«Τι θα έκανες αν δεν φοβόσουν;» ρωτάει όλες εκείνες τις γυναίκες του 21ου αιώνα, με τις ακριβές και απαιτητικές σπουδές, τις καινοτόμες ιδέες, τις αποτελεσματικές λύσεις και την ανεξάντλητη εργατικότητα η Σέριλ Σάντμπεργκ, Διευθύνουσα Σύμβουλος της Meta, πρώην Facebook και συγγραφέας του βιβλίου Lean In: Women, Work, and the Will to Lead. Στην πραγματικότητα και μέσα απ το έργο της, η Σάντεμπεργκ θαυμάζει: Φαντάσου και τι θα έκανες αν δεν φοβόσουν!
Μύθος, η ισότητα των φύλων στην επιχειρηματική ηγεσία
Ναι, είναι αλήθεια! Η αύξηση της γυναικείας παρουσίας σε θέσεις ηγεσίας, η συμβολή τους στη λήψη αποφάσεων και η επίδρασή τους στη διαμόρφωση των επιχειρηματικών στρατηγικών αποτελούν σημεία αναφοράς για την εξέλιξη της επιχειρηματικότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Η παραπάνω φράση, δυστυχώς συνοδεύεται πάντα και από ένα «όμως», ένα «αλλά». Και οι νεότερες γενιές γυναικών, απ τα σχολεία τους βγαίνουν και έχουν την αίσθηση ότι «όλες οι μάχες για τις γυναίκες έχουν κερδηθεί», οι γυναίκες, όπως και σε πολλές άλλες εκφάνσεις της σύγχρονης ζωής, έτσι και στην εργασία, καταβάλουν διπλάσιο αγώνα, δουλεύουν πιο πολύ και εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν μεγάλα αναχώματα στη πορεία τους στην εργασία. Ειδικά στις επιχειρήσεις. Και ειδικά στις ανώτατες, διευθυντικές και στελεχικές θέσεις. Όμως, άλλη η πραγματικότητα για τις γυναίκες στις μεγάλες επιχειρήσεις σε όλο τον κόσμο. Η έρευνα της McKinsey & Company του 2023 δείχνει πως οι γυναίκες κατέχουν μόνο το 24% των θέσεων ανώτατης διοίκησης σε παγκόσμιες εταιρείες. Παράλληλα, μόνο το 8% των διευθυντικών συμβούλων, των CEOs στις Fortune 500 εταιρείες είναι γυναίκες. Αυτά τα ποσοστά, αν και αντανακλούν μια βελτίωση σε σχέση με τις προηγούμενες δεκαετίες, υπογραμμίζουν ότι η ισότητα φύλων στην επιχειρηματική ηγεσία παραμένει ένας ατέλειωτος αγώνας. Η Ευρώπη είναι στην πρώτη γραμμή όσον αφορά την εκπροσώπηση των γυναικών σε διοικητικά συμβούλια. Σύμφωνα με έκθεση του European Institute for Gender Equality η μέση εκπροσώπηση των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια των εταιρειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι 35%, με χώρες όπως η Γαλλία και η Ιταλία να ξεπερνούν το 40%. Αντίθετα, στις ΗΠΑ και την Ασία, τα ποσοστά παραμένουν χαμηλότερα, κυμαινόμενα γύρω στο 20-25%.
