Ο όρος “last mile” δεν γεννήθηκε στον χώρο των logistics, αλλά στον χώρο των τηλεπικοινωνιών, όπου χρησιμοποιούνταν για να περιγράψει την τελική σύνδεση ανάμεσα σε έναν πάροχο και τον τελικό χρήστη – το τελευταίο «μίλι» του καλωδίου που έφερνε το σήμα στο σπίτι ή στην επιχείρηση. Όταν αυτή η έννοια πέρασε στον κόσμο των διανομών και της εφοδιαστικής αλυσίδας, απέκτησε εντελώς διαφορετικό βάρος.
Στην καρδιά του σύγχρονου εμπορίου, το “last mile” έγινε το πιο κρίσιμο και συχνά το πιο δαπανηρό κομμάτι της διαδρομής: η απόσταση ανάμεσα στο τοπικό κέντρο logistics και την πόρτα του καταναλωτή. Είναι το σημείο όπου κρίνεται όχι μόνο η αποτελεσματικότητα μιας επιχείρησης, αλλά και η εμπιστοσύνη του πελάτη, η εμπειρία της εξυπηρέτησης και τελικά η εμπορική επιβίωση.
Αν και η βασική λογική του last mile υπήρχε εδώ και δεκαετίες, η έννοια άρχισε να αποκτά πραγματική σημασία στον επιχειρηματικό κόσμο τη δεκαετία του 1990. Ήταν τότε που οι πρώτες μεγάλες επιχειρήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως η Amazon, άρχισαν να δίνουν έμφαση στην κατ’ οίκον παράδοση, δημιουργώντας για πρώτη φορά μεγάλες απαιτήσεις για ευελιξία, ακρίβεια και ταχύτητα στο τελευταίο στάδιο της εφοδιαστικής αλυσίδας. Το μοντέλο αυτό παρέμενε ακόμη σχετικά περιορισμένο γεωγραφικά και καταναλωτικά, αλλά ήδη έθετε τις βάσεις για κάτι πολύ μεγαλύτερο: την αντίληψη ότι ο τρόπος με τον οποίο φτάνει ένα προϊόν στον πελάτη είναι εξίσου σημαντικός με το ίδιο το προϊόν.
Η πραγματική έκρηξη του ενδιαφέροντος για το last mile άρχισε να σημειώνεται μετά το 2010, καθώς το ηλεκτρονικό εμπόριο έγινε πλέον καθημερινή συνήθεια για εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Η εξάπλωση των smartphones, η ανάπτυξη εφαρμογών παραγγελίας, η κουλτούρα της άμεσης αγοραστικής ικανοποίησης και η ενίσχυση των ψηφιακών υποδομών μεταμόρφωσαν τη σχέση καταναλωτή–παρόχου. Οι προσδοκίες άρχισαν να ανεβαίνουν: παραδόσεις την ίδια μέρα, μέσα σε λίγες ώρες, με δυνατότητα παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο, με ακρίβεια λεπτού. Τα logistics δεν μπορούσαν πια να παραμείνουν στατικά. Το “τελευταίο μίλι” έγινε η αιχμή του δόρατος στην προσπάθεια κάθε επιχείρησης να ξεχωρίσει.
Το καθοριστικό, όμως, σημείο για την παγκόσμια ανάδειξη του last mile ήρθε τη δεκαετία του 2020, με την εμφάνιση της πανδημίας COVID-19. Καθώς τα φυσικά καταστήματα αναγκάστηκαν να κλείσουν και οι άνθρωποι περιορίστηκαν στα σπίτια τους, το ηλεκτρονικό εμπόριο απέκτησε νέο ρόλο: από ευκολία, μετατράπηκε σε βασική υποδομή. Οι παραδόσεις κατ’ οίκον έγιναν απολύτως απαραίτητες, όχι μόνο για λόγους άνεσης, αλλά για λόγους ασφάλειας και επιβίωσης. Το last mile απέκτησε έναν χαρακτήρα σχεδόν «δημόσιας υπηρεσίας», καθώς μέσα από αυτό περνούσαν όχι μόνο προϊόντα, αλλά τρόφιμα, φάρμακα, αναγκαία αγαθά και εφόδια πρώτης ανάγκης. Σε λίγους μήνες, το βάρος που ανέλαβε αυτός ο τομέας ισοδυναμούσε με χρόνια φυσιολογικής ανάπτυξης. Και η αγορά ανταποκρίθηκε.
Μεγάλες εταιρείες, όπως η Amazon, η JD.com και η Alibaba, επένδυσαν δισεκατομμύρια σε νέες τεχνολογίες, ρομποτική, αυτόνομα οχήματα, drones, αλγόριθμους τεχνητής νοημοσύνης και έξυπνα συστήματα διαχείρισης στόλου. Παράλληλα, μικρότερες επιχειρήσεις και startups έφεραν φρέσκες ιδέες όπως το microwarehousing – τη χρήση μικρών αποθηκών κοντά στις πόλεις – και το crowdsourced delivery, όπου η διανομή πραγματοποιείται από ανεξάρτητους διανομείς ή ακόμα και απλούς πολίτες μέσω εφαρμογών. Επιπλέον, οι λεγόμενες plug-and-play τεχνολογίες έδωσαν τη δυνατότητα σε μικρές επιχειρήσεις να εφαρμόσουν λύσεις last mile χωρίς να χρειαστεί να αναπτύξουν δικά τους σύνθετα συστήματα.
Όμως, μαζί με την ανάπτυξη ήρθε και η πρόκληση. Το last mile παρέμεινε το πιο δαπανηρό τμήμα της διανομής. Οι δυσκολίες είναι πολλές: διαχείριση προσωπικού, καθυστερήσεις, απρόβλεπτες παραγγελίες, γεωγραφικοί περιορισμοί, περιβαλλοντικοί παράγοντες. Παρ’ όλα αυτά, οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να επενδύουν σε αυτό, γιατί γνωρίζουν πως η απόδοση του last mile δεν επηρεάζει απλώς την παράδοση – επηρεάζει την αντίληψη του πελάτη για το brand συνολικά.
Σήμερα, το last mile είναι κάτι πολύ περισσότερο από τεχνική υπόθεση logistics. Είναι ένα πεδίο όπου συναντώνται η τεχνολογία, η εμπειρία του χρήστη, η βιωσιμότητα, η κοινωνική ευθύνη και η στρατηγική μιας επιχείρησης. Σε πολλά μέρη του κόσμου, αποτελεί μέσο πρόσβασης σε βασικές ανάγκες: τρόφιμα σε απομονωμένα χωριά, φάρμακα σε ορεινές περιοχές, βιβλία σε σχολεία χωρίς πόρους. Και στον αναπτυγμένο κόσμο, είναι πλέον ο καθρέφτης της σχέσης μεταξύ επιχείρησης και καταναλωτή. Το πώς, το πότε και το με ποιο τρόπο φτάνει ένα προϊόν στον πελάτη δεν είναι λεπτομέρεια. Είναι ουσία.
Το last mile ξεκίνησε ως τεχνικός όρος σε ένα άλλο πεδίο. Σήμερα είναι ο πιο κρίσιμος κρίκος της αλυσίδας που ενώνει τον κόσμο της παραγωγής με τον κόσμο της κατανάλωσης. Κι όσο εξελίσσεται η τεχνολογία και αλλάζουν οι συνήθειες των ανθρώπων, τόσο θα μεγαλώνει η σημασία του. Το μέλλον του δεν είναι απλώς γρήγορο – είναι στρατηγικό.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
