Οι Millennials στις ΗΠΑ, κυρίως, δεν το βάζουν κάτω! Με την αίσθηση μιας νέας οικονομικής κρίσης και μιας σφοδρής ύφεση να πλησιάζει, συμβουλεύουν, μάλιστα, μέσα απ το TikTok, τους νεότερους, τη λεγόμενη Generation Z, πως να επιβιώσουν.
Η γενιά των Millennials, γεννημένη κάπου μεταξύ 1981 και 1996, θεωρείται η πιο ταλαιπωρημένη της σύγχρονης ιστορίας. Σε αντίθεση με τους γονείς τους, τους Baby Boomers, που μεγάλωσαν σε περίοδο ανάπτυξης, με οικονομική σταθερότητα και επαγγελματικές ευκαιρίες, αυτοί βρέθηκαν να ενηλικιώνονται μέσα σε παγκόσμια οικονομική κρίση, να ψάχνουν δουλειά σε μια αγορά που κατέρρεε, να προσπαθούν να φτιάξουν ζωή εν μέσω πανδημίας και καραντίνας, ενώ τώρα, να παλεύει με την ύφεση, τον πληθωρισμό και την ακρίβεια των βασικών αναγκών. Απτόητοι, μέσα απ το TikTok δίνουν απλές οδηγίες πολύτιμης επιβίωσης στους νεότερους της Generation Z, μέσα απ την σκληρά αποκτημένη εμπειρία τους. Πρόκειται για μια τάση ολόκληρη, σε μορφή κινήματος, για μια ολόκληρη κουλτούρα που ξεκινά από την κουζίνα και φτάνει μέχρι τη φιλοσοφία ζωής. Στο TikTok, οι Millennials επιχειρούν καθημερινά να συνθέσουν ένα είδος σύγχρονου, ψηφιακού «εγχειριδίου κρίσης». Όχι για να σωθούν μόνοι τους, αλλά για να σώσουν ο ένας τον άλλον.
Το οικονομικό τοπίο μιας κουρασμένης γενιάς
Τα οικονομικά στοιχεία είναι αμείλικτα. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εργασίας των ΗΠΑ, ο ετήσιος πληθωρισμός το 2024 υπολογίζεται στο 4,2%, με ιδιαίτερη ένταση στις τιμές των τροφίμων και της ενέργειας. Οι τιμές των ενοικίων παραμένουν υψηλές, με μέσο όρο αύξησης 6% σε ετήσια βάση. Παρά τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη της οικονομίας, πολλοί Αμερικανοί, ειδικά νέοι εργαζόμενοι, αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη διαχείριση του κόστους ζωής, καθώς οι μισθοί δεν ακολουθούν το ρυθμό των αυξήσεων των τιμών. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα ίδια και λιγάκι, ίσως, χειρότερα. Ο πληθωρισμός για το 2024 υπολογίζεται γύρω στο 5,1%, με τις τιμές των τροφίμων να σημειώνουν άνοδο 8,3% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Στις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, οι αυξήσεις στα ενοίκια κυμαίνονται από 10% έως 20% το χρόνο, με το κόστος της ενέργειας να παραμένει σε υψηλά επίπεδα. Ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ισπανία, νέοι εργαζόμενοι συχνά αναγκάζονται να συνδυάσουν περισσότερες από μία δουλειές για να καλύψουν τα έξοδά τους, ενώ η δυνατότητα για ανεξαρτησία και αποταμίευση παραμένουν όνειρα μακρινά.
Οι δε, προβλέψεις για το 2025 κάνουν λόγο για οριακή ύφεση και στασιμότητα, σαν ένας μακρύς χειμώνας χωρίς χιόνι, μόνο με παγωνιά. Και η κουλτούρα της «επένδυσης στον εαυτό σου», τόσο προβεβλημένη τις προηγούμενες δεκαετίες, μεταμορφώθηκε σε μια με μεγάλη προσπάθεια αυτοσυντήρηση. Η ύφεση έχει γίνει το φόντο της αισθητικής τους επιβίωσης και το «θα τα βγάλω πέρα με ό,τι έχω» έμβλημα τους. Και στα βίντεο τους στο TikTok σου δείχνουν όχι πως να ντυθείς για εντυπωσιάσεις σε ένα interview για δουλειά, αλλά πώς να καθαρίζεις το σπίτι με σόδα και λεμόνι, τις θαυματουργές χρήσεις του ξυδιού και πώς να φτιάξεις συνταγές για τέσσερις μέρες με έξι ευρώ! Ο ρεαλισμός και τα πράγματα της καθημερινότητας δεν είναι πια βαρετά, είναι πράξεις αντίστασης.