Η αποτελεσματικότητα των γυναικών ως στελέχη
Κι όμως! Η στελέχωση των μεγάλων εταιρειών έχει αντίκρισμα σημαντικής οικονομικής αποδοτικότητας. Έρευνα της Peterson Institute for International Economics του 2020, διαπίστωσε ότι εταιρείες με τουλάχιστον κατά 30% γυναίκες σε θέσεις ηγεσίας, παρουσιάζουν 15% υψηλότερη κερδοφορία, σε σύγκριση με εταιρείες, χωρίς γυναίκες επι κεφαλής. Επιπλέον, μια μελέτη της Credit Suisse του 2021 αποδεικνύει πως οι εταιρείες με μεγαλύτερη γυναικεία εκπροσώπηση έχουν υψηλότερη απόδοση στις μετοχές τους και σημαντικά αποτελεσματική διαχείριση κινδύνων. Η συμβολή των γυναικών στη λήψη αποφάσεων φαίνεται να οδηγεί σε πιο ολοκληρωμένες στρατηγικές λύσεις. Οι γυναίκες τείνουν να εφαρμόζουν μια πιο συνεργατική και ενσυνείδητη προσέγγιση στη διαχείριση, η οποία ενισχύει την εταιρική κοινωνική ευθύνη και την εταιρική φήμη. Οι γυναίκες έχουν αναπτυγμένο δείκτη συναισθηματικής ευφυΐας ή EQ, που συνδέεται με καλύτερη ηγεσία και αποτελεσματικότητα στη διαχείριση ανθρώπινων πόρων, ενώ είναι πιο συνεργατικές και ενθαρρύνουν την ομαδική εργασία, πράγμα ιδιαίτερα σημαντικό σε επιχειρήσεις που βασίζονται στην καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Οι γυναίκες ηγέτιδες των κολοσσιαίων επιχειρήσεων, σύμφωνα με τις στατιστικές, είναι περισσότερο καινοτόμες και σημειώνουν σημαντικότερες επιδόσεις σε βάθος χρόνου. Θεωρούνται καλύτερες στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, μιας και δείχνουν να ενδιαφέρονται για την ευημερία των εργαζομένων, κάνοντας τους πιο αποδοτικούς και ικανοποιημένους. Οι γυναίκες επιχειρηματίες, ακόμα σύμφωνα με την Credit Suisse δημιουργούν επιχειρήσεις, που έχουν κοινωνική παρέμβαση και προσφορά, όπως επιχειρήσεις που εστιάζουν στη βιωσιμότητα, την εκπαίδευση ή την υγεία, έχοντας ισχυρή σύνδεση με τις κοινότητες και θετική υποδοχή, ενώ χρησιμοποιούν τις επιχειρήσεις τους ως πλατφόρμες για την ενδυνάμωση άλλων γυναικών. Σύμφωνα με τη μελέτη της McKinsey & Company, είναι βέβαια πολύ σημαντικό, πως οι εταιρείες με μεγαλύτερη ποικιλομορφία φύλων στις ηγετικές θέσεις είχαν 21% υψηλότερες πιθανότητες να ξεπεράσουν τον μέσο όρο κερδοφορίας στον κλάδο τους.
Εκείνες που ηγήθηκαν και απογείωσαν μεγάλες επιχειρήσεις
Και ενώ όλες οι έρευνες και οι στατιστικές και οι ποσοστιαίες καταγραφές δείχνουν πως οι ηγέτες στελέχη σχεδόν έχουν τούρμπο δυνάμεις επιχειρηματικών υπερηρωων, τόσο λίγες φτάνουν στη κορυφή! Κάποιες απ αυτές βέβαια, γίνονται θρύλοι του επιχειρείν, όπως η Φιλανδικής καταγωγής Αμερικανίδα Μαίρη Μπάρα, η πρώτη γυναίκα CEO στην ιστορία της General Motors. Από την ανάληψη της θέσης της το 2014, η Μπάρα μεταμόρφωσε την εταιρεία, που περνούσε μια τεράστια παρατεταμένη περίοδο κρίσης, επικεντρώνοντας την τεράστια αυτοκτοκιντοβημιοχανία στην ηλεκτροκίνηση και την καινοτομία. Υπό την ηγεσία της, η GM αναδύθηκε από την κρίση της και αναδείχθηκε ως σημαντικότατη στον τομέα των ηλεκτρικών οχημάτων, με φιλόδοξους στόχους για την εξάλειψη των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Η