Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, με αυτή την αινιγματική, επικίνδυνων βλεμμάτων και υπονοουμένων προσωπικότητα παρουσιάζει την οικονομία της Ρωσίας ως έναν άκαυτο από τις φλόγες, παντοδύναμο φοίνικα που αναδύεται πανίσχυρος, παρά τις δυτικές προβλέψεις καταστροφής. Η αλήθεια όμως μοιάζει να είναι πως η ρωσική οικονομία ισορροπεί σε ένα κενό χωρίς δίκτυ ασφαλείας, πάνω σε όπλα και ψευδαισθήσεις.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση της Reuters Breakingviews, της αναλυτικής πλατφόρμας του Reuters, που ειδικεύεται σε σχολιασμό και ανάλυση οικονομικών, εταιρικών και γεωπολιτικών θεμάτων, η οικονομία της Ρωσίας θα δυσκολευτεί να αντιμετωπίσει την ειρήνη. Κατά τον Πιερ Μπριανσόν, έναν απ τους κύριους αναλυτές και σχολιαστές της πλατφόρμας, το Ρωσικό ΑΕΠ, μετά από μια μικρή συρρίκνωση το 2022, αναπήδησε με ρυθμούς που θυμίζουν εποχές προπολεμικής ευημερίας. Αλλά κάτω από την επιφάνεια, η ρωσική οικονομία μοιάζει περισσότερο με έναν ασθενή που βαστιέται όρθιος με ενέσεις γερών δόσεων αδρεναλίνης, από στρατιωτικές δαπάνες, πιστωτικές φούσκες και δημογραφική παρακμή!
Το κόστος ενός πολέμου που δε λέει να τελειώσει
«Η ειρήνη είναι όταν οι άνθρωποι ξεχνούν πως να σκοτώνονται» έγραψε κάποτε ο Μιχαήλ Μπακούνιν, μα στη σημερινή Ρωσία, αυτή η πολυπόθητη ειρήνη μοιάζει όλο και πιο μακρινή ουτοπία. Το Κρεμλίνο έχει μετατρέψει την οικονομία σε ένα πολεμικό μηχανισμό, με στρατιωτικές δαπάνες να καταλαμβάνουν σχεδόν το 40% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού. Ακόμα και αν τελειώσει ο πόλεμος, αυτό το μοντέλο δεν πρόκειται να εγκαταλειφθεί εύκολα. Οι ρωσικές τράπεζες, υπό την πίεση του κράτους, έχουν δημιουργήσει ένα «βρώμικο δίκτυο προνομιακών δανείων» κατά τον Μπριανσόν για να τροφοδοτούν τον αμυντικό τους τομέα και τις στρατηγικές τους βιομηχανίες. Το αποτέλεσμα είναι ένα σενάριο χρεοκοπίας να κρέμεται σα δαμόκλειος σπάθη, πάνω από τις ρωσικές τράπεζες και τις επιχειρήσεις.
