… Και ξαφνικά το 2000, αν και σε κάποιους από μας μοιάζει μόλις χθες, είναι κάτι τόσο μακρινό, ώστε να αποτελεί είδηση και να αναλύεται παγκόσμια η τάση Gen Z για επιστροφή στο Tumblr, που ήταν στις δόξες του στις αρχές του αιώνα! Η τεχνολογία προχωρά με ταχύτητα ευθεία, αλλά η πολιτισμική μνήμη, μάλλον, κινείται σε σπείρες!
Το Tumblr, υπήρξε μια πρωτοποριακή πλατφόρμα μικροιστολόγησης ή microblogging καλύτερα, με τους χρήστες να κάνουν σύντομες δημοσιεύσεις κείμενο, εικόνες, GIFs, links χωρίς την επίσημη δομή ενός κλασικού ιστολογίου. Το Tumblr δημιουργήθηκε το 2007 από τον Ντέιβιντ Καρπ, με στόχο να συνδυάσει την απλότητα των blog με την κοινωνική δυναμική των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ως ένα υβρίδιο, που επέτρεπε τόσο η γρήγορη κοινοποίηση όσο και μεγαλύτερες, πιο προσεγμένες αναρτήσεις, σε αντίθεση, ας πούμε με το Twitter – X, που ήταν αυστηρά σύντομο, ή το WordPress, που απαιτούσε πιο λεπτομερές περιεχόμενο. Γνώρισε εκρηκτική άνοδο μεταξύ 2010 και 2014, περίοδο κατά την οποία θεωρούνταν η μια ανοργάνωτη, αλλά γευστική πολιτισμική μίξη της Gen Y, των Millennials, δηλαδή ένας χώρος γεμάτος αισθητική, meme culture, φαν-κοινότητες, fanfiction, LGBTQ+ έκφραση, memes, fan art, πολιτική, προσωπικές εκμυστηρεύσεις, σουρεαλιστικά shitposts και όλα μαζί, χωρίς αλγοριθμική ταξινόμηση. Φιλοξενούσε, δηλαδή, μια τεράστια ποικιλία περιεχομένου, από πολιτική και τέχνη έως fan fiction και προσωπικές ημερολογιακές καταχωρήσεις και το κάθε blog ήταν ένα μπερδεμένο αυθόρμητο collage, όχι καθαρό όπως το Instagram, ούτε «στρυμωγμένο» όπως το Twitter! Στο απόγειο του, γύρω στο 2014, το Tumblr είχε πάνω από 300 εκατομμύρια μηνιαίους επισκέπτες!
Μεγάλες τάσεις και κάποτε κινήματα έγινα viral στο Tumblr και χαρακτήρισαν την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Ξεχωρίζουν το Occupy Wall Street, το κίνημα κατά της οικονομικής ανισότητας με σλόγκαν «We are the 99%» ή το Notorious RBG, όπως αποκαλούνταν η Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, δικαστής του Αμερικανικού Ανώτατου Δικαστηρίου και feminist icon, που ειδωλοποιηθηκε απ το Tumblr, πρώτα για να περάσει ως ίνδαλμα στη αμερικανική κοινωνία. Ακόμα και το cottagecore, η αισθητική ρομαντικοποίησης της αγροτικής ζωής, δηλαδή, με ζυμωτό ψωμί, πράσινα τοπία και χειροτεχνίες ως αντίσταση στον καπιταλισμό, από δω ξεκίνησε, για να διεισδύσει σε μεγάλα κομμάτια της σύγχρονης Αμερικής. Και ύστερα ήρθε η παρακμή!