Ισραηλινοαμερικανίδα Σαφρά Κάτζ είναι μια από τις πιο ισχυρές, τις εμβληματικές γυναίκες στην τεχνολογική βιομηχανία. Ως co-CEO της περιβόητης Oracle, έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στη στρατηγική ανάπτυξη της εταιρείας, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών εξαγορών όπως η Sun Microsystems. Η Κάτζ, με το χαρακτηριστικό να γίνεται ακαταμάχητα συμπαθής, όταν το επιθυμεί, παραμένει πασίγνωστη για την αμείλικτη επιχειρηματική της προσέγγιση και την ικανότητά της να αυξάνει τα κέρδη της εταιρείας, χωρίς να σημειώνει ποτέ της, καμία περίπτωση αποτυχίας. Η ιδιοφυής Ινδή, Ινδρα Νούι, με τη απίθανη συλλογή πτυχίων σε φυσική, χημεία, μαθηματικά, διοίκηση επιχειρήσεων, τα μεταπτυχιακά και τις διδακτορικές σπουδές στα σημαντικότερα πανεπιστήμιου του κόσμου είναι ένα κλασικό παράδειγμα, μεθοδικής, μελετημένης, αναλυτικής, καλοσχεδιασμένης γυναικείας ηγεσίας, που άλλαξε την πορεία μιας πολυεθνικής εταιρείας. Κατά τη θητεία της στη PepsiCo από το 2006 έως το 2018, επικέντρωσε την εταιρεία σε πιο υγιεινά προϊόντα και βιώσιμες πρακτικές, ενώ παράλληλα αύξησε τα έσοδα της κατά 80%. Η Νούι είναι επίσης γνωστή για την υποστήριξη της πολυμορφίας και της ένταξης στην επιχειρηματική κοινότητα. Η Ιταλοαμερικανίδα Γκίνι Ρόμετι υπήρξε η πρώτη γυναίκα CEO της παλαιότερης, παντοδύναμης τεχνολογικής IBM. Από το 2012 έως το 2020 οδήγησε την ΙΒΜ στις νέες τεχνολογικές εξελίξεις, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το cloud computing, θέτοντας τα θεμέλια για τη μελλοντική εξέλιξη και ανάπτυξη της.
Προκλήσεις και Εμπόδια
Και αφού οι γυναίκες είναι τόσο σημαντικές και γράφουν ιστορία ως ηγέτιδες στις επιχειρήσεις, γιατί εξακολουθούν να βρίσκουν τόσο σημαντικά, εξουθενωτικά συχνά εμπόδια στην εξέλιξη τους; Σύμφωνα με έρευνα της Deloitte του 2022, οι γυναίκες έχουν να αντιμετωπίσουν πολλά και να αποδεικνύουν συνέχεια τον εαυτό τους, δουλεύοντας συχνά ακόμα και τις διπλάσιες ώρες απ τους άνδρες συνάδελφους τους. Έχουν να αναμετρηθούν με στερεότυπα και προκαταλήψεις για τις ηγετικές τους ικανότητες και τον εργασιακό τους ρόλο στις επιχειρήσεις, που μάλιστα θεωρούνται ανδρικές υποθέσεις, όπως η τεχνολογία, η κάθε είδους βιομηχανία, τα φάρμακα, το διάστημα, ε, με μια κουβέντα σε όλα! Η έλλειψη, ακόμη, γυναικείων μοντέλων που λειτουργούν ως μέντορες -η λέξη δεν υπάρχει καν στο θηλυκό γένος!- περιορίζει τις ευκαιρίες ανάπτυξης για πολλές γυναίκες. Η πίεση, επιπλέον, να διαχειριστούν τις οικογενειακές τους υποχρεώσεις παράλληλα με τις επαγγελματικές τους απαιτήσεις αποτελεί μια συχνή δοκιμασία νεύρων και ένα παράγοντας, που οι αντίστοιχοι άνδρες συνάδελφοι τους δεν πρόκειται να αντιμετωπίσουν, ποτέ. Σύμφωνα με την World Economic Forum του 2023, οι γυναίκες παγκοσμίως κερδίζουν κατά μέσο όρο 82 cents για κάθε δολάριο που κερδίζουν οι άνδρες για την ίδια εργασία. Κάθε γυναίκα εργαζομένη που σέβεται τον εαυτό της, τις γνώσεις, την εμπειρία, τις δυνατότητες της, μπορεί αν όχι να αποθαρρύνεται τουλάχιστον να εξοργίζεται απ την μισθολογική ανισότητα.
