Η Φινλανδία, μια χώρα που παραδοσιακά συνδέεται με την ησυχία των δασών και τη σταθερότητα της σκανδιναβικής καθημερινότητας, επιχειρεί δυναμικά να επαναπροσδιορίσει τον εαυτό της ως πυρήνα καινοτομίας στην Ευρώπη. Στην καρδιά του Ελσίνκι, το Maria 01, ένα πρώην νοσοκομείο του 19ου αιώνα, έχει μετατραπεί σε έναν ζωντανό πυρήνα τεχνολογικής ανάπτυξης, φιλοξενώντας εκατοντάδες νεοφυείς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η υγειονομική τεχνολογία, η κυβερνοασφάλεια και η ανάπτυξη παιχνιδιών. Με την υποστήριξη του δήμου και τη μορφή μη κερδοσκοπικής εταιρείας, το Maria 01 έχει ήδη προσελκύσει πάνω από 240 start-ups στις εγκαταστάσεις του, προσφέροντας έναν συνδυασμό επαγγελματικής δικτύωσης και καθημερινής ευζωίας, που περιλαμβάνει ακόμη και σάουνα, πιστό στοιχείο της φινλανδικής κουλτούρας.
Η επέκταση του Maria 01 σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Μέχρι το 2028 προβλέπεται η ολοκλήρωση τριών νέων κτηρίων, τα οποία θα προσθέσουν 50.000 τετραγωνικά μέτρα στον ήδη εντυπωσιακό χώρο του hub. Παράλληλα, θα τεθεί σε λειτουργία ένα νέο πρόγραμμα επιτάχυνσης (accelerator) που στοχεύει στην υποστήριξη νεοφυών επιχειρήσεων με υψηλό δυναμικό ανάπτυξης. Η συμβολή του Maria 01 είναι ήδη ουσιαστική για την τοπική οικονομία: τα μέλη και οι απόφοιτοι του hub έχουν εξασφαλίσει συνολική χρηματοδότηση άνω του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 40% της ετήσιας πρώιμης χρηματοδότησης start-ups στη Φινλανδία.
Η χώρα, παρότι δεν διαθέτει ακόμη τη διεθνή αναγνωρισιμότητα άλλων οικοσυστημάτων, όπως της Σουηδίας ή του Ηνωμένου Βασιλείου, έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια εντυπωσιακή δυναμική τα τελευταία 20 χρόνια. Με πληθυσμό μόλις 5,6 εκατομμύρια κατοίκους, η Φινλανδία έχει ήδη «παράγει» 12 εταιρείες-μονόκερους, μεταξύ των οποίων βρίσκονται διεθνώς γνωστές εφαρμογές, εταιρείες gaming και τεχνολογίας υγείας. Το Start-Up Blink, που αξιολογεί τα οικοσυστήματα καινοτομίας παγκοσμίως, κατατάσσει τη Φινλανδία στην 7η θέση στη Δυτική Ευρώπη και 14η παγκοσμίως, με κριτήρια όπως η κρατική και πανεπιστημιακή υποστήριξη, η παρουσία hubs όπως το Maria 01 και η διεθνούς φήμης ετήσια διοργάνωση Slush.
Ο χαρακτήρας του φινλανδικού οικοσυστήματος δεν περιορίζεται στις δομές. Είναι και βαθιά πολιτισμικός. Η ειλικρίνεια και η αμεσότητα των Φινλανδών δημιουργεί ένα περιβάλλον όπου η δικτύωση είναι φυσική, αυθεντική και ουσιαστική. Όπως τονίζουν αρκετοί επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται στο Ελσίνκι, η ανταπόκριση σε αιτήματα για συνεργασία είναι σχεδόν αυτονόητη, με τους περισσότερους να ανταποκρίνονται θετικά και πρόθυμα. Αυτή η αίσθηση «μικρής κοινότητας» ενισχύει τη συνοχή και τη διαφάνεια μεταξύ των συμμετεχόντων.
