O τρόπος που δουλεύουμε αλλάζει και η πανδημία επιταχύνει ξεκάθαρα τις εξελίξεις, καθώς με τις νέες συνθήκες που επέβαλε το τελευταίο διάστημα, οδήγησε σε επανεκτίμηση της εργασιακής πραγματικότητας, που έγινε περισσότερο ψηφιακή, και σε επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων των εργαζομένων.
Έτσι, την άνοδο της υβριδικής εργασίας ως τάσης, που προέκυψε μετά από μήνες τηλεργασίας, ακολούθησε η εντυπωσιακή Μεγάλη Παραίτηση, που ανέδειξε μια δραστική αλλαγή της νοοτροπίας στο τι έχει αξία για τον εργαζόμενο, ενώ τώρα βλέπουμε να επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο η ιδέα της 4ήμερης εργασίας: όλο και περισσότεροι καλούν για την υιοθέτηση μιας εργάσιμης εβδομάδας τεσσάρων ημερών, μεγάλοι οργανισμοί πειραματίζονται με θετικά αποτελέσματα, μέχρι και νέα σχετική νομοθεσία προτείνεται, όπως συμβαίνει στην Καλιφόρνια: εκεί, ο βουλευτής Mark Takano υπέβαλε σχέδιο νόμου για τη μείωση του μοντέλου των 40 ωρών εργασίας την εβδομάδα, που ισχύει στις ΗΠΑ από το 1938, και τη δημιουργία της εργάσiμης εβδομάδας των 32 ωρών – επιχειρηματολογώντας ότι οι ραγδαίες κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές που συμβαίνουν αυτήν τη στιγμή καλούν για αλλαγές αντίστοιχες με εκείνες που συνέβησαν τη δεακετία του 1930.
Η τετραήμερη εβδομάδα, βέβαια, δεν αποτελεί μια καινούρια ιδέα. Πρόκειται για κάτι που οι ειδικοί συζητούν εδώ και αρκετά χρόνια, και μάλιστα πολλές εταιρείες σε διάφορες χώρες του κόσμου έχουν πιλοτικά εφαρμόσει σχετικά προγράμματα, σε μια προσπάθεια να εκτιμηθούν τα οφέλη και το κατά πόσο είναι εφικτό να εφαρμοστεί σε ένα ευρύτερο φάσμα. Έτσι, συγκεντρώνονται σιγά σιγά όλο και περισσότερα στοιχεία σχετικά με το τι σημαίνει η τετραήμερη εβδομάδα στην πράξη. Παράλληλα, όμως, και εν μέρει με αφορμή την πανδημία και τους αυξανόμενους δείκτες burned out εργαζομένων, το τελευταίο διάστημα είναι και οι ίδιοι οι εργαζόμενοι που έχουν αρχίσει να το ζητούν.
Δείτε ακόμα: Γιατί οι απλήρωτες έξτρα ώρες εργασίας έγιναν η νόρμα;
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί μια πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ, που διεξήχθηκε με συμμετέχοντες εργαζομένους που είχαν πρόσφατα παραιτηθεί, ηλικίας από 22 έως 35 ετών. Στην ερώτηση τι θα μπορούσαν να κάνουν οι εργοδότες τους για να τους κρατήσουν στις θέσεις τους, ένα 32% απάντησαν ότι θα έμεναν αν τους πρόσφεραν μια εργάσιμη εβδομάδα τεσσάρων ημερών. Μάλιστα, η απάντηση αυτή ήταν η δεύτερη δημοφιλέστερη, ακολουθώντας το 43% όσων δήλωσαν ότι θα έμεναν για περισσότερα χρήματα.
Τι σημαίνει όμως ακριβώς εβδομάδα των τεσσάρων ημερών;
Ιδανικά, μια τετραήμερη εργάσιμη εβδομάδα αντιστοιχεί σε 32 ώρες εργασίας εβδομαδιαίως, δηλαδή ακριβώς οκτώ ώρες λιγότερες από το καθιερωμένο 40ωρο. Οι 32 ώρες δε συνεπάγονται όμως μείωση ούτε της παραγωγικότητας αλλά ούτε και των οικονομικών απολαβών. Οι εργαζόμενοι δουλεύουν από Δευτέρα έως και Πέμπτη ή, σε άλλα μοντέλα, έχουν τη δυνατότητα οι ίδιοι να επιλέξουν την ημέρα του έξτρα ρεπό τους. Ωστόσο, η μείωση των ωρών, στις περιπτώσεις που έχει εφαρμοστεί αυτό το μοντέλο, δε συνοδεύεται πάντα από τη διατήρηση των μισθών στα ίδια επίπεδα. Υπάρχουν δηλαδή και εταιρείες που χρησιμοποιούν αυτό το μοντέλο για να μειώσουν τα έξοδά τους. Επιπλέον, για να καθοριστεί ο αντίκτυπος μιας τέτοιας αλλαγής στη λειτουργία μιας επιχείρησης απαιτούνται μακρόχρονες δοκιμές, καθώς συνήθως οι πιο σύντομες καταλήγουν σε διαφορετικά συμπεράσματα.
