Στις πολλές λέξεις της χρονιάς για το 2024, αναδείχθηκε από το λεξικό της Οξφόρδης και ο όρος brain rot ή σήψη εγκεφάλου. Αυτές οι λέξεις ορίζουν, στην ουσία, πως η τεχνολογία και η λήψη ανούσιων πληροφοριών, κυριολεκτικά σαπίζει τον εγκέφαλό μας και πως η ψυχαναγκαστική χρήση του διαδικτύου, καταστρέφει τη φαιά ουσία μας, ρίχνει το IQ μας και αναπτύσσουμε, λίγο ή πολύ σύνδρομο διάσπασης προσοχής.
Τα δυσοίωνα αποτελέσματα της χρήσης οθόνης και της τεχνολογικής υπέρ – έκθεσης του σύγχρονου ανθρώπου, ορίστηκαν πριν από σχεδόν 20 χρόνια, όταν οι επιστήμονες μελέτησαν τα αποτελέσματα μιας νέας εφεύρεσης που ονομάζεται «email», συγκεκριμένα τον αντίκτυπο που θα είχε ένας αμείλικτος καταιγισμός πληροφοριών στους εγκεφάλους των συμμετεχόντων. Η συνεχής γνωστική υπερφόρτωση, είχε πιο αρνητική επίδραση από τη λήψη κάνναβης, με το IQ των συμμετεχόντων να πέφτει κατά μέσο όρο 10 μονάδες. Και αυτό, πριν τα smartphones φέρουν το διαδίκτυο στα χέρια μας, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να ξοδεύουμε τουλάχιστον τέσσερις με πεντέμισι ώρες την ημέρα στο διαδίκτυο. Σημειώθηκε δε, όλο αυτό το διάστημα μια πληθώρα ακαδημαϊκών ερευνών από ιδρύματα όπως η ιατρική σχολή του Χάρβαρντ, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και το King’s College του Λονδίνου, με στοιχεία που αποδείκνυαν, πως το διαδίκτυο με τις ασήμαντες πληροφορίες που μας φορτώνει μέσα απ το διαρκές μας σκλοράρισμα, συρρικνώνει τη φαιά ουσία μας, συντομεύει την προσοχή, αποδυναμώνει τη μνήμη και στρεβλώνει τις γνωστικές μας διαδικασίες. Οι περιοχές του εγκεφάλου που βρέθηκαν να επηρεάζονται, περιλάμβαναν «ικανότητες προσοχής, καθώς η συνεχώς εξελισσόμενη ροή διαδικτυακών πληροφοριών ενθαρρύνει τη διαιρεμένη προσοχή μας σε πολλαπλές πηγές μέσων», «διαδικασίες μνήμης» και «κοινωνική γνώση». Μα μπορεί όλα αυτά να μην έτσι και οι έρευνες να ήταν πρωτόλειες, ελλιπείς, βιαστικές και προκατειλημμένες.
Η ανησυχία και ο φόβος βλάπτει πιο σημαντικά τη γνωστική μας λειτουργία
Νέοι επιστήμονες τώρα, αμφισβητούν όλα αυτά τα βιβλία, podcast, άρθρα και μελέτες, που υποστηρίζουν πως η ψηφιακή ζωή μας λοβοτομεί όλους. Ο διαδεδομένος φόβος ότι ο διαδικτυακός κόσμος στον οποίο όλοι εμείς -φυσικά και οι νεότερες γενιές και τα παιδιά- δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να κατοικήσουμε, αλλάζει τις δομές του εγκεφάλου μας, μειώνει την ικανότητά μας να εστιάζουμε ή να θυμόμαστε πράγματα και μειώνει το IQ μας. Κάτι που είναι καταστροφή γιατί ένα άλλο πράγμα που μπορεί να βλάψει σημαντικά τη γνωστική λειτουργία είναι η ανησυχία! Μπορεί να είναι ανακούφιση όταν ακούμε, λοιπόν, ότι για κάθε τίτλο συναγερμού υπάρχουν πολλοί νευροεπιστήμονες, ψυχολόγοι και φιλόσοφοι που πιστεύουν ότι αυτός ο ηθικός πανικός είναι αβάσιμος. Κάνουν λόγο για έρευνες χαμηλής ποιότητας, που επιβεβαιώνει τις προκαταλήψεις μας σχετικά με την τεχνολογία. Θεωρούν πως είναι πραγματικά εύκολο να δημοσιεύονται έρευνες χαμηλής ποιότητας που να δείχνουν μια αρνητική συσχέτιση και μετά να την μεγεθύνουν, υπερβάλλοντας, γιατί έτσι τραβάει την προσοχή και, βέβαια, λαμβάνει χρηματοδότηση.
