Ο κόσμος της εργασίας αλλάζει δραστικά και ταχύτατα, περισσότερο ίσως από οποιαδήποτε άλλη στιγμή στην πρόσφατη ιστορία. Η καλπάζουσα τεχνολογική ανάπτυξη και η πανδημία έφερε βίαιες αλλαγές στην εργασιακή πραγματικότητα, μετέβαλε αναγκαστικά τις συνθήκες και τους ίδιους τους χώρους εργασίας και έβαλε σε δοκιμασία τη σχέση εργαζομένου και εργοδότη.
Ίσως η πιο σημαντική αλλαγή είναι η υιοθέτηση ενός νέου μοντέλου εργασίας εξ αποστάσεως. Σύμφωνα με το μοντέλο αυτό, οι εργαζόμενοι δεν χρειάζεται να παρευρίσκονται σε κάποιο γραφείο για να δουλέψουν αλλά μπορούν να εργαστούν από το σπίτι. Παρόλα αυτά, το μοντέλο της τηλεργασίας δεν ήταν καινούριο.
Ήδη πριν την πανδημία, πολλές εταιρείες, ιδίως στη Γαλλία, ενίσχυαν την εξ αποστάσεως εργασία, καθώς παρουσίαζε μία σειρά πλεονεκτημάτων: μειώνονταν τα λειτουργικά έξοδα της επιχείρησης και οι εργαζόμενοι ήταν πιο παραγωγικοί δουλεύοντας από την άνεση του σπιτιού τους και έχοντας μεγαλύτερη ευελιξία ωραρίου. Ωστόσο, η πανδημία έκανε υποχρεωτική την εξ αποστάσεως εργασία και ακόμα και σήμερα που οι περισσότερες χώρες δεν έχουν μέτρα προστασίας, πολλοί εργαζόμενοι εξακολουθούν να εργάζονται εξ αποστάσεως.
Διαβάστε επίσης: Η απόκλιση εταιρειών και υπαλλήλων στο ζήτημα της ευέλικτης εργασίας
Μάλιστα, πρόσφατη μελέτη από τον ιστότοπο απασχόλησης Indeed δείχνει ότι ο αριθμός των παγκόσμιων καταχωρήσεων θέσεων εργασίας που αναφέρουν την εξ αποστάσεως εργασία έχει σχεδόν τριπλασιαστεί από την έναρξη της πανδημίας, από τον μέσο όρο μόλις 2,5% τον Ιανουάριο του 2020 σε σχεδόν 7,5% τον Σεπτέμβριο του 2021, με χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο να παρουσιάζουν τις μεγαλύτερες αυξήσεις.
Επίσης, ο ιστότοπος Ladders προβλέπει ότι το 25% όλων των επαγγελματικών θέσεων εργασίας στη Βόρεια Αμερική θα είναι απομακρυσμένες μέχρι το τέλος του 2022. Αυτό δε λαμβάνει καν υπόψη τον αριθμό των θέσεων εργασίας που δεν έχουν ακόμη ταξινομηθεί τεχνικά ως απομακρυσμένες ή υβριδικές, αλλά όπου οι εργαζόμενοι είναι ακόμα στο σπίτι.
Την ίδια στιγμή, πολλοί εργαζόμενοι έχουν κληθεί να υιοθετήσουν ένα υβριδικό μοντέλο εργασίας, που συνδυάζει την εργασία από το σπίτι και από το γραφείο. Παγκοσμίως, περίπου το 38% των εργαζομένων εργάζεται πλέον με ένα υβριδικό μοντέλο, σύμφωνα με τον Δείκτη Τάσεων Εργασίας 2022 της Microsoft. Ωστόσο, όλο και περισσότεροι εργοδότες φαίνεται πως επιλέγουν το εξ αποστάσεως μοντέλο εργασίας λόγω των πλεονεκτημάτων του.
Οι νέες συνθήκες εργασίας ανάγκασαν πολλές κυβερνήσεις να λάβουν νέα εργασιακά μέτρα. Στο επίκεντρο τοποθετούνται δύο καίρια ζητήματα: η ισορροπία επαγγελματικής και προσωπικής ζωής στη μετά COVID εποχή και η ισότητα των δύο φύλων.
