Είναι ήδη δεδομένο πως εκρηκτικές διαστάσεις έχει λάβει η έλλειψη προσωπικού για τις επιχειρήσεις, αφού αρκετοί παραγωγικοί κλάδοι αντιμετωπίζουν σημαντικό πρόβλημα στη στελέχωση των υπαρχουσών θέσεων εργασίας. Μια έκθεση όμως της διεθνούς εταιρείας μακροοικονομικής έρευνας Capital Economics φέρει στην επιφάνεια τη δυσοίωνη διαπίστωση πως η έλλειψη εργατικού δυναμικού ρίχνει βαριά σκιά στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας.
Πολλοί και δυσεπίλυτοι είναι οι παράγοντες της ζοφερής έλλειψης εργατικού δυναμικού στη χώρα. Είναι η γήρανση του πληθυσμού, που υπολογίζεται πρώτα απ όλα, στη συνέχεια το επίμονα υψηλό ποσοστό ανεργίας και ακόμη, η μετανάστευση που βρίσκεται στην Ελλάδα σε χαμηλά επίπεδα, με τους οικονομικούς μετανάστες να προτιμούν άλλες χώρες, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία. Η Capital Economics υπογραμμίζει πως αυτή η έλλειψη δυναμικού «θα συγκρατήσει την ανάπτυξη σε χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με άλλες οικονομίες και κυρίως την Ισπανία».
Χάσμα με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές οικονομίες
Με τα συμπεράσματα της τωρινής έρευνας απ την CE, συμφωνούν όχι πολύ παλαιότερες μελέτες του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων και της συμβουλευτικής Εrnst & Υoung, πως η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού αποτελεί μία από τις κορυφαίες προκλήσεις, που αντιμετωπίζουν σήμερα οι τουριστικές επιχειρήσεις, η εστίαση αλλά και η βιομηχανία. Και η αυτή έλλειψη κάνει την χώρα να αδυνατεί να κλείσει μεγάλο χάσμα με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές οικονομίες, τόσο σε επίπεδο κατά κεφαλήν εισοδήματος, που έχουμε βρεθεί να υπολειπόμαστε και των χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ, όσο και στην υπερπροσπάθεια ανάπτυξης που πρεπει να γίνει σε βάθος δεκαετίας, με ρυθμούς ταχύτερους του μέσου όρου. Αν και η πρόοδος της ελληνικής οικονομίας είναι σημαντική όπως σημειώνει και η Capital Economics, τονίζοντας μάλιστα πως «η ελληνική οικονομία υπήρξε μία από τις κορυφαίες της Ευρώπης τα τελευταία χρόνια», η αγορά εργασίας δεν διαθέτει σημαντικά περιθώρια απορρόφησης νέων εργαζομένων, ενώ ο πληθυσμός παραγωγικής ηλικίας μειώνεται και η μετανάστευση παραμένει πεισματικά χαμηλή. Και ναι. Η ανεργία μειώνεται σταθερά, μα οι δυσκολίες σε όρους επαγγελματικής προοπτικής και ασφάλειας παραμένουν.
Ένα παράδοξο φαινόμενο
Το παράδοξο φαινόμενο είναι πως οι μεν επιχειρήσεις δυσκολεύονται να βρουν ανθρώπινο δυναμικό με τις κατάλληλες δεξιότητες, πολλοί εργαζόμενοι, δε βρίσκονται είτε σε αντικείμενα χαμηλής εξειδίκευσης, είτε σε άλλα στα οποία δεν έχουν εκπαιδευτεί. Σημειώνεται, στη γλώσσα των αριθμών, πως στο τέταρτο τρίμηνο του 2024, το ελληνικό ΑΕΠ ήταν κατά 9,7% υψηλότερο από το προ πανδημίας επίπεδο και η συνολική οικονομία της ευρωζώνης είχε αυξηθεί μόλις κατά 4,7%. Η υπεραπόδοση της Ελλάδας στην ανάπτυξη υποστηρίχθηκε από μια σημαντική αύξηση της απασχόλησης στο 8% μεταξύ του τέταρτου τριμήνου του 2019 και του τρίτου τριμήνου του 2024. Παρ’ όλα αυτά η αύξηση της απασχόλησης προήλθε εξ ολοκλήρου από τη μείωση της ανεργίας και όχι από την ενίσχυση του εργατικού δυναμικού. Συγκεκριμένα, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σχεδόν στο μισό, από 17,0% τον Δεκέμβριο του 2019 σε 9,4% τον Δεκέμβριο του 2024, το χαμηλότερο ποσοστό για τη χώρα από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Κατά την ίδια περίοδο, το μέγεθος του εργατικού δυναμικού παρέμεινε σταθερό.