Η φαιά ουσία μας μειώνεται και επανέρχεται κατά τη διάρκεια της ζωής μας, άσχετα απ την τεχνολογία
Επιστήμονες στην Gurdian δηλώνουν πως δεν αρνούνται, μεν ότι οι κίνδυνοι ελλοχεύουν στο Διαδίκτυο, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι καθολικοί και αναπόφευκτοι. «Το να ζεις είναι επικίνδυνο» λένε, «το να φεύγεις από το σπίτι είναι επικίνδυνο, το να διασχίζεις το δρόμο είναι επικίνδυνο», αλλά τα κάνουμε. Σημασία για όλους αυτούς έχει το «να ξέρουμε και να υπολογίζουμε τους κινδύνους, ενεργώντας, ούτως ή άλλως». Λένε, ακόμη, πως ναι, οι δομές του εγκεφάλου αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ζωής. Η φαιά ουσία έχει παρατηρηθεί ότι μειώνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, για παράδειγμα, και αρχίζει να αναπτύσσεται ξανά μετά, μαζί με άλλες εγκεφαλικές αλλαγές. Ο εγκέφαλος είναι εξαιρετικά πλαστικός συμφωνούν όλοι οι επιστήμονες και οι άνθρωποι πάντα ασχολούνταν με το ανούσιο, το άνευ σημασία, στο παρηγορητικά αμελητέο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, στη δεκαετία του 1940, του 1950, του 1960 εκατομμύρια ταμπλόιντ πωλούνταν κάθε μέρα που ασχολούνταν με την ανοσιότητα. Κανείς δε μιλούσε όμως τότε για brain rot! Σε τελευταία ανάλυση, όπως σε ότι κι αν κάνουμε ως εργασία, οι επιστήμονες λένε, σταματήστε λίγο απ τα κινητά και τα λάπτοπ, «βγείτε έξω για μια βόλτα. Σηκωθείτε και κινηθείτε. Χρειάζεται απλώς να αναπτύξουμε νέους τρόπους αλληλεπίδρασης με όλα αυτά τα μέσα ». Όλα έχουν να κάνουν με την ισορροπία και την αποφυγή του πειρασμού να κάνουμε πολλές εργασίες, για μεγάλο χρονικό διάστημα. Προτείνεται να αφιερώσουμε χρόνο για να διαβάσουμε ένα βιβλίο χωρίς διακοπή ή να αφήσουμε το τηλέφωνό μας σε άλλο δωμάτιο ενώ παρακολουθούμε τηλεόραση.
Η άνοδος των δεικτών ευφυίας και τα όρια της φυσιολογίας του εγκεφάλου
Ο Φρανκ Ραμί, επικεφαλής της ομάδας γνωστικής ανάπτυξης και παθολογίας στην Ecole Normale Supérieure στο Παρίσι, λέει πως δεν καταγράφεται, πουθενά, επιστημονικά ότι το IQ μειώνεται πραγματικά απ τη χρήση οθόνης. Οι δείκτες ευφυΐας αυξήθηκαν παγκοσμίως κατά τον 20ό αιώνα και ας άρχισε η ανάπτυξη να τους επιβραδύνει προς το τέλος της χιλιετίας. Δεν σημαίνει πως ευθύνεται η χρήση της τεχνολογίας για αυτό το φρενάρισμα, που ήταν αναμενόμενο, αλλά το ότι πλησιάζαμε στα όρια του ανθρώπινου εγκεφάλου. Ο δρ Ραμί φέρει ως παράδειγμα, το ύψος των ανθρώπων, που έχει αυξηθεί εδώ και δεκαετίες. «Δεν πρόκειται, όμως, ποτέ, να φτάσουμε τα τρία μέτρα» λέει «γιατί υπάρχουν όρια στην ανθρώπινη φυσιολογία, συμπεριλαμβανομένου και του εγκεφάλου μας». Παρ όλα αυτά έχουν εντοπιστεί μικρές μειώσεις IQ, λέει ο επιστήμονας βιολόγος. «Οι δείκτες του IQ φαίνεται να προοδεύουν μέχρι το 2010 περίπου και μετά επιβραδύνουν. Ταυτόχρονα, είναι αλήθεια ότι ορισμένες μελέτες έχουν τεκμηριώσει μια ελαφρά μείωση σε ορισμένες χώρες. Για παράδειγμα, υπάρχει μια πολυσυζητημένη νορβηγική μελέτη που βρήκε μια ελαφρά μείωση των δεικτών ευφυΐας, τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Αλλά, υπάρχει επίσης ένας μεγαλύτερος αριθμός μελετών που συνεχίζουν να παρατηρούν αυξήσεις».
Η οθόνη, το χαρτί, η γνώση και ο Πλάτωνας
Για τους επιστήμονες ορισμένες εφαρμογές και παιχνίδια μπορεί να βελτιώσουν τη μνήμη, τις δεξιότητες πολλαπλών εργασιών, τη ρευστή νοημοσύνη και άλλες γνωστικές ικανότητες. Συνιστώνται δε από ειδικούς για να επιβραδύνουν το Αλτζχάιμερ αλλά και για άλλες παθήσεις και σύνδρομα. Όσο για την έκθεση στην οθόνη, οι επιστήμονες, δεν την θεωρούν κάτι περισσότερο από ένα μέσο. Δεν έχει σημασία αυτή, αλλά το περιεχόμενο σ αυτην. Είναι σαν το χαρτί, που όλα μπορούν να γραφτούν στο χαρτί, αλλά δε κατηγορούμε προκαλεί σήψη εγκεφάλου, ένα τετράδιο! Ο Τόνι Τσερμέρο, καθηγητής φιλοσοφίας και ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σινσινάτι, στο βιβλίο του «Η φυσική ανθρώπινη συμπεριφορά», θεώρησε πως το brain rot ή η σήψη εγκεφάλου, έχει συσχετιστεί με την ίδια την διάδοση της γραφής.
«Η τεχνολογία μπορεί να αλλάξει τη γνώση, χωρίς να βλάψει τον ανθρώπινο εγκέφαλο» αναφέρει και συνεχίζει «αυτή τη ανησυχία, άλλωστε, την έχουν πάντα οι άνθρωποι μπροστά σε καθετί καινούργιο. Την είχε και ο Πλάτωνας, πριν από 2.500 περίπου χρόνια, διατυπώνοντας το πώς ο γραπτός λόγος θα κάνει τους ανθρώπους ηλίθιους, επειδή οι αναμνήσεις τους θα είναι ασθενέστερες και θα γίνουν χειρότεροι στο να αφηγούνται ιστορίες».
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