Η οργή των γυναικών στελεχών
Και ναι, εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες στο κόσμο κατέφυγαν στη δικαστική οδό γιατί αδικήθηκαν σε σχέση με άνδρες συναδέλφους τους σε επιχειρήσεις, ιδιαίτερα σε θέματα μισθολογικής διακρίσεως, εξέλιξης στην εταιρεία και σεξουαλικής παρενόχλησης. Κάποιες απ αυτές, χάρη στη μαχητικότητα -και την οργή που λέγαμε!- των γυναικών συνάντησαν μεγάλη δημοσιότητα και συνέβαλαν στο αν όχι να αλλάξουν οι καταστάσεις, τουλάχιστον να τηρούνται τα προσχήματα, ή να υπάρχει ένας κάποιος σεβασμός στα ζητήματα ισότητας στον εργασιακό χώρο. Πολύκροτη στάθηκε η προσφυγή της Ελεν Πάο κατά της εταιρείας επιχειρηματικών κεφαλαίων Kleiner Perkins, για σεξουαλική παρενόχληση, μισθολογικές διακρίσεις, ενώ κατέθεσε στοιχεία πως δεν προάχθηκε λόγω φύλου. Η Πάο έχασε τη δίκη, προκαλώντας σφοδρό κύμα αντιδράσεων στην αμερικανική κοινή γνώμη, αλλά η υπόθεση έγινε πασίγνωστη και έφερε στο προσκήνιο τα δυσβάσταχτες αντιξοότητες, στις οποίες καλούνται να επιβιώσουν και να ξεπεράσουν οι εργαζόμενες γυναίκες στις μεγάλες εταιρείες. Μια υπόθεση που έγινε αιχμή του δόρατος του δόρατος των γυναικών στον επιχειρηματικό κόσμο ήταν αυτή της Τίνα Χουάνγκ κατά της Twitter, το 2015, στην οποία εργαζόταν ως μηχανικός. Η λαμπρή επιστήμονας, με μια αξιοπρόσεκτη ακαδημαϊκή επίδοση σε σχέση με άνδρες συναδέλφους της, μήνυσε την εταιρεία για διακρίσεις στην προαγωγή, ισχυριζόμενη ότι οι γυναίκες αποκλείονταν συστηματικά από θέσεις ανώτερης διοίκησης. Η υπόθεση διευθετήθηκε εκτός δικαστηρίου, αλλά έφερε στο προσκήνιο τα ζητήματα ισότητας στον χώρο της τεχνολογίας, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως ένας απ τους πλέον ανδροκρατούμενους και απορριπτικούς για γυναίκες χώρους. Δυο χρόνια αργότερα, το 2017, οι γυναίκες επιστημόνισες της Google κατήγγειλαν, επίσης, μισθολογικές διακρίσεις και διακρίσεις στις προαγωγές τους και στην εξέλιξη τους στην εταιρεία, διηγούμενες ιστορίες εξωφρενικών διακρίσεων και υποτίμησης λόγω φύλου. Η εταιρεία αντιμετώπισε μια βροχή από μηνύσεις και έγινε αντικείμενο πολλών ομοσπονδιακών ερευνών. Τελικά η Google διευθέτησε οικονομικά πολλές υποθέσεις και δεσμεύτηκε να βελτιώσει τις πολιτικές ισότητας.
