Η κυβερνητική πολιτική έχει ως στόχο να περιορίσει την ακρίβεια στα βασικά αγαθά. Αυτό είναι κάτι που ευαγγελίζεται το κυβερνητικό επιτελείο. Κάτι που επιδίωξε με διαδοχικές παρεμβάσεις τα τελευταία χρόνια το υπουργείο Ανάπτυξης, από την περίοδο που υπουργός ήταν ο Άδωνις Γεωργιάδης, στην πρώτη κυβέρνηση Μητσοτάκη, για να ακολουθήσουν διαδοχικά ο Κώστας Σκρέκας και ο Τάκης Θεοδωρικάκος.
Η κατεύθυνση σε όλες τις περιπτώσεις ήταν λίγο πολύ κοινή: εφαρμογή περιοριστικών μέτρων που άλλοτε ονομάζονταν καλάθι του νοικοκυριού, άλλοτε πλαφόν στο περιθώριο κέρδους, άλλοτε οτιδήποτε μπορούσε να δουλέψει κυρίως επικοινωνιακά. Στο προσκήνιο βρέθηκε τον τελευταίο καιρό ο «Κώδικας Δεοντολογίας», ένα νομοθέτημα το οποίο ήρθε ουσιαστικά να επικαιροποιήσει τις διατάξεις παλαιότερου νόμου του 1994 περί προστασίας των καταναλωτών.
Ο νέος Κώδικας Δεοντολογίας για τις προσφορές – προωθητικές ενέργειες στα ταχυκίνητα καταναλωτικά αγαθά που πωλούνται στα ράφια και τα ψυγεία των ελληνικών αλυσίδων σούπερ μάρκετ βρίσκεται ήδη σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου του 2025. Σκοπός της εφαρμογής του συγκεκριμένου νόμου από πλευράς της κυβέρνησης – δημοσιεύθηκε σε ΦΕΚ τον Σεπτέμβριο του 2024 -, είναι εκτός των άλλων ο έλεγχος θεωρούμενων ως παραπλανητικών για τον καταναλωτή, προωθητικών ενεργειών. Ο Κώδικας έχει ισχύ όχι μόνο στα σούπερ μάρκετ, αλλά στο σύνολο των λιανεμπορικών επιχειρήσεων.
Αυτό που διαπραγματεύονται οι αλυσίδες με τους προμηθευτές τους είναι η παροχή προϊόντων χωρίς προωθητική ενέργεια, στην τιμή που αυτά διατίθεντο υπό καθεστώς προωθητικής. Αυτό στην πράξη σημαίνει ότι για παράδειγμα το γιαούρτι που πωλούνταν σε συσκευασία προσφοράς 2+1 δώρο ή 1+1 δώρο, θα πωλείται σε συσκευασία των τριών ή των δύο τεμαχίων στην τιμή της προσφοράς. Η ενημέρωση που υπάρχει προς τα σούπερ μάρκετ και τη βιομηχανία είναι ότι θα ξεκινήσουν έλεγχοι στα ράφια από τα αρμόδια κλιμάκια της ΔΙΜΕΑ που υπάγεται στο υπουργείο Ανάπτυξης από την 1 η Φεβρουαρίου και όπου διαπιστώνονται αποκλίσεις από τις διατάξεις του Κώδικα Δεοντολογίας, θα επιβάλλονται τα ανάλογα πρόστιμα.
Πυρετώσεις προετοιμασίες
Tα σούπερ μάρκετ και οι προμηθευτές τους βρίσκονται σε πυρετώδεις προετοιμασίες το τελευταίο διάστημα προκειμένου να προσαρμοστούν σε ένα ακόμα μέτρο που έρχεται να ανατρέψει τα δεδομένα στην αγορά, τη στιγμή που ένα μεγάλο μέρος των καταναλωτών έχει εθιστεί να αγοράζει τα βασικά αγαθά στο ράφι των σούπερ μάρκετ, υπό καθεστώς προσφοράς. Ταυτόχρονα όμως δεν λείπει ο από πλευράς τους ο προβληματισμός για ένα ακόμα κυβερνητικό μέτρο. Είτε πρόκειται για προσφορά της μορφής 1+1 δώρο, είτε για έκπτωση στην τιμή, είτε για προσφορά με την παροχή μεγαλύτερης ποσότητας προϊόντος στην ίδια τιμή. Στο συνέδριο του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), που πραγματοποιήθηκε τον Νοέμβριο του 2024, αυτό που αναδείχθηκε μεταξύ άλλων, είναι οι εκτεταμένες προωθητικές ενέργειες που πραγματοποιούνται σε ταχυκίνητα καταναλωτικά αγαθά στα σούπερ μάρκετ. Μάλιστα, ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας ερευνών αγοράς, Circana, Τάκης Μπορέτος, επισήμανε ότι συνεχίζεται η υψηλή προωθητική στρατηγική στα προϊόντα και είναι η υψηλότερη των τελευταίων ετών. Τα στοιχεία για τη χώρα μας έως και τον Ιούνιο του 2024, που παρουσίασε ο επικεφαλής της Circana κατέδειξαν ότι τα βασικά προϊόντα που πωλήθηκαν υπό καθεστώς προώθησης είναι το γάλα ψυγείου υψηλής παστερίωσης με ποσοστό 50% του συνολικού όγκου πωλήσεων της συγκεκριμένης κατηγορίας να διατίθεται υπό προσφορά, οι χυμοί ψυγείου με 61%, το γιαούρτι με 68%, τα μπισκότα με 78%, το αλεύρι με 67%, τα πατατάκια με 72%, η κονσέρβα ψαριού 63%, τα μωρομάντηλα με 77,4% και τα αφρόλουτρα με 66%.
