Η gig economy, με το μοντέλο της οποίας εξοικειωθήκαμε με υπηρεσίες όπως η Uber, είναι ένα σύστημα ελεύθερης αγοράς στο οποίο οι προσωρινές θέσεις εργασίας είναι συνηθισμένες και όπου οι οργανισμοί προσλαμβάνουν ανεξάρτητους εργαζόμενους για βραχυπρόθεσμες συνεργασίες, που βασίζονται στην ανάληψη gigs. Ένα gig για την Uber είναι μια κούρσα, για τη Wolt μία παράδοση μιας παραγγελίας. Ο όρος “gig” είναι μια αργκό λέξη για μια εργασία που διαρκεί ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Γενικά, η gig economy ενέχει ένα ποσοστό αβεβαιότητας, καθώς οι εργαζόμενοι συχνά είναι σε θέση αναζήτησης εργασίας, ενώ πρέπει να υπολογίζουν της ασφάλεια τους και τα διάφορα κόστη σχετιζόμενα με την εργασία τους. Περίπου το 40% των εργαζομένων βγάζουν λιγότερα από τον βασικό μισθό, ενώ αντιμετωπίζουν αρκετούς κινδύνους για την ασφάλεια και τη σωματική τους ακεραιότητα. Πράγματι, περισσότεροι από το 60% θέλουν να παραιτηθούν μέσα σε ένα χρόνο, ενώ πάνω από το 25% δήλωσαν ότι σκοπεύουν να παραιτηθούν τον επόμενο μήνα, σύμφωνα με έρευνα του Rest of the World.
Στην αρχή της πανδημίας οι συνθήκες επιδεινώθηκαν, με τους αυτοαπασχολούμενους εργαζόμενους σε όλο τον κόσμο να μένουν μετέωροι, καθώς έχαναν την δουλειά τους. Στην gig economy συμπεριλαμβάνονται οι οδηγοί που εργάζονται στην Uber και την Lyft, καθώς και οι διανομείς. Επιπλέον, επί του παρόντος, η λεγόμενη sharing economy συχνά παρακάμπτει τους κανονισμούς για την προστασία των εργαζομένων και των καταναλωτών, γεγονός που αποτελεί δυσάρεστη πραγματικότητα για τους εργαζόμενους.
Τους τελευταίους μήνες, το μοντέλο που στηρίζει τις πλατφόρμες sharing economy, όπως αυτές που αναφέρθηκαν, έχει πληγεί από το υψηλό κόστος των καυσίμων, την εκρηκτική αύξηση των επιτοκίων, τα προβλήματα προσλήψεων και την αυστηρότερη ρύθμιση από τις κυβερνήσεις, που προσπαθούν να καθορίσουν ένα πλαίσιο μεγαλύτερης ασφάλειας για τους εργαζομένους. Η πτώση των τιμών των μετοχών έχει μειώσει κατά 100 δισεκατομμύρια δολάρια τη χρηματιστηριακή αξία των μεγάλων εταιρειών διανομής τροφίμων, πλήττοντας τα κέρδη που είχαν σημειωθεί το 2020 και το 2021.
Διαβάστε επίσης: Πώς το gig μοντέλο των πλατφορμών αλλάζει τον κόσμο
Οι μετοχές των εισηγμένων στο χρηματιστήριο εταιρειών της gig economy έχουν σημειώσει κατακόρυφη πτώση. Κατά τους 12 μήνες έως τον Ιούνιο του 2022, η τιμή της μετοχής της Deliveroo μειώθηκε κατά 69%, ενώ της DoorDash σημείωσε παρόμοια πτώση 63%. Αντίστοιχα, η τιμή της μετοχής της Uber μειώθηκε κατά 57% από τον Ιούνιο του 2021.