Η άποψη για την επιβίωση μέσα απ το TikTok
Αν το Instagram είναι το μέρος, όπου οι ζωές δείχνουν ομορφότερες απ’ όσο είναι, μέσα από φίλτρα και ονειρικά φόντα, το TikTok είναι εκεί που όλα δείχνουν, όπως πραγματικά είναι, άντε με λίγο αυτοσαρκαστικό χιούμορ. Εκεί, ανάμεσα σε χορούς, lip-syncs, mukbang και trend alerts, ξεπετάγονται καθημερινά βίντεο που μοιάζουν βγαλμένα από ημερολόγιο κρίσης, όπως «Πώς να φας με 15€ την εβδομάδα», ή «Πώς να φτιάξεις δικό σου καθαριστικό με 3 υλικά», ή «Πώς να μην τρελαθείς όταν σου μένουν 12€ μέχρι τον μισθό». Αυτά δεν είναι life hacks! Είναι τελετουργικά ενηλικίωσης για ανθρώπους που ζουν μέσα σε ένα σύστημα που διαρκώς τους ξεχνά, κι αυτοί διαρκώς πρέπει να το θυμούνται!
Η κοινότητα γνωστή ως FinTok έχει γνωρίσει ραγδαία ανάπτυξη, με το hashtag #FinTok να συγκεντρώνει σχεδόν 4,5 δισεκατομμύρια προβολές. Αυτό το φαινόμενο αντικατοπτρίζει τη μεγάλη απήχηση που έχουν οι οικονομικές συμβουλές στην πλατφόρμα, ιδιαίτερα μεταξύ των νεότερων γενεών. Σημαντικοί δημιουργοί περιεχομένου, όπως οι Μιχέλα Αλόκα (Michela Allocca), η Έρικα Κάλμπεργκ (Erika Kullberg) και ο Μαρκ Τίλμπερι (Mark Tilbury), έχουν εκατομμύρια ακολούθους και προσφέρουν συμβουλές για αποταμίευση, επενδύσεις και διαχείριση χρεών. Η αυξανόμενη δημοτικότητα αυτών των λογαριασμών υποδηλώνει την ανάγκη των χρηστών για προσβάσιμη και κατανοητή οικονομική καθοδήγηση. Και ενώ δεν υπάρχει ακριβής αριθμός για το πόσοι λογαριασμοί παρέχουν τέτοιες συμβουλές, η τάση δείχνει ότι το TikTok έχει εξελιχθεί σε σημαντική πηγή οικονομικής πληροφόρησης για πολλούς χρήστες.
Το hashtag #RecessionTok έχει συγκεντρώσει εκατομμύρια προβολές παγκοσμίως, μετατρέποντας τον οικονομικό φόβο σε μια συλλογική, σχεδόν καλλιτεχνική πράξη εξομολόγησης. Στα πιο δημοφιλή βίντεο, βλέπεις διαφορετικούς εντελώς ανθρώπους, γυναίκες, queer, εργαζόμενες μητέρες, φοιτητές, expats, να μοιράζονται όχι μόνο τι κάνουν για να επιβιώσουν, αλλά και πώς νιώθουν με αυτό. Το budgeting γίνεται εξομολόγηση, το meal prepping μετατρέπεται σε στάση ζωής, το thrifting, η αγορά μεταχειρισμένων ρούχων από τα thrift shops, δηλαδή, πράξη οικολογικής και οικονομικής αντίστασης. Και δεν υπάρχει τίποτα το μίζερο, ή το κλαψιάρικο σ όλο αυτό. Υπάρχει μόνο, μια επικοινωνημένη τρυφερότητα και παρηγοριά πως κανείς δεν είναι μόνος.
Στο TikTok, η επιβίωση δεν έχει την αισθητική της φτώχειας. Έχει την αισθητική της εφευρετικότητας και της διαχείρισης. Μέσα από ένα application που για πολλούς, ειδικά -εμάς- του μεγαλύτερους υπάρχει για να ξεχνιέσαι μέσα από χαζά και κάποτε έως και γελοία βίντεο, έχει δημιουργηθεί κάτι που θυμίζει κοινότητα, προσφέρει υποστήριξη και αντιμετωπίζει τη ζωή με αξιοπρέπεια.
Πρακτικές αντίστασης στην καθημερινή εξόντωση
Πρώτα απ όλα είναι το φαγητό! Οργανωμένα meal preps, αυτοσχέδιες συνταγές με τρία υλικά, φαγητά της εβδομάδας που χωράνε σε ένα ταπεράκι και σε δύο εργάσιμες. Παλιά λαχανικά δεν πετιούνται, αλλά γίνονται σούπα, γίνεται τουρσί, γίνεται ψιλοκομμένη βάση για σάλτσα. Η μαγειρική δεν είναι πια απόλαυση, είναι επιβίωση με στυλ. Όχι φτώχεια με glamour, αλλά λιτότητα με ευφυΐα.