Σούπερ μάρκετ και βιομηχανία έχουν ζητήσει κατ’ επανάληψη την ελαχιστοποίηση των περιοριστικών μέτρων, που όπως υποστηρίζουν αποτελούν πλήγμα στον ελεύθερο ανταγωνισμό, επισημαίνοντας εκτός των άλλων πως η ελεύθερη αγορά έχει την δυνατότητα να αυτορυθμίζεται. Αυτό που τονίζουν ανάμεσα σε άλλα είναι ότι τα σούπερ μάρκετ θα αναγκαστούν να κρατήσουν τις τιμές τους σε λογικά επίπεδα, προκειμένου να συνεχίσουν να είναι ανταγωνιστικά, και προκειμένου να διατηρήσουν την προτίμηση των καταναλωτών για τα προϊόντα τους και κατ’ επέκταση το τζίρο και τον όγκο πωλήσεών τους.
Στελέχη της αγοράς αναφέρουν πάντως ότι τα ρυθμιστικά αυτά μέτρα στην πράξη έχουν περιορισμένο αντίκρισμα για τον καταναλωτή, ο οποίος επί της ουσίας δεν επωφελείται τόσο από τα μέτρα, όσο από την πραγματική μείωση των τιμών. Άλλωστε σε χώρες του εξωτερικού όπου οι προσφορές δεν αποτελούν μέρος της πάγιας στρατηγικής των αλυσίδων, τα σούπερ μάρκετ εκ των πραγμάτων καλούνται να προσαρμοστούν στα δεδομένα της αγοράς και επιδιώκουν να παραμείνουν στα ίδια ή και χαμηλότερα επίπεδα τιμών σε σχέση με τις ανταγωνιστικές τους επιχειρήσεις.
Το κατά πόσο ο καταναλωτής δύναται να αντιληφθεί στο τέλος της ημέρας το εάν οι τιμές μειώθηκαν περισσότερο ή όχι, είναι κάτι που μάλλον ελέγχεται σε σχέση με την αποτελεσματικότητα που μπορεί να έχουν τα μέτρα, καθότι ουδείς εξ αυτών εισέρχεται σε ένα κατάστημα σούπερ μάρκετ, με ένα excel σύγκρισης τιμών ένα μήνα πριν και σήμερα, προκειμένου να είναι πραγματικά σε θέση να διαπιστώσει εάν πραγματικά οι τιμές αυξήθηκαν ή μειώθηκαν. Αυτό που κυρίως βλέπει είναι η συνολική αξία του καλαθιού του, όπου αποτυπώνονται οι όποιες ανατιμήσεις, προτιμώντας εν γένει τα φθηνότερα προϊόντα σε σχέση με τα αντίστοιχα της ίδιας κατηγορίας (π.χ. γάλα ιδιωτικής ετικέτας αντί για επώνυμο γάλα). Γεγονός που καθοδηγεί σε μεγάλο βαθμό τις επιλογές του.
Επιπλέον, τα πρόστιμα σε βάρος προμηθευτών και αλυσίδων είναι εδώ, αποτελώντας μοχλό πίεσης της κυβέρνησης για προσαρμογή στα μέτρα. Το εάν όμως έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα τα μέτρα αυτά, όταν τα τελευταία δυόμισι χρόνια οι τιμές έχουν λόγω πληθωρισμού αυξηθεί έως και 30% μεσοσταθμικά, είναι κάτι που στην πράξη κρίνεται. Όπως και η αποτελεσματικότητα των όποιων μέτρων. Για τα οποία η κυβέρνηση πολλάκις έχει κατηγορηθεί κυρίως για επικοινωνιακή και πολύ λιγότερο έχει αναγνωριστεί η ύπαρξη ουσιαστικής πολιτικής μείωσης τιμών.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