Πάντως, οργανισμοί όπως η μη κυβερνητική κοινότητα 4 Day Week Global, που εργάζονται για την προώθηση της ιδέας, επισημαίνουν ότι οι 40ωρες εβδομάδες φθείρουν τους εργαζομένους χωρίς να χρειάζεται, ενώ προβάλλουν τα πολλαπλά οφέλη που πιστεύουν ότι μπορεί να έχει η μείωση του εβδομαδιαίου χρόνου εργασίας τόσο στους εργαζομένους όσο και στις επιχειρήσεις.
Στην πράξη
Το πιο πρόσφατο και περισσότερο προβεβλημένο παράδειγμα εφαρμογής της εβδομάδας των τεσσάρων ημερών έρχεται από την Ισλανδία, όπου εφαρμόστηκε πιλοτικά σε επιχειρήσεις για την περίοδο από το 2015 έως το 2019· οι ώρες εργασίας μειώθηκαν, χωρίς όμως να μειωθούν οι απολαβές των εργαζομένων. Τα αποτελέσματα χαρακτηρίζονται απόλυτα επιτυχή: η παραγωγικότητα των υπαλλήλων είτε παρέμεινε σταθερή είτε βελτιώθηκε, ενώ η ευημερία τους και ψυχική τους υγεία βελτιώθηκαν αισθητά. Ως συνέπεια, τα συνδικάτα επαναδιαπραγματεύτηκαν τους όρους εργασίας τους, και τώρα το 86% του εργατικού δυναμικού της Ισλανδίας είτε εργάζεται ήδη λιγότερες ώρες την εβδομάδα, με τον ίδιο μισθό, είτε έχει κερδίσει το δικαίωμα να το κάνει.
Δείτε ακόμα: Γιατί οι εργαζόμενοι δεν ενδιαφέρονται πια για «cool» παροχές στον χώρο εργασίας
Ανάλογα πειράματα διεξάγονται αυτήν τη στιγμή στην Ισπανία, στη Νέα Ζηλανδία, από τον κολοσσό Unilever μάλιστα, στη Σκωτία, όπου η τοπική κυβέρνηση ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα στήριξης 10 εκατομμυρίων λιρών για τις τοπικές επιχειρήσεις, ώστε να μειώσουν τις ώρες εργασίας των εργαζομένων τους χωρίς να μειώσουν τους μισθούς τους, στην Ιαπωνία, όπου η Microsoft είδε αύξηση της παραγωγικότητας των υπαλλήλων της κατά 40%, όταν το 2019 μείωσε τη διάρκεια της εργάσιμης εβδομάδας. Από την άλλη, υπάρχουν και οι περιπτώσεις εταιρειών όπως η Elephant Ventures, που εφάρμοσε 10ωρες μέρες εργασίας αλλά για 4 ημέρες, είδε ωστόσο τέτοιον θετικό αντίκτυπο στους εργαζομένους από το νέο, 3ήμερο Σαββατοκύριακο, που ετοιμάζεται να μονιμοποιήσει αυτήν την αλλαγή.
Γιατί δίνεται περισσότερη έμφαση τώρα;
Η πανδημία φαίνεται πως έπαιξε κάποιον ρόλο στην αναθέρμανση της σχετικής συζήτησης, καθώς τα νέα εργαλεία τα οποία αναγκάστηκαν να χρησιμοποιήσουν οι επιχειρήσεις για την εξ αποστάσεως εργασία τούς έκαναν να συνειδητοποιήσουν τις νέες δυνατότητες και την αξία της προοπτικής μιας εργάσιμης εβδομάδας με περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Η τεχνολογία, όταν χρησιμοποιείται σωστά, οι εφαρμογές project management και ενδοεταιρικής επικοινωνίας όπως οι Asana, Trello και Slack, δίνουν πλέον τη δυνατότητα στους υπαλλήλους να επικοινωνούν ευκολότερα, να είναι πιο αποτελεσματικοί και να συνεργάζονται καλύτερα ακόμα και όταν βρίσκονται εκτός γραφείου, ενώ η παραγωγικότητά τους καταγράφεται ακριβέστερα και μπαίνει σε καλύτεροους ρυθμούς.