Η φινλανδική κυβέρνηση έχει θέσει φιλόδοξους στόχους, με σκοπό την ανάδειξη της χώρας ως κορυφαίου προορισμού για αναδυόμενες και αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις. Το 2024, η κρατική υπηρεσία Business Finland επένδυσε 112 εκατομμύρια ευρώ σε start-ups, αυξάνοντας τη χρηματοδότηση κατά 30% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Παράλληλα, η χώρα προσφέρει ειδικές άδειες παραμονής για διεθνείς επιχειρηματίες, ενώ παρέχει υποστήριξη εγκατάστασης μέσω πακέτων υποδοχής, που περιλαμβάνουν συμβουλευτικές υπηρεσίες, επιχορηγήσεις και πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία. Η επιλογή της Φινλανδίας ως τόπο επιχειρηματικής δραστηριότητας ενισχύεται περαιτέρω από την υψηλή ποιότητα ζωής, την ελεύθερη εκπαίδευση, την επιδοτούμενη υγειονομική περίθαλψη και την ισορροπία μεταξύ εργασίας και προσωπικής ζωής.
Ωστόσο, οι εξελίξεις δεν είναι μόνο θετικές. Παρά τις φιλικές πολιτικές, η κυβέρνηση έχει δεχθεί επικρίσεις από την επιχειρηματική κοινότητα, κυρίως λόγω της αύξησης του ΦΠΑ από 24% σε 25,5% — η υψηλότερη στη Δυτική Ευρώπη. Η απόφαση, αν και παρουσιάστηκε ως «αναγκαία για τη δημοσιονομική σταθερότητα», θεωρείται από πολλούς ως αντικίνητρο για επενδύσεις και διεθνή επιχειρηματική δραστηριότητα. Επίσης, η αυστηροποίηση των όρων για απόκτηση ιθαγένειας για ξένους επιχειρηματίες έχει προκαλέσει ανησυχία, καθώς πλέον απαιτούνται οκτώ χρόνια διαμονής και επιτυχής εξέταση σε θέματα φινλανδικής κοινωνίας και κουλτούρας.
Απέναντι σε αυτά τα δεδομένα, παραμένει το ερώτημα κατά πόσο η Φινλανδία μπορεί να ανταγωνιστεί με επιτυχία οικοσυστήματα όπως αυτό της Σουηδίας, το οποίο διατηρεί ηγετική θέση τόσο σε αριθμό εταιρειών-μονόκερων όσο και σε προσέλκυση επενδύσεων. Όμως η πορεία της Φινλανδίας είναι σταθερή και πολλά υποσχόμενη. Η ανάπτυξη του Maria 01, η κρατική υποστήριξη, και κυρίως η προσήλωση στη δημιουργία μιας ανθρώπινης, αυθεντικής και καινοτόμου κοινότητας επιχειρηματιών, δείχνουν ότι η χώρα δεν κυνηγά απλώς στατιστικές — αλλά χτίζει ένα μέλλον που βασίζεται σε ουσία και ποιότητα.
Το παράδειγμα της Φινλανδίας στον χώρο της καινοτομίας και των νεοφυών επιχειρήσεων είναι εντυπωσιακό, όχι μόνο λόγω της τεχνολογικής εξέλιξης που επιδεικνύει, αλλά και εξαιτίας της στρατηγικής συνέπειας με την οποία το οικοσύστημα start-ups αναπτύσσεται και ενδυναμώνεται.
Στο σημείο αυτό, εύλογα προκύπτει το ερώτημα: θα μπορούσε η Ελλάδα να ακολουθήσει ένα αντίστοιχο μοντέλο; Η απάντηση είναι πως ναι, και μάλιστα όχι μόνο μπορεί, αλλά και οφείλει να το επιχειρήσει. Η Ελλάδα διαθέτει μοναδικά πλεονεκτήματα που την καθιστούν ιδανική υποψήφια για την ανάπτυξη ενός δυναμικού οικοσυστήματος καινοτομίας. Πέρα από το υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό και τη σημαντική επιστημονική διασπορά, η γεωγραφική της θέση τη φέρνει σε ένα προνομιακό σταυροδρόμι τριών ηπείρων, γεγονός που προσφέρει πρόσβαση σε αγορές και πολιτισμούς με διαφορετικά χαρακτηριστικά και ανάγκες.