Διαβάστε επίσης: Νέες νομοθεσίες σε όλο τον κόσμο αλλάζουν τον τρόπο που δουλεύουμε
Σε ορισμένα μέρη, η εξ αποστάσεως εργασία δεν είναι τόσο αποδεκτή πολιτισμικά, δεν έχει ως εκ τούτου αγκαλιαστεί από την κοινωνία ούτε έχει υιοθετηθεί ποτέ, λόγω τεχνολογικών ή υλικοτεχνικών φραγμών. Έτσι, ενώ πολλές χώρες βαδίζουν σε ένα μέλλον εργασίας από οπουδήποτε, οι εργαζόμενοι σε τοποθεσίες όπως η Γαλλία ή η Ιαπωνία επιστρέφουν συχνά στο γραφείο με πλήρη απασχόληση, απορρίπτοντας την ιδέα.
Σύμφωνα με μια μελέτη του Ifop για τη γαλλική Fondation Jean-Jaurès, αν και το μοντέλο της εξ αποστάσεως εργασίας ξεκίνησε από τη Γαλλία, μόνο το 29% των Γάλλων εργαζομένων δουλεύει εξ αποστάσεως «τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα», σε σύγκριση με το 51% των Γερμανών, το 50% των Ιταλών, το 42% των Βρετανών και το 36% των Ισπανών. Ενώ στην Ιταλία, το 30% των εργαζομένων δήλωσαν ότι δούλευαν με τηλεργασία για τέσσερις έως πέντε ημέρες την εβδομάδα και το 17% για δύο έως τρεις ημέρες, στη Γαλλία, τα ποσοστά είναι 11% και 14%, αντίστοιχα.
Η υβριδική εργασία έχει σημειώσει κάποια πρόοδο στη Γαλλία από τότε που οι εργαζόμενοι άρχισαν να επιστρέφουν στο γραφείο τον περασμένο Ιούνιο. Πολλές εταιρείες στρέφονται τώρα σε μια υβριδική προσέγγιση.
Η απροθυμία να εργαστούν εξ αποστάσεως μπορεί να έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούσε παραδοσιακά ο χώρος εργασίας στη Γαλλία, με τους εργοδότες να αισθάνονται έντονη την ανάγκη να ελέγχουν τους υπαλλήλους τους.
Οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις αποτελούν επίσης βασικό λόγο που το εξ αποστάσεως μοντέλο δεν είναι τόσο διαδεδομένο στη Γαλλία. Οι Γάλλοι επικοινωνούν πιο αυθόρμητα ακόμα και στη δουλειά τους. Έτσι, η επικοινωνία τους δεν είναι πραγματικά οργανωμένη και δομημένη σε μια συγκεκριμένη στιγμή με συγκεκριμένα άτομα.
Η Ιαπωνία είναι ένα άλλο μέρος του οποίου η εξαιρετικά κοινωνική δομή εργασίας δε βοήθησε στην υιοθέτηση της εξ αποστάσεως εργασίας, όπως αποδεικνύεται από τη μελέτη του Indeed, η οποία δεν έδειξε σχεδόν καμία αύξηση στις απομακρυσμένες θέσεις εργασίας μεταξύ Ιανουαρίου 2020 και Σεπτεμβρίου 2021.
Διαβάστε επίσης: Μήπως η εξ αποστάσεως εργασία είναι επιβλαβής για την ψυχική υγεία;
Η Parissa Haghirian, καθηγήτρια διεθνούς management στο Πανεπιστήμιο Sophia του Τόκιο, εξηγεί ότι υπάρχουν πολλά μη λεκτικά μηνύματα στον ιαπωνικό χώρο εργασίας – όπως λεπτές ενδείξεις της γλώσσας του σώματος, που μπορεί να κατευθύνουν μια συνάντηση – και αυτά απλά δεν μπορούν να επικοινωνηθούν μέσω του υπολογιστή.
