τη μουσική που θα θέλαμε ποτέ, στο τέλος καταλήγει να γίνεται διαφήμιση για την υπηρεσία ροής -όσο περισσότερο χρόνο την χρησιμοποιούμε, τόσο περισσότερο ωφελείται η εταιρεία. Το γεγονός δε, ότι οι αλγόριθμοι της φιλτράρουν συχνά εμποδίζει την ανάπτυξη της σχέσης του ακροατή με τον καλλιτέχνη και το έργο του.
Χρησιμοποιώντας μια πολύ έξυπνη μεταφορά, ο συντάκτης έγραφε σχετικά με τους χρήστες του Spotify, ότι είναι σαν να καταναλώνουν ηχογραφημένη μουσική στην τιμή ενός burrito, κάτι που απαξιώνει κυριολεκτικά και συμβολικά το μέσο. Όσο χαμηλή κι αν είναι η χρέωση συνδρομής, το Spotify μεταβιβάζει λίγα από αυτά στους καλλιτέχνες. Το χειρότερο για τους λάτρεις της μουσικής είναι όμως η υπόσχεση του αλγόριθμου: αν η μουσική γίνει βαρετή ή κουραστική, ο καθένας μπορεί να ακούσει το επόμενο τραγούδι, ένα τραγούδι στα όρια των προτιμήσεων του που έχουν καταγραφεί.
Ο πολιτισμός έχει μετατραπεί σε περιεχόμενο με συνεχή ροή
Λίγα χρόνια νωρίτερα, το Netflix έκανε θραύση για τη δυνατότητα αυτόματης αναπαραγωγής, η οποία παρουσιάστηκε στην πρώτη της μορφή το 2016. Όταν τελείωνε ένα επεισόδιο ή μια ταινία, ένα χρονόμετρο μετρούσε αντίστροφα δέκα δευτερόλεπτα και μετά ξεκινούσε το επόμενο ή μια προτεινόμενη άλλη ταινία. Επιπλέον, τις περισσότερες φορές προσέθετε ολόκληρες τηλεοπτικές σεζόν ταυτόχρονα, κάτι που στόχο είχε μόνο τη συνεχή παρακολούθηση. Το binging ήταν κάτι που η ίδια η πλατφόρμα ενθάρρυνε τους τηλεθεατές να κάνουν. Μέχρι τη δεκαετία του 2020 ωστόσο, η αυτόματη αναπαραγωγή είχε γίνει ο κανόνας και σε άλλα μέσα, το YouTube και το TikTok.
Η αρχική τηλεοπτική σειρά Game of Thrones έπεσε θύμα του ίδιου προβλήματος όταν τελείωσε το 2019. Είκοσι εκατομμύρια άνθρωποι παρακολούθησαν το φινάλε, σε ένα από τα τηλεοπτικά επεισόδια με τις περισσότερες προβολές που έχουν γίνει ποτέ. Κι όμως μετά από δεκάδες επεισόδια προσεκτικά ανεπτυγμένων χαρακτήρων και πλοκής, τα τελευταία επεισόδια θύμιζαν παράσταση με φανταστικές μάχες και δράκους που έκαιγαν πόλεις, ένα θέαμα που υπερίσχυε της πλοκής. Παρά το μεγάλο κόστος, η τελευταία σεζόν έγινε “εφήμερο” περιεχόμενο και έσβησε από το μυαλό των θεατών πολύ γρήγορα.
Οι ανάγκες μάρκετινγκ παίρνουν τη θέση αυτού που προορίζεται για να προωθηθεί, ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο. Επιπλέον, οι πλατφόρμες επωφελούνται επίσης από την αφοσίωση του κοινού τους που οφείλεται στο νέο περιεχόμενο. Το αν αυτό αποτελεί τελικά μια συμβιωτική σχέση ή ένα φαύλο κύκλο, μένει να φανεί στη συνέχεια.
Με πληροφορίες από Fast Company
Photo: Unsplash
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
