Η δημοσιογραφία είναι ένα επάγγελμα, ένα λειτούργημα, μία τέχνη – πείτε το όπως θέλετε – που είναι έρμαιο όλων των σημαντικών αλλαγών που συμβαίνουν στην κοινωνία, στην οικονομία και στην τεχνολογία. Παρακάτω θα ασχοληθούμε με το τελευταίο κομμάτι, καθώς η ψηφιακή επανάσταση έχει ήδη φέρει σωρεία αλλαγών στον τρόπο που ασκείται η δημοσιογραφία, στον τρόπο που ενημερώνεται ο κόσμος και εν τέλει στον τρόπο που βιοπορίζονται και οι επαγγελματίες του κλάδου.
Αλλαγές οι οποίες μπορεί να φαντάζουν και μικρές αν τις συγκρίνουμε με τις αντίστοιχες που υπόσχεται να φέρει η άνοδος της τεχνητής νοημοσύνης (Artificial Intelligence, AI).
Η Αντικατάσταση των ΜΜΕ από τα Social Media
Η πάλαι ποτέ κυρίαρχη θέση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ) φαίνεται να κλονίζεται από την εκτόξευση της δημοφιλίας των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης (Social Media). Ειδικά αν αναφερόμαστε σε νεότερους ανθρώπους, το ποσοστό που ενημερώνεται μέσω Facebook, X (Twitter), Instagram και TikTok είναι πάρα πολύ υψηλό. Οι εφημερίδες αντικαταστάθηκαν σε μεγάλο βαθμό από τις ιστοσελίδες και αυτές με τη σειρά τους φαίνεται να δίνουν την σκυτάλη της ενημέρωσης στα Social Media.
Τα Social Media λειτουργούν με αλγορίθμους, οι οποίοι φροντίζουν να εμφανίζουν στον κάθε χρήστη περιεχόμενο βασισμένο σε προηγούμενες επιλογές του εξασφαλίζοντας έτσι το ενδιαφέρον και την αλληλεπίδραση της κοινότητας. Έτσι, οι χρήστες καταλήγουν να καταναλώνουν περιεχόμενο που τους είναι ή τους γίνεται ενδιαφέρον, χωρίς να χρειαστεί να μπουν στην διαδικασία περαιτέρω αναζήτησης.
Η ενημέρωση μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ωστόσο, κρύβει πολλούς κινδύνους. Καθώς δεν υφίσταται σαφής διαχωρισμός στο περιεχόμενο που πλασάρεται μέσα από αυτές τις πλατφόρμες, υπάρχουν υψηλές πιθανότητες να υπάρξει σύγχυση μεταξύ της ειδησεογραφίας, του προσωπικού σχολιασμού, της ψυχαγωγίας, της κωμωδίας και του «τρολ». Όταν τα όρια δεν είναι σαφή, είναι εύκολο κανείς να παρασυρθεί και να αποπροσανατολιστεί.
Σε αυτό φυσικά βοηθάει και η γενικότερη απάθεια που δημιουργούν τα social media, μετατρέποντας τους χρήστες σε ανενεργούς δέκτες και καταναλωτές περιεχομένου, το οποίο μετά από λίγο δεν αξιολογούν καν.
Η χρόνια καθοδηγούμενη, πολιτικά χρωματισμένη και προπαγανδιστική δημοσιογραφία στην Ελλάδα έχει οδηγήσει σε απαξίωση του συγκεκριμένου κλάδου και φυσικά των επαγγελματιών που τον απαρτίζουν. Αυτό έχει κάνει πολύ πιο εύκολη τη μετάβαση – ειδικά των νέων – σε άλλες μορφές ενημέρωσης που φαίνονται πιο αυθεντικές, πιο αμερόληπτες και πιο αξιόπιστες. Η ολική αντικατάσταση, ωστόσο, των κλασσικών μέσων ενημέρωσης από περσόνες των Social Media ενέχει πολλούς και σοβαρούς κινδύνους, καθώς η απουσία κάθε δημοσιογραφικής πρακτικής, όπως η διασταύρωση των ειδήσεων για παράδειγμα, μπορεί να οδηγήσει σε ένα πολύ θολό τοπίο ενημέρωσης, στο οποίο ο εντοπισμός και η εξακρίβωση της πραγματικής είδησης θα είναι εξαιρετικά δύσκολα και θα απαιτεί περισσότερη δουλειά από την μεριά του δέκτη, παρά από τη μεριά του μέσου.
Η Επόμενη – Δύσκολα Προβλέψιμη – Μέρα του AI
Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το τι θα σημαίνει η άνοδος των τεχνολογιών AI για τον τομέα της δημοσιογραφίας. Ωστόσο, όλοι περιμένουν πως η φύση του επαγγέλματος θα αλλάξει για μία ακόμη φορά.
Η έρευνα είναι σίγουρα ένα κομμάτι το οποίο θα επηρεαστεί, καθώς πλέον οι εργασίες θα απαιτούν πολύ λιγότερο χρόνο και κόπο από τον εκάστοτε δημοσιογράφο, ο οποίος θα αρκεί να ζητάει από το πρόγραμμα AI οτιδήποτε θέλει να βρει. Επίσης το τμήμα της ροής ειδήσεων, το οποίο αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά τμήματα στις ειδησεογραφικές ιστοσελίδες, συγκεντρώνει αρκετές πιθανότητες να αλλάξει τρόπο λειτουργίας, καθώς τα προγράμματα AI θα είναι σε θέση να φιλτράρουν δελτία τύπου και ανακοινώσεις εταιρειών και να παράγουν συγκεκριμένου τύπου ενημερωτικά κείμενα, διαδικασίες οι οποίες για την ώρα απαιτούν αρκετό χρόνο από τους δημοσιογράφους.
Αν ξεφύγουμε από τα καθημερινά «tasks» ενός δημοσιογράφου, οι τεχνολογίες AI μπορεί να καθορίσουν πολύ πιο σημαντικά πράγματα, καθώς θα είναι σε θέση να προβάλουν εκτιμήσεις σχετικά με μελλοντικές τάσεις, να προτείνουν θέματα και τρόπο παρουσίασής του για αυξημένη αλληλεπίδραση με το κοινό και να «αποφασίζουν» τελικά για την καθημερινή ειδησεογραφική ατζέντα που θα παρουσιάζεται.
Τα όρια και οι «κόκκινες γραμμές» που θα μπουν στη χρήση του AI, ειδικά σε ευαίσθητους κλάδους όπως είναι αυτός της δημοσιογραφίας και της ενημέρωσης, είναι εξαιρετικά υψηλής σημασίας για να μην μετατραπούμε σε μια κοινωνία που θα λειτουργεί και θα ορίζεται βάσει των εκτιμήσεων που θα λαμβάνουμε από τα δικά μας ψηφιακά δημιουργήματα και επιτεύγματα, αλλά που θα χρησιμοποιούμε την προηγμένη τεχνολογία προς όφελος μας.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