Ο διάλογος είναι επίσης απαραίτητος για τη λήψη αποφάσεων. Ενώ οι εταιρείες του εξωτερικού αναθέτουν συνήθως μοναδικές ευθύνες σε συγκεκριμένους εργαζομένους (και τους αξιολογούν μεμονωμένα), οι ρόλοι είναι πολύ λιγότερο καθορισμένοι στην Ιαπωνία, με τους υπαλλήλους να εργάζονται αλληλεξαρτώμενα σε ομάδες και να κάνουν αξιολογήσεις ως ομάδα. Αυτό καθιστά δύσκολο τον καταμερισμό των διαδικασιών και τη διανομή της εργασίας σε απομακρυσμένο περιβάλλον, με αποτέλεσμα ελλιπείς εκτιμήσεις για την παραγωγικότητα εκτός γραφείου.
Η Ιαπωνία βραβεύει επίσης την καθοδήγηση στον χώρο εργασίας. Τα ανώτερα μέλη έχουν συχνά την αποστολή να διδάσκουν και να παρακολουθούν τακτικά νεότερους ή συνομηλίκους – κάτι που απλώς δε συνέβη τόσο αποτελεσματικά σε απομακρυσμένο περιβάλλον.
Επιπλέον, πολλοί εργαζόμενοι φοβούνται την έλλειψη επαγγελματικής εξέλιξης εάν δεν κοπιάσουν για πολλές ώρες στο γραφείο, έτσι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι προτιμούν τη διά ζώσης εργασία.
Ωστόσο, υπάρχουν κάποια σημάδια αλλαγής. Ο γίγαντας της πληροφορικής Fujitsu, για πρώτη φορά, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα «Work Life Shift» πέρυσι, που μετέτρεψε το γραφείο σε «κόμβο συνεργασίας» για υβριδική εργασία. Δημιούργησε επίσης πιο ξεκάθαρους ρόλους εργασίας, διευκολύνοντας τους 80.000 υπαλλήλους του στην Ιαπωνία να εργάζονται εξ αποστάσεως.
Αντίστοιχα, η αυτοκινητοβιομηχανία Honda, η εταιρεία κινητής τηλεφωνίας SoftBank και η εταιρεία τηλεπικοινωνιών NTT Communications έχουν διαμορφώσει συνθήκες που να ευνοούν την υιοθέτηση της εξ αποστάσεως εργασίας, υποδηλώνοντας ένα ρήγμα στη συντηρητική εταιρική κουλτούρα της Ιαπωνίας που μπορεί να ευθυγραμμίσει τις επιχειρήσεις περισσότερο με τη βούληση των εργαζομένων, το 80% των οποίων εξέφρασε την επιθυμία να συνεχίσει να εργάζεται από το σπίτι, σε έρευνα του Φεβρουαρίου από την Persol Research and Consulting Co.
Ωστόσο, παρά τις κάποιες αλλαγές, πολλοί Ιάπωνες εργαζόμενοι προτιμούν να έχουν ξεκάθαρους ρόλους και όρια, επιλέγοντας την επιστροφή στα γραφεία. Επίσης, η Ιαπωνία είναι μία από τις χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά πρόσβασης σε προσωπικούς υπολογιστές, ενώ τα γραφεία στο σπίτι πολύ λιγότερο συνηθισμένα από ό,τι στη Δύση, λόγω του μικρού μεγέθους των διαμερισμάτων της πόλης σε αυτήν την εξαιρετικά αστικοποιημένη κοινωνία.
Υπήρξε, ωστόσο, μια αναμφισβήτητη παγκόσμια αλλαγή στην ικανότητα να εκτελείται η εργασία πέρα από τα όρια ενός παραδοσιακού γραφείου, με πολλούς υπαλλήλους να είναι πλέον εξοπλισμένοι κατάλληλα ώστε να συνδέονται από το σπίτι, αφού έμαθαν πώς να το κάνουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Έτσι, παρόλο που οπωσδήποτε δεν είναι δυνατόν όλες οι χώρες να ενδιαφέρονται για την εξ αποστάσεως εργασία όπως οι ΗΠΑ ή το Ηνωμένο Βασίλειο, φαίνεται ότι οι υβριδικές και απομακρυσμένες τάσεις είναι εδώ για να μείνουν.
Με πληροφορίες από BBC
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