Εφόσον όλα αυτά είναι εφικτά, γιατί να μην τα εκμεταλλευτούν λοιπόν οι εταιρείες, αποκομίζοντας και το όφελος πιο ξεκούραστων, ευχαριστημένων υπαλλήλων και μειώνοντας τις περιπτώσεις του burnout; Με δεδομένο μάλιστα ότι πλέον, μετά το τελευταίο δεκαοχτάμηνο της πανδημίας, οι μαζικές παραιτήσεις δείχνουν μια μεταβολή νοοτροπίας στο τι έχει αξία για έναν εργαζόμενο, το να είναι ένας υπαλληλος ικανοποιημένος από την εργασιακή του καθημερινότητα αποκτά άλλο βάρος.
Ο αντίλογος και η πραγματικότητα πέρα από τα πειράματα
Δεν έχουν ωστόσο όλοι την ίδια άποψη σχετικά με τα οφέλη αυτής της νέας προτεινόμενης πολιτικής. Κάποιοι επισημαίνουν ότι οι εργοδότες δε θα μπορούν να μειώσουν τον όγκο εργασίας, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες σε λιγότερο χρόνο, άρα είναι αναπόφευκτο ότι τελικά οι εργαζόμενοι θα καταλήξουν να δουλεύουν πολύ περισσότερο τις τέσσερις αυτές μέρες για να βγάλουν τη δουλειά των πέντε, κάτι που τελικά θεωρείται αντιπαραγωγικό και κουραστικό. Βέβαια, η αυξημένη παραγωγικότητα που καταγράφεται στις τέσσερις αυτές ημέρες και η ικανοποίηση από αυτήν την έξτρα μέρα δεν αποσαφηνίζεται αν λαμβάνεται υπόψη στην προκειμένη περίπτωση.
Το κυριότερο ζήτημα όμως είναι ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις δε φαίνονται προς το παρόν τόσο πρόθυμες να προβούν σε τέτοιους είδους αλλαγές. Οι εργοδότες δείχνουν μάλλον απρόθυμοι να πληρώνουν τους υπαλλήλους τους τα ίδια χρήματα για λιγότερη παρουσία στο γραφείο, ακόμα και αν η παραγωγικότητα παραμένει σταθερή. Η συνηθισμένη καθημερινότητα των μεγάλων γραφείων, προγραμματισμένων να λειτουργούν για ένα οκτάωρο πέντε μέρες την εβδομάδα, είναι δύσκολο να αλλάξει, ενώ κάποιοι πιστεύουν ότι και για τους εργαζόμενους θα είναι τουλάχιστον περίεργη μια νέα εργασιακή καθημερινότητα, διαφορετική από αυτήν με την οποία έχουν γαλουχηθεί, και σε μια εποχή που, παρόλες τις μεγάλες αλλαγές, ακόμα η επαγγελματική ταυτότητα καθορίζει σε ένα μεγάλο μέρος την προσωπικότητα του ατόμου.
Ίσως όμως μπαίνουμε πια σε μια εποχή που ακόμα και αυτό αρχίζει να αλλάζει και οι άνθρωποι προσπαθούν να αποστασιοποιηθούν από αυτήν τη νοοτροπία που τους θέλει να αυτοπροσδιορίζονται μέσα από τη δουλειά τους. Μέσα από αυτό το πρίσμα, έχει μεγαλύτερο νόημα το να δίνεται έμφαση στο αποτέλεσμα της εργασίας και όχι στο πόσο πολύ δουλεύει κανείς με όρους που βασίζονται στο πόσο χρόνο περνά στο γραφείο. Οι υπεύθυνοι του οργανισμού 4 Day Week Global παρατηρούν και κάτι ακόμα: ότι οι επιχειρήσεις που προσφέρουν ένα τετραήμερο μοντέλο εργάσιμης εδομάδας, θα είναι πιο εύκολο να προσελκύουν τους ικανότερους και πιο ταλαντούχους υπαλλήλους. Αυτό τουλάχιστον δείχνουν τα στοιχεία τους ότι συμβαίνει με το 63% των επιχειρήσεων.
Οι υπέρμαχοι αυτού του νέου μοντέλου υποστηρίζουν, δηλαδή, ότι τα χειροπιαστά του πλεονεκτήματα αφορούν όχι μόνο τους εργαζομένους αλλά και τους εργοδότες. Είναι λοιπόν πιθανό να βρισκόμαστε μπροστα σε μια αλλαγή τόσο σημαντική για την εργασιακή πραγματικότητα, όσο εκείνη που έφερε το οκτάωρο και το πενθήμερο πριν από περισσότερο από έναν αιώνα; Το σίγουρο είναι ότι ο αριθμός των επιχειρήσεων και των χωρών που δείχνουν προθυμία να το δοκιμάσουν υποδηλώνει ότι είναι κάτι που εξετάζεται σοβαρά. Το μέλλον θα δείξει.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