Η χώρα έχει ήδη δώσει δείγματα θετικής κατεύθυνσης. Εταιρείες όπως η Blueground, η Workable και η Beat επιβεβαιώνουν ότι μπορεί να παραχθεί τεχνολογική καινοτομία με παγκόσμια απήχηση, ξεκινώντας από την ελληνική βάση. Ταυτόχρονα, επενδύσεις όπως αυτές της Microsoft, της Pfizer ή της TeamViewer δείχνουν εμπιστοσύνη στο ελληνικό δυναμικό και υποδομούν τις συνθήκες για δημιουργία διεθνώς ανταγωνιστικών κέντρων. Ωστόσο, αυτό που λείπει είναι η μακροπρόθεσμη και καλά σχεδιασμένη εθνική στρατηγική, αντίστοιχη με αυτή της Φινλανδίας, που να μην εξαρτάται από πρόσωπα ή πολιτικά σχήματα, αλλά να αποτελεί συλλογική δέσμευση.
Το ελληνικό κράτος θα μπορούσε να αντλήσει έμπνευση από τη Φινλανδία σε πολλαπλά επίπεδα: στην υποστήριξη των start-ups μέσω σταθερών χρηματοδοτικών προγραμμάτων, στη δημιουργία θερμοκοιτίδων και κέντρων καινοτομίας με ισχυρή τοπική παρουσία, στην ενεργή εμπλοκή των δήμων στη στήριξη της επιχειρηματικότητας και στη θεσμοθέτηση υποδομών που θα επιτρέπουν τη μετατροπή της γνώσης και της έρευνας σε επιχειρηματική εφαρμογή. Η Φινλανδία προσφέρει, επίσης, ένα παράδειγμα κοινωνικού πλαισίου που ευνοεί την ισορροπία ανάμεσα στην εργασία και την προσωπική ζωή, στοιχείο εξαιρετικά ελκυστικό για νέους επιχειρηματίες διεθνώς. Αντίστοιχα, η Ελλάδα, με το ήπιο κλίμα της, τη φιλοξενία και την ποιότητα ζωής, μπορεί να εντάξει αυτά τα χαρακτηριστικά στον στρατηγικό της σχεδιασμό για την προσέλκυση ταλέντου.
Βέβαια, όπως και στη Φινλανδία, η Ελλάδα θα πρέπει να αποφύγει τις παγίδες της υπερφορολόγησης, της διοικητικής πολυπλοκότητας και της έλλειψης θεσμικής σταθερότητας που συχνά αποθαρρύνουν ξένες επενδύσεις. Οι πρόσφατες φινλανδικές αυξήσεις ΦΠΑ και οι αλλαγές στην πολιτική ιθαγένειας δείχνουν πώς ακόμα και ένα επιτυχημένο οικοσύστημα μπορεί να επηρεαστεί αρνητικά από αποφάσεις που δεν εντάσσονται σε έναν συνολικό στρατηγικό χάρτη. Αντίστοιχα, η Ελλάδα θα πρέπει να επιδείξει συνοχή στις πολιτικές της, να παρέχει ασφάλεια δικαίου και προβλεψιμότητα, στοιχεία κρίσιμα για την επιχειρηματική εμπιστοσύνη.
Το στοίχημα δεν είναι απλώς να «αντιγράψουμε» το φινλανδικό μοντέλο, αλλά να το μετασχηματίσουμε με βάση τις ελληνικές συνθήκες. Ένα hub στην Πάτρα ή στα Ιωάννινα, για παράδειγμα, μπορεί να αξιοποιήσει την εγγύτητα στα πανεπιστήμια και το τοπικό δυναμικό. Η Θεσσαλονίκη, ήδη με το ThessIntec σε εξέλιξη, δείχνει ότι υπάρχει περιθώριο ανάπτυξης πέρα από την Αθήνα. Οι ελληνικές πόλεις μπορούν να λειτουργήσουν ως κόμβοι εξωστρέφειας και σύνδεσης της καινοτομίας με τις τοπικές κοινωνίες.
Η Φινλανδία απέδειξε ότι ακόμη και μια μικρή χώρα μπορεί να έχει παγκόσμια επιρροή, αν επενδύσει συνειδητά και μακροπρόθεσμα στην καινοτομία. Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να το κάνει με τον δικό της τρόπο. Το κλειδί είναι η σταθερή προσήλωση σε μια στρατηγική που ενώνει το ανθρώπινο κεφάλαιο, τη γεωπολιτική θέση, την επιχειρηματική τόλμη και τη συλλογική φαντασία. Αν το επιτύχει, μπορεί να γίνει όχι μόνο σταυροδρόμι ηπείρων, αλλά και σημείο συνάντησης του μέλλοντος με την πρωτοβουλία, της γνώσης με την πράξη και της καινοτομίας με την ταυτότητα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