Οι γυναίκες δε τα παρατούν, μα δεν αρκεί για ένα ευοίωνο μέλλον
Για να φτιαχτεί ένα περιβάλλον που οι άνθρωποι θα εργάζονται σύμφωνα με τις ικανότητες, τα ταλέντα, τις δεξιότητες και τις γνώσεις τους και όχι σύμφωνα με το φύλο και να το αν τους πάνε οι φούστες ή τα κοστούμια, δεν αρκεί να αγωνίζονται μόνες τους οι γυναίκες, αν και αυτό μας έφερε, ήδη, ως εδώ. Απαιτούνται και επιβάλλονται, πια, οι συλλογικές προσπάθειες τόσο από τις κυβερνήσεις, όσο και απ τις ίδιες τις εταιρείες, που δεν είναι άμοιρες ευθυνών. Χώρες όπως η Νορβηγία ή Ισλανδία έχουν εφαρμόσει ποσοστώσεις για την εκπροσώπηση των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια, με αξιοσημείωτα αποτελέσματα. Παράλληλα, πολλές εταιρείες έχουν υιοθετήσει πολιτικές όπως η εύκαμπτη εργασία, η mentorship programs και οι εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες για την ενδυνάμωση των γυναικών. Σύμφωνα με το Harvard Business Review του 2023, η αύξηση της εκπαίδευσης, η ευαισθητοποίηση για θέματα ισότητας, η τεχνολογική πρόοδος, ακόμη και η δημοσιοποίηση αδικιών μέσω social media, δημιουργούν εκείνο το υπόβαθρο που θα βελτιώσει τις εργασιακές συνθήκες και θα ανοίξει τις ευκαιρίες για τις γυναίκες. Πέρα απ την αποκατάσταση της κοινωνικής δικαιοσύνης, η ενδυνάμωση των γυναικών στον επιχειρηματικό χώρο, το να τους αφεθούν τα περιθώρια για να κάνουν τη δουλειά τους και να μην πασχίζουν να επιβιώσουν μέσα από μισογυνιστικές τακτικές είναι θέμα στρατηγικής σημασίας για την οικονομική και κοινωνική πρόοδο. «Η κοινωνία ισχυρίζεται πως έχει τοποθετήσει τις γυναίκες σε βάθρο, αλλά, στην ουσία, έτσι έχει βαφτίσει το κλουβί», έλεγε η Αμερικανίδα ανώτατη δικαστής, Ρουθ Μπέιντερ Γκίνσμπεργκ, η κήρυκας της έμφυλης ισότητας και από τις πρώτες γυναίκες που έσπασαν σε θρύψαλα τη «γυάλινη οροφή» του Ανώτατου Δικαστηρίου. Η ίδια η Γκίνσμπεργκ, όταν ξεκίνησε της σπουδές της στο Χάρβαρντ, το 1956 ήταν μία από τις μόλις εννέα γυναίκες σε ένα σύνολο περίπου 500 φοιτητών. Όταν έκανε την έξοδο της απ τον κόσμο το Σεπτέμβριο του 2020, είχε δει πολλές γυναίκες να διαπρέπουν στις νομικές σχολές, στις δικαστικές αίθουσες και στις επιχειρήσεις αυτού του μεγάλου κόσμου.
Και έτσι, όμως, αυτή η σημαίνουσα μορφή του αμερικανικού νομικού πολιτισμού, πρόλαβε να προειδοποιήσει πως «δεν υπάρχει τίποτα πιο αντιφεμινιστικό από το να θες οι γυναίκες να απασχολούνται μόνο με «γυναικείες οργανώσεις», να κάθονται στη γωνιά τους και να λυπούνται η μία την άλλη, χωρίς να έχουν επαφή με τον κόσμο των ανδρών. Αν πρόκειται ν’ αλλάξεις τα πράγματα, πρέπει να είσαι δίπλα σε εκείνους που κινούν τα νήματα». Είτε βρίσκονται στους τεχνολογικούς κολοσσούς, είτε στις αυτοκινητοβιομηχανίες, ή στις τεράστιες επιχειρήσεις ανθρακούχων ποτών.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
