«Αυτή δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική καταστροφή, αλλά μια συστημική αποτυχία που απαιτεί ριζική ανασυγκρότηση» γράφει η Ναόμι Κλάιν στο πολύκροτο έργο της «Αυτό Τα Αλλάζει Όλα» -Εκδόσεις Παπαδόπουλος, 2015- και ασφαλιστές, οικονομολόγοι και ποιητές μοιάζουν να συναντιούνται μαζί της σε ένα κοινό τόπο. Οταν οι πόλεις γίνονται ακατοίκητες, οι τράπεζες χάνουν το νόημά τους και το σύστημα φτάνει στα όριά του, η κρίση, τότε, γίνεται ζήτημα της ίδια της ύπαρξης μας ως είδους! Α! Και «δεν πρόκειται για το μέλλον», όπως γράφει ο Τίμοθι Μόρτον, αλλά «είναι μια πληγή που ήδη αιμορραγεί στο παρόν».
Ο Γκύντερ Θάλινγκερ, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Allianz SE, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου τονίζοντας με σαφήνεια ότι η κλιματική κρίση φτάνει σε σημείο όπου οι ασφαλιστικές εταιρείες δεν θα μπορούν πλέον να καλύψουν τους κλιματικούς κινδύνους. Αυτή η δήλωση δεν είναι απλώς μια προειδοποίηση για τον τομέα των ασφαλίσεων, αλλά μια διακήρυξη ότι ολόκληρο το χρηματοπιστωτικό σύστημα βρίσκεται σε κίνδυνο. Δεν είναι η διάθεση μας δυσοίωνη, αλλά σύμφωνα με τα λεγόμενα των ειδικών, όπως ο κ. Θάλινγκερ χωρίς ασφάλιση, η οποία, ήδη, αντιμετωπίζει δυσκολίες σε πολλές περιοχές του πλανήτη, η πρόσβαση σε δάνεια, επενδύσεις και άλλες οικονομικές υπηρεσίες γίνεται αδύνατη.
Η αύξηση της Θερμοκρασίας και οι ανεπανόρθωτες ζημιές
Οι παγκόσμιες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα συνεχίζουν να αυξάνονται, με τις τρέχουσες πολιτικές να οδηγούν σε αύξηση της θερμοκρασίας μεταξύ 2,2ºC και 3,4ºC πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Σε θερμοκρασία 3ºC, οι επιπτώσεις θα είναι τόσο καταστροφικές, που οι κυβερνήσεις δεν θα μπορούν να παρέχουν οικονομική βοήθεια στους πολίτες τους, ενώ η προσαρμογή σε πολλές κλιματικές συνέπειες θα γίνει απλώς αδύνατη. Οι ζημιές από ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν ήδη φτάσει τα 400 δισεκατομμύρια δολάρια το 2024, σύμφωνα με την GallagherRE, ενώ η Aviva εκτιμά ότι για την περίοδο έως το 2023 οι ζημιές ανήλθαν σε 2 τρισεκατομμύρια δολάρια! Επισημαίνεται από τους επικεφαλής των ασφαλιστικών κολοσσών πως, παρόλο που διαθέτουμε τις απαραίτητες τεχνολογίες για τη μετάβαση σε ενέργεια μηδενικών εκπομπών, αυτό που λείπει είναι η ταχύτητα και η κλίμακα εφαρμογής τους. Πρόκειται, δραματικά πλέον, για τη διάσωση των συνθηκών υπό τις οποίες οι αγορές, η χρηματοδότηση και ο ίδιος ο πολιτισμός μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν, που ως αναγνώριση ανάγκης θυμίζει τη φιλοσοφική θέση του Χάναρεντ Άρεντ για την «κοινοτική φύση» της ανθρώπινης ύπαρξης και την αναγκαιότητα συλλογικής δράσης.