Ξεκίνησε ως μια πολύκροτη και αξιοζήλευτα υποδειγματική startup πριν αγοραστεί από τη Yahoo για 1,1 δισεκατομμύρια δολάρια το 2013. Στη συνέχεια αποκτήθηκε από τη Verizon και αργότερα πωλήθηκε για ελάχιστα χρήματα ως άχρηστο, παρωχημένο μέσο. Τόσο η Yahoo, όσο και η Verizon δεν κατανοήσαν πλήρως τον πολιτισμό της, οδηγώντας την σε πολλά τεχνικά προβλήματα και απώλεια χρηστών. Το μεγάλο πλήγμα ήρθε το 2018, όπου η Verizon εφάρμοσε μια αυστηρή λογοκρισία με αλγόριθμους που απενεργοποιούσαν όχι μόνο όσες αναρτήσεις ήταν κατάλληλες για άνω των 18, αλλά και περιεχόμενα με αθώες δημοσιεύσεις, όπως γλυκά γατάκια ή έργα τέχνης με γυμνά σχέδια. Αυτό ήταν το καταλλητικό σημείο, που προκάλεσε τη μαζική φυγή χρηστών, κυρίως προς το Twitter και τώρα X, το Reddit και αργότερα το TikTok. Η εικόνα του Tumblr ως ψηφιακού χώρου ελευθερίας έκφρασης διαλύθηκε, οι διαφημιζόμενοι έχασαν το ενδιαφέρον τους και η πλατφόρμα μετατράπηκε σε ένα είδος «ψηφιακού ερειπίου», στοιχειωμένου από ξεχασμένους λογαριασμένους.
Και να που η Gen Z άρχισε να περιεργάζεται το Tumblr, γύρω στο 2020-2022. Στην αρχή τους έκανε εντύπωση, ό,τι το έκανε ξεχωριστό στην αρχή του, η έλλειψη αλγορίθμων που επιβάλλουν τη τάση. Με περιέργεια ανακάλυψαν την αισθητική της πρώιμης εποχής του internet αλλά και τη δυνατότητα του να είσαι ανώνυμος χωρίς την πίεση των likes και των followers. Η Automattic, η εταιρεία πίσω από το WordPress, απέκτησε το Tumblr και από το 2023, άρχισε να δημιουργείται μια μικρή, αλλά πιστή νέα βάση χρηστών που σημείωνε μια αναγέννηση στη πλατφόρμα. Και ξαφνικά το 2025, το 50% των ενεργών μηνιαίων χρηστών του Tumblr ανήκουν στη γενιά Ζ, όπως και το 60% των νέων χρηστών που εγγράφονται, σύμφωνα με δεδομένα που μοιράστηκε το Tumblr με το Business Insider. Οι Zoomers βρήκαν στο Tumblr έναν ψηφιακό καταφύγιο, που αντιστέκεται στους αλγορίθμους, τις τοξικές διαδικασίες για likes και followers και στην επιδεκτικότητά, τη τελειότητα, τη φτιαχτή υπέροχη ζωή των λογιών influencers των κυριάρχων κοινωνικών δικτύων. Σ’ αυτό το χώρο νιώθουν απελευθέρωση και χωρίς ενοχή, χρησιμοποιώντας οι περισσότεροι ψευδώνυμα είναι αυθεντικοί και δημιουργικοί. Σε αντίθεση με το TikTok, που ωθεί τους χρήστες να παίζουν ρόλους για να «κερδίσουν» προβολή, ή με το Instagram, όπου η ζωή είναι μια ατελείωτη σειρά από διαφημιστικές καμπάνιες, το Tumblr επέτρεψε μια ανέμελη ελευθερία του να μπορείς να ανεβάσεις ένα σκίτσο χωρίς φίλτρα, ένα ποίημα χωρίς hashtags, ή ένα rant χωρίς να σε κρίνει κάποιος ακολουθώντας σε πραγματικό χρόνο. Η Gen Z, που μεγάλωσε υπό την πίεση της συνεχούς επιτήρησης και της βιομηχανοποιημένης δημιουργικότητας, αναγνώρισε εδώ την αίσθηση ενός προ-algorithmic internet, όπου οι κοινότητες δημιουργούνταν οργανικά γύρω από ιδέες και όχι γύρω από trends. Στην ουσία, όλοι τους αντιδρούν στην ψευδαίσθηση της σύνδεσης που προσφέρουν οι σύγχρονες πλατφόρμες και επιλέγουν μια πιο αργή, πιο αφηγηματική και λιγότερο εμπορεύσιμη εμπειρία. Το Tumblr, με όλες τις ελλείψεις του, είναι ίσως το τελευταίο μέρος στο διαδίκτυο που τους επιτρέπει να υπάρχουν χωρίς να πωλούνται!