Ακολουθεί η έννοια της ανταλλακτικής οικονομίας. Οι χρήστες μιλούν για ρούχα που αλλάζουν χέρια, για βιβλία που δανείζονται, για DIY καλλυντικά με υλικά από το ντουλάπι της κουζίνας. Πολλές φορές, στο ίδιο βίντεο βλέπεις όχι μόνο το «πώς», αλλά και το «γιατί»: γιατί το να φτιάξεις μόνη σου κρέμα με καφέ και λάδι δεν είναι απλώς οικονομία — είναι πράξη αυτοφροντίδας που δεν περνά από barcode.
Σημαντικό κεφάλαιο είναι και η διαχείριση χρημάτων. Αντι για ξερούς οικονομικούς όρους, βλέπεις βίντεο που εξηγούν πώς να χωρίσεις το μηνιάτικο με το 70-20-10: 70% στα απαραίτητα, 20% σε αποταμίευση, όσο είναι αυτό δυνατό και 10% σε κάτι που θα σε κάνει να νιώσεις ότι ακόμα ζεις, για να συντηρείται η ψυχολογική αντοχή. Ένα γλυκό στο τέλος μιας βδομάδας σκληρής εργασίας, μια βαφή μαλλιών, ένα σινεμά, δεν είναι περιττά, αλλά βαθιά ανάσα πριν κάνεις κατάδυση ξανά στα βαθιά χωρίς μάσκα οξυγόνου.
Και τέλος, αλλά ουσιαστικό, υπάρχει ένα διάχυτος προβληματισμός για το τι σημαίνει «επιτυχία». Μέσα απ τα βίντεο του TikTok και τους πολυπληθείς λογαριασμούς, επιτυχία μοιάζει να μην είναι ούτε το σπίτι των 180 τετραγωνικών, ούτε η Louis Vuitton, ούτε ο μισθός των πέντε χιλιάδων. Είναι να φτάνει το ενοίκιο, να υπάρχει ζεστό νερό, να μην έχεις άγχος να πας στο γιατρό. Οι millennials ονειρεύονται χαμηλόφωνα. Κι αυτό, ίσως να είναι μια πράξη απελευθέρωσης. Ό,τι μοιάζει πρακτική οικονομίας, είναι στην ουσία άσκηση αξιοπρέπειας. Γιατί είναι άλλο να ζεις με λίγα επειδή δεν έχεις, κι άλλο να ζεις με λίγα επειδή έχεις αποφασίσει να σταθείς όρθιος με αυτά. Κι αυτή είναι η διαφορά που χαράζει μια νέα ηθική καθημερινότητας.
Η γενιά που δεν θα αλλάξει το κόσμο, αλλά θα τον καλυτερέψει
Όχι. Δεν θ αλλάξει αυτή η γενιά τον κόσμο. Ούτε μοιάζει και να την ενδιαφέρει κιόλας. Ξέρω όμως ότι, κόντρα σε όλα, δεν έγινε κυνική. Ίσως κουρασμένη, ίσως διαλυμένη σε στιγμές, ίσως μελαγχολικά ειρωνική, αλλά όχι ανάλγητη και σίγουρα όχι αδιάφορη. Οι millennials, τα παιδιά των ’80s και των ’90s, πέρασαν από τη λάμψη του «θα ζήσουμε καλύτερα από τους γονείς μας», στη σκιά του «τουλάχιστον να μη χρωστάμε». Κι όμως, δεν το γύρισαν σε εκδίκηση. Το γύρισαν σε δημιουργία. Επινόησαν κοινότητες, εναλλακτικές οικονομίες, μορφές αλληλεγγύης, μέσα έκφρασης και ψυχαγωγίας που δε χρειάζονται απαραίτητα χρήματα – μόνο χρόνο, διάθεση και λίγο Wi-Fi. Όταν δεν μπορούσαν να αγοράσουν κάτι, το έφτιαχναν. Όταν δεν μπορούσαν να φύγουν, έφτιαχναν έναν χώρο να μείνουν μέσα τους.
Και στο κάτω – κάτω της γραφής στο TikTok δεν δίνουν οδηγίες, αλλά συντροφιά και παρέα και μέσα απ τους λογαριασμούς τους όλοι αυτοί οι εκατομμύρια άνθρωποι θυμίζουν πως δεν χρειάζεται να είσαι δυνατός για να επιβιώσεις, αλλά είναι σημαντικό να είσαι αληθινός. Δεν είναι επανάσταση. Αλλά ίσως είναι το πρώτο της βήμα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