Το εργατικό αδιέξοδο
Και ο λαός, μπορεί να μη ζει με ψωμί μόνο, αλλά και με την ελπίδα, όπως έλεγε ο μέγας Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, μα στη σύγχρονη Ρωσία και τα δύο σπανίζουν! Η Ρωσία σπαράσσεται ανάμεσα σε μια δημογραφική πρόβλεψη τρόμου και μια οικονομία που, παρά τις πολεμικές της διακυμάνσεις, δεν ξέρει τι να κάνει τους στρατιώτες. Χωρίς πόλεμο, οι στρατιώτες και οι εργαζόμενοι στον αμυντικό τομέα θα της είναι περιττοί και η οικονομία δεν έχει τίποτα άλλο να τους προσφέρει. Με πόλεμο, η Ρωσία χάνει συνεχώς νέους ανθρώπους, ενισχύοντας τη δημογραφική καταστροφή. Το εργατικό δυναμικό συρρικνώνεται με ρυθμούς που θυμίζουν βιολογικό πόλεμο, με περίπου ένα εκατομμύριο άνδρες εξαφανίζονται κάθε χρόνο από τις τάξεις των εργαζομένων και έναν μη ομολογημένο, αποσιωπημένο εσχατολογικό αριθμό να σημαδεύει τόσο τη γονιμότητα όσο και την μαζική φυγή, με κάθε τρόπο, των καλύτερων μυαλών της. Παράλληλα, οι θέσεις εργασίας που ζητούν τεχνική ευφυΐα ή ειδίκευση μένουν κενές, σαν να υπάρχει μια αόρατη τρύπα στο σύστημα που ρουφάει κάθε προοπτική παραγωγικότητας. Ακόμα κι αν οι εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες, που σήμερα υπάρχουν στον πόλεμο, επιστρέψουν στην αγορά εργασίας, η οικονομία δεν πρόκειται να τους στρώσει κόκκινο χαλί να βαδίσουν, αλλά θα τους προσφέρει, στην καλύτερη, μια ζωή στο περιθώριο, όπου η απελπισία γίνεται το αβάσταχτο φορτίο τους. Η Ελβίρα Ναμπιουλίνα, η διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, μοιάζει να ξέρει καλά ότι η οικονομία τρέχει με μόνο καύσιμο τον πόλεμο, με τους μισθούς των μισθοφόρων, τα τιμητικά επιδόματα των νεκρών, τις αποζημιώσεις των τραυματιών να έχουν γίνει η βασική πηγή για την κυκλοφορία χρήματος. Αλλά αυτό το νόμισμα είναι γραμμένο σε χαρτί που διαλύεται γρήγορα. Όπως έλεγε -ξανά τον αναφέρουμε- ο Ντοστογιέφσκι, «οι Ρώσοι έχουν την τάση να ζουν όχι στην πραγματικότητα, αλλά στις συνέπειες της». Και τώρα, αυτές οι συνέπειες αρχίζουν να μοιάζουν με μια βουβή, σπαρακτική κατάρρευση.
Το παράδοξο της ειρήνης του Πούτιν
«Δεν υπάρχει τίποτα πιο επικίνδυνο από μια ειρήνη που βασίζεται στη βία» σημείωνε το παράλογο ο Λέων Τολστόι. Και όμως! Ακόμα και αν ο πόλεμος σταματήσει, η Ρωσία θα αδυνατεί να επιστρέψει στην κανονικότητα. Ο στρατός διευρύνεται, οι εγκαταστάσεις παραγωγής όπλων λειτουργούν αδιάκοπα, και οι κυρώσεις της Δύσης θα παραμείνουν. Οι ελπίδες για επανένταξη στην παγκόσμια οικονομία είναι ελάχιστες. Η Ευρώπη έχει, ήδη, κλείσει ερμητικά τις πύλες της, και ακόμα και μια απίθανη, πια, αλλαγή στη Γερμανική πολιτική δεν φαίνεται να αλλάζει την εξίσωση. Και η ιστορία επαναλαμβάνεται, ναι, πρώτα ως τραγωδία και μετά ως φάρσα κατά τον Μαρξ, στην Ρωσία του Πούτιν, όμως, η τραγωδία φαίνεται να μην έχει τέλος. Η οικονομία τρέχει με τεχνητή ορμή, σαν να βαδίζει πάνω σε λεπτό πάγο, με κάθε της βήμα να είναι όλο και πιο γλιστερά επικίνδυνο και κάθε στιγμή να μπορεί να γίνει η τελευταία.
«Η Ρωσία δεν είναι μια χώρα με στρατό, αλλά ένας στρατός με χώρα» έγραψε ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν και τώρα, αυτός ο στρατός δεν ξέρει πώς να ζήσει χωρίς να πολεμάει — και η χώρα δεν ξέρει πώς να ζήσει χωρίς αυτόν.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