Έλλειψη εργατικού δυναμικού μεν, ανεργία υψηλή δε
Οι τρεις βασικοί λόγοι για τους οποίους είναι απίθανο η απασχόληση να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια έχουν επίσης αναλυθεί και σε αυτή την έρευνα και σε άλλες μελέτες, αλλά και από ειδικούς του οικονομικού χώρου. Πρώτα απ όλα, το φυσικό ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα εκτιμάται ότι κυμαίνεται γύρω στο 8 με 9%, πραγματικότητα που δηλώνει πως υπάρχουν πολύ περιορισμένα περιθώρια μεγαλύτερης μείωσης. Το 2024, ένας εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων ανέφερε την έλλειψη εργατικού δυναμικού ως εμπόδιο στην παραγωγή. Σύμφωνα με τον Σύλλογο Ελλήνων Βιομηχάνων οι 8 στις 10 επιχειρήσεις δυσκολεύονται να καλύψουν θέσεις εργασίας σε βασικούς τομείς τους.
Αδύναμη η χώρα δημογραφικά
Ένας δεύτερος, αλλά εξίσου σημαντικός λόγος είναι, πως η δημογραφική προοπτική της Ελλάδας είναι ιδιαίτερα αδύναμη, καθώς ο πληθυσμός εργασιακής ηλικίας μειώνεται ραγδαία. Αυτό σημαίνει ότι το εργατικό δυναμικό πιθανότατα θα συρρικνωθεί τα επόμενα χρόνια. Ο πληθυσμός ηλικίας 15-64 ετών μειώθηκε κατά μέσο όρο 0,7% ετησίως τα τελευταία πέντε χρόνια, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι θα συνεχίσει να μειώνεται, έως και 0,9% ετησίως, για τα επόμενα χρόνια, σημαίνοντας μία από τις μεγαλύτερες -αν όχι τη μεγαλύτερη- μειώσεις στην ευρωζώνη.
Οι μετανάστες δεν μας προτιμούν
Τρίτον και βέβαια σημαντικό είναι πως η ιστορικά χαμηλή μετανάστευση καθιστά απίθανο τη προοπτική οι μετανάστες να καλύψουν το σημαντικό έλλειμμα στην εργασία στο μέλλον. Πόσο τραγική ειρωνεία είναι αυτό, αν θυμηθούμε το όχι και πολύ μακρινό παρελθόν κάποιων δεκαετιών, όπου διαδηλώσεις οργανώνονταν και πολιτικές ρητορικές βασίζοντας στο πως οι μετανάστες «τρώνε το ψωμί των Ελλήνων»! Το ότι οι μετανάστες δε προτιμούν καθόλου να δουλέψουν στην Ελλάδα, μας φέρνει σε αντίθεση με τις άλλες ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου, όπως η Πορτογαλία και η Ισπανία!
Η Ελλάδα φαίνεται πως θα συνεχίσει να υπεραποδίδει σε σχέση με τη συνολική ευρωζώνη
Η Capital Economics αναγνωρίζει ότι το ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα έχει αυξηθεί τα τελευταία πέντε χρόνια, κυρίως λόγω των μεταρρυθμίσεων στο συνταξιοδοτικό σύστημα που εφαρμόστηκαν στη δεκαετία του 2010. Αναμένει όμως, η τάση να συνεχιστεί, αν και το πιθανότερο είναι ότι απλώς θα εξισορροπήσει τη μείωση του πληθυσμού εργασιακής ηλικίας, όπως συνέβη και την τελευταία πενταετία. Το συμπέρασμα της είναι ότι η προσφορά εργασίας θα αποτελέσει σημαντικό περιορισμό για την ελληνική οικονομία τα επόμενα χρόνια, ενώ μπορεί να δημιουργήσει καθοδικούς κινδύνους για την πρόβλεψή της CE πως ότι θα αναπτυχθεί κατά 2% το 2025 και το 2026. Αισιόδοξα η Capital Economics εξακολουθεί να αναμένει ανάπτυξη, αφού η παραγωγικότητα θα αυξηθεί λόγω των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων που σχετίζονται με το Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θεωρεί πως η Ελλάδα θα συνεχίσει να υπεραποδίδει σε σχέση με τη συνολική ευρωζώνη, την οποία προβλέπει να αναπτύσσεται μόλις κατά 0,8% ετησίως κατά μέσο όρο, για τα επόμενα δύο χρόνια. Επιπλέον, σε αντίθεση με χώρες όπως η Ιταλία και η Γαλλία, πιστεύουν ότι οι προοπτικές των ελληνικών δημόσιων οικονομικών είναι αρκετά θετικές για το άμεσο μέλλον.
Στα πιο μεταξύ μας τώρα, ίσως είναι τώρα η κρίσιμη στιγμή και εμείς να αλλάξουμε νοοτροπίες και οι εργοδότες να επανεφεύρουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν την εργασία.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