Συνεργατικές πλατφόρμες
Τώρα, κάποιες νέες συνεργατικές πλατφόρμες που έχουν αρχίσει να εμφανίζονται τα τελευταία λίγα χρόνια, στις οποίες ο έλεγχος ανήκει στους εργαζομένους, υπόσχονται περισσότερα κέρδη και θα μπορούσαν να ακμάσουν. Ο ρυθμός ανάπτυξής τους δεν είναι προσδιορίσιμος, καθώς δε χρειάζεται να είναι εγγεγραμμένες σε κρατικές λίστες. Ωστόσο, σύμφωνα με την UK’s Employee Ownership Association, ο τομέας έχει διπλασιαστεί στο Ηνωμένο Βασίλειο από το 2020 σε πάνω από 1.030 εταιρείες. Σχεδόν τα 2/3 αυτών των επιχειρήσεων που ανήκουν σε εργαζόμενους έχουν σκοπό τη θετική συμβολή στην κοινωνία και το περιβάλλον, ενώ το 96% δηλώνει ότι η φροντίδα του εργατικού δυναμικού αποτελεί βασικό μέτρο της επιχειρηματικής επιτυχίας.
Οι συνεταιρεστικές πλατφόρμες θέλουν να προσφέρουν μια πιο δημοκρατική και δίκαιη εναλλακτική λύση στις μεγάλες εταιρείες και έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν καλές θέσεις εργασίας, να ενισχύσουν τις τοπικές οικονομίες και να αυξήσουν την ανθεκτικότητα απέναντι σε μελλοντικές δυσκολίες. Ενδεχομένως, μάλιστα, αυτές οι πλατφόρμες θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην οικοδόμηση μιας πιο δίκαιης, πιο βιώσιμης οικονομίας που θα λειτουργεί για όλους.
Ο Συνεταιρισμός Οδηγών, για παράδειγμα, άρχισε να προσφέρει διαδρομές μέσω της εφαρμογής Co-op Ride στη Νέα Υόρκη το 2021 και αναδιανέμει τα κέρδη πίσω στους οδηγούς-ιδιοκτήτες του με ετήσιο μέρισμα. Βοηθά επίσης στην αναχρηματοδότηση δανείων αυτοκινήτων.
Ωστόσο, είναι μεγάλη πρόκληση η δημιουργία συνεργατικών πλατφορμών, ειδικά στο κομμάτι της χρηματοδότησης. Κατ’ αρχάς, λίγοι είναι αυτοί που διαθέτουν το κεφάλαιο, ενώ στα αρχικά στάδια είναι δύσκολο να βρεθεί επενδυτής να χρηματοδοτήσει κάτι τέτοιο. Για να ανταγωνιστούν τις καλά χρηματοδοτούμενες ιδιωτικές πλατφόρμες, η ενεργός παρέμβαση της κυβέρνησης και των δήμων είναι ζωτικής σημασίας για τις συνεργατικές πλατφόρμες. Η πόλη της Μπολόνια, στην Ιταλία, για παράδειγμα, υποστηρίζει τους συνεταιρισμούς και τα δικαιώματα των εργαζομένων εδώ και δεκαετίες, και τώρα οι δημοτικοί θεσμοί της προωθούν ηθικές εναλλακτικές λύσεις στην gig economy και την ψηφιακή υποδομή της.
Διαβάστε επίσης: H ΕυρωπαΪκή Ένωση θέλει να κάνει τους gig workers υπαλλήλους
Στο μεταξύ, ακόμη και με την κατάλληλη χρηματοδότηση, η εξεύρεση μελών για τη συγκρότηση μιας ομάδας με την κατάλληλη τεχνογνωσία για τη δημιουργία των συνεργατικών μοντέλων και την ανάπτυξη των ψηφιακών εργαλείων δεν είναι εύκολη. Οι περισσότεροι άνθρωποι επιδιώκουν το ατομικό κέρδος και δεν επικεντρώνονται σε εργασίες που προωθούν το κοινωνικό καλό.
Καθώς αυτά τα projects αναπτύσσονται, ίσως δεν είναι χρήσιμο να εφαρμοστούν οι ίδιες μετρήσεις επιτυχίας όπως, για παράδειγμα, σε μια startup της Σίλικον Βάλεϊ που δραστηριοποιείται στην gig economy. Αντί για τον αριθμό των downloads, την αξία των γύρων χρηματοδότησης ή το κέρδος, η εστίαση θα είναι στο κατά πόσον επιτυγχάνει τους κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς της στόχους και εξυπηρετεί τα μέλη-εργαζόμενους της. Μένει να φανεί πόσο επιχειρηματικά βιώσιμη είναι μια πλατφόρμα με αυτές τις διαφορετικές, κοινωνικές προτεραιότητες.
Με πληροφορίες από Wired
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