Κάποιοι λένε πως η αναγέννηση του Tumblr ωφελείται στο ότι η ψηφιακή εποχή έχει σταματήσει να εφευρίσκει και έχει αρχίσει να μιμείται. Στη δεκαετία του 2000, το διαδίκτυο ήταν μια ατέρμονη πηγή καινοτομίας και από το MySpace έως το Facebook κάθε χρόνος έφερνε μια νέα πλατφόρμα που αναμόρφωνε ριζικά τον τρόπο της κοινωνικοποίησης και της επικοινωνίας. Σήμερα, όμως, οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες έχουν ομογενοποιήσει τις διαδικτυακές εμπειρίες και όλες οι εφαρμογές μοιάζουν μεταξύ τους, ενώ οι πανταχού παρόντες αλγόριθμοι ωθούν τα ίδια μοτίβα συμπεριφοράς με κάθε νέα λειτουργία, όπως stories, reels, shorts να είναι απλώς μια μίμηση κάποιου άλλου προϊόντος. Η Gen Z, λοιπόν, ανακαλύπτει στο Tumblr, στα forum, ακόμα και στις πρώτες εκδόσεις του Instagram μια εναλλακτική στη μονοτονία του σύγχρονου διαδικτύου. Εδώ, δεν υπάρχει ένας αόρατος μηχανισμός που τις υποχρεώνει να δημοσιεύουν συνεχώς τέλειο περιεχόμενο, ούτε η πίεση να ανταγωνίζονται για προβολή σε χρονοδιαγράμματα, που ελέγχουν οι εταιρείες. Μοιάζει λοιπόν όλο ως μια δυσφορία για το ψηφιακό κυρίαρχο και μια πολιτισμική αντίσταση. Η Gen Z δεν έχει πλέον την πολυτέλεια να περιμένει μια πραγματικά καινοτόμα πλατφόρμα, που θα αλλάξει το παιχνίδι, οπότε ανασυνθέτουν τα υπάρχοντα ερείπια, δίνοντάς τους νέο νόημα. Το Tumblr, για παράδειγμα, από ένα μέσο για fanfiction και aesthetic blogs, μεταμορφώθηκε σε ένα refuge για queer κοινότητες και πολιτικές συζητήσεις που δεν χωράνε στα κύρια social media. Η Gen Z δεν ψάχνει να «επιστρέψει» στο παρελθόν, αλλά να βρει χώρο για να ξανασχεδιάσει το παρόν με τα εργαλεία που απέμειναν.
Εμβληματικές προσωπικότητες αυτής της γενιάς επέστρεψαν στο Tumblr. Ανάμεσα τους και ο συγγραφέας Τζον Γκριν του πολύκροτου «The Fault in Our Stars» ή «Στο Κόκκινο Καρφί», όπως κυκλοφόρησε εδώ από τις εκδόσεις Ψυχογιός, του βιβλίου, δηλαδή, που έγινε πολιτισμικό φαινόμενο για τη Gen Z. Θεωρείται εμβληματικός γιατί αντιμετώπισε με ειλικρίνεια θέματα όπως η νεανική αγωνία, ο θάνατος, η αγάπη και η ταυτότητα, όχι γλυκανάλατα και με μελαδούρα, αλλά με χιούμορ και φιλοσοφικό βάθος. Η Gen Z τον αγάπησε γιατί δεν υποτίμησε την ευαισθησία της, αντίθετα, την έκανε ηρωική. Ό,τι λέμε εδώ και αναλύουμε δημοσιογραφικά με πάθος και στοιχεία αριθμητικά για την επιστροφή της Gen Z στο Tumblr και τη διαφαινόμενη δυσφορία της από τα Facebook, Instagram, TikTok, YouTube, X – Twitter, LinkedIn, Snapchat, Reddit, Pinterest, Threads, Telegram, αυτός ο Αμερικανός συγγραφέας λοιπόν το λέει σε λίγες γραμμές στο βιβλίο του «Turtles All the Way Down», που κυκλοφόρησε, επίσης απ τις εκδόσεις Ψυχογιός ως «Χελώνες ως τον πάτο»:
«Δεν ξέρω πώς να ζήσω στον κόσμο τους, όπου όλα είναι μετρημένα σε likes και shares, όπου η προσοχή είναι νόμισμα και η ταυτότητα σου μια εμπορευματική ετικέτα. Θέλω να υπάρχω σε ένα μέρος όπου η ζωή δεν είναι performance, όπου οι σκέψεις μου δεν είναι προϊόντα, και οι φιλίες μου δεν είναι engagement metrics. Θέλω έναν κόσμο που να μην μετράει».
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
