Μια χρονοβόρα, αποφασισμένη, με δεκάδες μακρινά και δύσκολα ταξίδια έρευνα της βρετανικής Guardian απέδειξε σε όλο τον κόσμο, τη νομική ομηρία, στην οποία έχουν βρεθεί κυβερνήσεις, που θα ήθελαν να εφαρμόσουν περιβαλλοντικές, σωτήριες πολιτικές.
Η απειλή των δισεκατομμυρίων, που απαιτούνται για αποζημιώσεις σε αγωγές εμποδίζει ακόμη και τις πιο συνειδητοποιημένες κυβερνήσεις να λάβουν τα πολυπόθητα και σημαντικά για την επιβίωση μας μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.
Στην Ρουμανία, στα βουνά της Τρανσυλβανίας, μια καναδική εταιρεία σχεδιάζει ένα τεράστιο ορυχείο χρυσού και αργύρου. Το έργο, για να πραγματοποιηθεί προβλέπει την πλήρη ισοπέδωση τεσσάρων βουνοκορφών και η ανυπολόγιστη για την φύση καταστροφή, προκάλεσε εθνική κατακραυγή. Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να αποσύρει την υποστήριξή της για το έργο. Στην Ιταλία, μια βρετανική εταιρεία ορυκτών καυσίμων, ετοιμαζόταν για εξόρυξη πετρελαίου, μόλις 12 μίλια μακριά απ τις ειδυλλιακές, πανέμορφες ακτές, όπου οι κάτοικοι των τοπικών δήμων και κοινοτήτων ζούσαν, βιοπορίζονταν και έχουν τις περιουσίες τους. Μετά από τις διαμαρτυρίες των τοπικών αρχών, η Ιταλική κυβέρνηση αναγκάστηκε να ζητήσει από την βρετανική εταιρεία να εγκαταλείψει το έργο της. Στο Μεξικό, πάλι, μια εταιρεία εξόρυξης έχασε την άδεια για έρευνα σε ένα κοίτασμα φωσφορικών αλάτων, καθώς η κυβέρνηση θεώρησε ότι το οικοσύστημα ήταν φυσικός θησαυρός. Καλά καμωμένα, φαίνονται ως εδώ τα πράγματα, αν οι εταιρείες δεν είχαν μηνύσει τα κράτη για τεράστια απώλεια κερδών. Και αυτές οι περιπτώσεις είναι μερικές μόνο από τις 1.400 αγωγές που ανέλυσε ο Guardian στο πλαίσιο του μηχανισμού Διακανονισμού Διαφορών Επενδυτή-Κράτους ή αλλιώς και εν συντομία ISDS, του συστήματος, δηλαδή, ιδιωτικών δικαστηρίων, όπου οι πολυεθνικοί γίγαντες μπορούν να μηνύσουν τα κράτη απαιτώντας και συνήθως κερδίζοντας δισεκατομμύρια από τεράστιες αποζημιώσεις.
Το ISDS, λοιπόν, στον μεγαλύτερο κατά πολύ αριθμό των υποθέσεων του, φέρεται ουσιαστικά εχθρικά προς τη ρύθμιση του περιβάλλοντος. Η συνήθης πρακτική του να δικαιώνει τις εταιρείες έχει δημιουργήσει ένα καθεστώς φόβου στις κυβερνήσεις, που διστάζουν να εφαρμόσουν περιβαλλοντικές πολιτικές. Μάλιστα, αρκετοί υπουργοί από διάφορες χώρες επιβεβαίωσαν στον Guardian πως ο φόβος αγωγών ISDS διαμορφώνει ενεργά, πια τη νομοθεσία και τους κανονισμούς για το περιβάλλον. Για παράδειγμα, τον Απρίλιο του 2028, η Νέα Ζηλανδία απαγόρευσε νέες άδειες εξόρυξης πετρελαίου, αλλά δεν ανακάλεσε τις υπάρχουσες, για να αποφύγει τις νομικές προσφυγές. Αυτή η διστακτικότητα εμποδίζει τη χώρα να ενταχθεί πλήρως σε διεθνείς συμμαχίες, όπως η Beyond Oil & Gas Alliance, για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης.
Η πίεση του ISDS είναι ιδιαίτερα αισθητή σε χώρες με υψηλά ποσοστά φτώχειας και περιορισμένους πόρους, το κόστος των αγωγών και οι οικονομικές επιπτώσεις είναι δυσβάσταχτα. Η Ονδούρα, για παράδειγμα, αντιμετωπίζει αγωγές ύψους 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ποσό που ξεπερνά τον ετήσιο προϋπολογισμό της χώρας. Η Νότια Αφρική έχει αποχωρήσει από συμφωνίες με ρήτρες ISDS από το 2013, θεωρώντας ότι αποτελούν σοβαρό κίνδυνο για τη νομοθεσία της. Οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων χρησιμοποιούν το ISDS για να εμποδίσουν τους κανονισμούς της πράσινης μετάβασης, κάτι που είναι ιδιαίτερα αποτρεπτικό για τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Όλα αυτά συμβαίνουν, ενώ η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας ή IEA, έχει τονίσει και προειδοποιήσει ξανά και ξανά, πως για να διατηρηθεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από το κρίσιμο όριο του 1,5°C, είναι απολύτως απαραίτητο και δεν υπάρχουν περιθώρια άλλου χρόνου, να σταματήσει η ανάπτυξη νέων έργων εξόρυξης και εκμετάλλευσης ορυκτών καυσίμων, όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο και άνθρακας. Η επιστημονική κοινότητα έχει, επίσης αποδείξει και τονίσει ότι η μεγαλύτερη εκμετάλλευση αυτών των πόρων θα οδηγήσει σε ανεξέλεγκτες, ολέθριες κλιματικές επιπτώσεις. Κλιματικές επιπτώσεις, που θα περιλαμβάνουν από ακραία καιρικά φαινόμενα, έως την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και την επιδείνωση της επισιτιστικής και υδάτινης ασφάλειας σε πολλές περιοχές του κόσμου. Κι όμως!
Παρά την επείγουσα ανάγκη μετάβασης σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η ύπαρξη του Διακανονισμού Διαφορών Επενδυτή – Κράτους γίνεται ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες αποτροπής για τη λήψη περιβαλλοντικών μέτρων από τις κυβερνήσεις. Διεθνείς οργανισμοί, όπως η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή ή IPCC και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, έχουν αναγνωρίσει το ISDS ως εμπόδιο στην εφαρμογή αποτελεσματικών πολιτικών για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Με το ISDS να δίνει τη δυνατότητα στους επενδυτές και στις εταιρείες να μηνύουν κυβερνήσεις, εκδικάζοντας αποζημιώσεις υπέρογκων ποσών, τα περισσότερα κράτη, δεν μπορούν παρά να κάνουν πίσω όσο και αν αντιλαμβάνονται την ζωτική κρισιμότητα της κλιματικής κατάστασης του πλανήτη. Η τους κρατικούς προϋπολογισμούς θα σώσουν τα έθνη ή το μέλλον θα εξασφαλίσουν ώστε να είναι βιώσιμο και κλιματικά ασφαλές. Και αυτό ως εδώ, φαίνεται, πως όχι, δεν πάει καθόλου καλά!
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