Ο ασφαλιστικός τομέας ως προάγγελος της μεγάλης κρίσης
Ο Νικ Ρόμπινς, πρόεδρος του Just Transition Finance Lab στο London School of Economics, αναφέρει ότι η ανάλυση του Θάλινγκερ εκθέτει όχι μόνο την οικονομική, αλλά και την πολιτιστική απειλή της κλιματικής αλλαγής. Αυτή η προειδοποίηση θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση για ανανεωμένη δράση, ιδιαίτερα στις χώρες του παγκόσμιου Νότου. Ο Γιάνος Πάστορ, πρώην βοηθός γενικός γραμματέας του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, προσθέτει ότι ο ασφαλιστικός τομέας είναι η πρώτη ένδειξη των κλιματικών επιπτώσεων, καθώς μετράει απευθείας το κόστος της καταστροφής. Σε μια ανάρτηση στο LinkedIn, ο Θάλινγκερ περιγράφει πώς η θερμότητα και το νερό καταστρέφουν το κεφάλαιο: «Τα πλημμυρισμένα σπίτια χάνουν την αξία τους. Οι υπερθερμασμένες πόλεις γίνονται ακατοίκητες. Ολόκληρες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων υποβαθμίζονται σε πραγματικό χρόνο». Αυτός ο υπαρκτός, χειροπιαστός κίνδυνος απειλεί τα θεμέλια του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αφού η έλλειψη ασφάλισης καθιστά πολλές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες μη διαθέσιμες. «Πρόκειται για μια πιστωτική κρίση που προκαλείται από το κλίμα», τονίζει για πολλοστή φορά.
Η αδυναμία προσαρμογής και η ψεύτικη παρηγοριά
Καμία κυβέρνηση δεν μπορεί πραγματικά να ανταπεξέλθει σε πολλαπλές καταστροφές υψηλού κόστους, όπως προβλέπουν τα κλιματικά μοντέλα. Στην Αυστραλία, οι δαπάνες για την αποκατάσταση των ζημιών, κυρίως μετά τις τεράστιες πυρκαγιές, που επηρέασαν το κλίμα σε όλο τον πλανήτη, έχουν, ήδη, επταπλασιαστεί από το 2017 έως το 2023. Η ιδέα ότι δισεκατομμύρια άνθρωποι μπορούν απλώς να προσαρμοστούν στις επιδεινούμενες κλιματικές συνέπειες είναι μια «ψεύτικη παρηγοριά», όπως την αποκαλεί ο Θάλινγκερ. «Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να προσαρμοστούμε σε θερμοκρασίες πέραν της ανθρώπινης ανοχής», επισημαίνει. Σε έναν κόσμο με 3ºC υπερθέρμανσης, οι ζημιές δεν μπορούν ούτε να ασφαλιστούν, ούτε να καλυφθούν από τις κυβερνήσεις, ούτε να αντιμετωπιστούν μέσω προσαρμογής. «Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πλέον υποθήκες, δεν υπάρχει νέα ανάπτυξη ακινήτων, δεν υπάρχουν μακροπρόθεσμες επενδύσεις, δεν υπάρχει οικονομική σταθερότητα», εξηγεί όσο πιο απλά γινεται μπας και ακούσουν όλοι, ο Θάλινγκερ. «Ο χρηματοπιστωτικός τομέας όπως τον ξέρουμε παύει να λειτουργεί. Και μαζί του, ο καπιταλισμός όπως τον ξέρουμε παύει να είναι βιώσιμος».
Μοναδική λύση η απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα
Η μόνη λύση, σύμφωνα με τους κορυφαίους των ασφαλιστικών εταιρειών είναι η μείωση της καύσης ορυκτών καυσίμων ή η δέσμευση των εκπομπών. Όλα τα άλλα μέτρα είναι καθυστερήσεις ή αντιπερισπασμοί. Ο καπιταλισμός, για να επιβιώσει, πρέπει να θέσει τους στόχους της βιωσιμότητας στο ίδιο επίπεδο με τους οικονομικούς στόχους. Παρά τις αντιδράσεις ορισμένων πολιτικών ηγετών, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, που αποκάλεσε την κλιματική δράση «πράσινη απάτη», οι μεγαλύτερες ασφαλιστικές εταιρείες επιμένουν πως το κόστος της αδράνειας είναι υψηλότερο από το κόστος του μετασχηματισμού.
«Η κλιματική αλλαγή δεν είναι απλώς μια κρίση, αλλά είναι ο καθρέφτης που σπάει μπροστά στα μάτια μας, αποκαλύπτοντας την αδυναμία των συστημάτων που θεωρούσαμε αδιάσειστα», όπως προειδοποιεί ο ανθρωπολόγος Μπρούνο Λατούρ. Γιατί, όπως μας θυμίζει η ίδια η φύση, κανένας τραπεζικός λογαριασμός τράπεζας δεν επιπλέει σε πλημμυρισμένη πόλη και καμία πιστωτική δεν είναι απρόσβλητη σε πυρκαγιές.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
