«Παρακαλώ, μην κάνετε scroll»! Με αυτήν την έκκληση ξεκινούν οι Παλαιστίνιοι στη Γάζα τα βίντεο τους για υποστήριξη στο TikTok. Νέα παιδιά ανάμεσα σε χαλάσματα, κοριτσάκια που μαγειρεύουν σε ερειπωμένα σπίτια, ενώ ακούγονται ήχοι όχι κατσαρολικών, αλλά πολέμου, νεανικά πρόσωπα που έχουν κάτι να πουν μέσα στον χαλασμό. Ναι. Φοβούνται για το μέλλον. Αν υπάρξει. Και ζητάνε κάτι απλό: «Δείτε το βίντεο μέχρι το τέλος. Κοινή χρήση, αναδημοσίευση, σχόλιο. Δωρίστε αν μπορείτε».
Όταν αυτού του είδους οι αναρτήσεις άρχισαν να εμφανίζονται και να πληθαίνουν στις πλατφόρμες των social media, πολλοί χρήστες ανταποκρίθηκαν και έτσι μαζευτήκαν δεκάδες χιλιάδες δολάρια για τις οικογένειες των Παλαιστινίων, που προσπαθούν να βρουν λεφτά, ώστε να αναζητήσουν ασφάλεια στη γειτονική Αίγυπτο. Σύμφωνα με την Operation Olive Branch, μια εθελοντική πρωτοβουλία που βοηθά στην υποστήριξη εκστρατειών για την συγκέντρωσης χρημάτων για τους Παλαιστίνιους στη Γάζα, εκατοντάδες οικογένειες, μπόρεσαν, να αφήσουν πίσω τους τον φόβο του πολέμου. Η πιο μεγάλη πλατφόρμα χρηματοδότησης από πολίτες σε όλο τον κόσμο, η GoFundMe δημοσίευσε στο περιοδικό TIME ότι από τις 7 Οκτωβρίου, η βοήθεια για το Ισραήλ και τη Γάζα -η πλατφόρμα δεν κάνει διάκριση στη συλλογή δεδομένων της- έφτασε στα 5 εκατομμύρια δωρεές συνολικού ύψους άνω των 225 εκατομμυρίων δολαρίων.
Οι εκκλήσεις για βοήθεια και οι έρανοι, όμως, συνεχίζονται. Δεν γίνονται πια, για να εγκαταλείψουν οι Παλαιστίνιοι την Γάζα, μιας και το συνοριακό πέρασμα της Ράφια, έχει κλείσει εδώ και μήνες και δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στα υπέρογκα τέλη που απαιτούνται για την εκκένωση της Λωρίδας από τη μόνη βιώσιμη οδός της Γάζας, αλλά για να επιβιώσουν. Μα η επιβίωση είναι ακόμα πιο δύσκολη και πιο πολύτιμη. Πολλοί από εκείνους που κάνουν έκκληση για βοήθεια στο TikTok παραπονιούνται ότι οι αναρτήσεις τους δεν παρακολουθούνται πια, από αρκετό κοινό, πράγμα που ίσως αποτελεί μια ένδειξη, ίσως, ότι τιμωρούνται από έναν αλγόριθμο που αποφεύγει το πολιτικό περιεχόμενο. Ακόμη χειρότερα, μπορεί οι άνθρωποι απλώς έχουν σταματήσει να παρακολουθούν, γιατί το νέο πάλιωσε και ο θάνατος, η ανθρώπινη οδύνη, η καταστροφή δεν είναι θεάματα που αντέχονται πολύ, στις ζωές των άλλων. Και ακόμα, η φρίκη, ο πόνος, ο φόβος στους θεατές γίνονται συνήθεια μετά από λίγο και η ευαισθησία εκλεκτικά, στερεύει.
Αρκετοί χρήστες, για να καταφέρουν να αντιμετωπίσουν το ολοένα και πιο μειωμένο ενδιαφέρον, υποστηρίζουν τις παλαιστινιακές καμπάνιες συγκέντρωσης κεφαλαίων, περισσότερο δημιουργικά. Κάνουν τις αναρτήσεις τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με πιο δημοφιλή θέματα και ενσωματώνουν τις εκκλήσεις για δωρεές σε άσχετα βίντεο. Οι Παλαιστίνιοι, στο έδαφος στη Γάζα, προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν το παγκόσμιο κοινό, παροτρύνοντας τους θεατές να μη σταματήσουν να βλέπουν και να κάνουν ό,τι μπορούν για να προωθήσουν τα βίντεο τους, με την ελπίδα πως θα φτάσουν σε περισσότερους ανθρώπους. «Το παιδί μου αξίζει μια καλύτερη ζωή», λέει μια Παλαιστίνια σε μια ανάρτηση του Ιουνίου, στο TikTok, ενώ κρατάει ένα μωρό στην αγκαλιά της σε ένα ερειπωμένο κτίριο, με τον ήχο των drones να ακούγεται στο βάθος. «Πατήστε κάθε κουμπί στην οθόνη και σώστε τη ζωή μας».
Ωστόσο, όλες αυτές οι προσπάθειες δεν μπορούν να φτάσουν μακριά. Ο αλγόριθμος του TikTok που υποστηρίζεται, φυσικά, από τεχνητή νοημοσύνη ενημερώνεται σε μεγάλο βαθμό από το τι βλέπουν και μοιράζονται οι χρήστες, μα καθορίζεται, επίσης, από το είδος του περιεχομένου, που θεωρείται πως επιθυμούν μακροπρόθεσμα. «Η TikTok δηλώνει και δείχνει πως πραγματικά δεν επιθυμεί τίποτα με πολιτικό περιεχόμενο», δήλωσε η Λόρα Εντελσον, ερευνήτρια στο Northeastern University, που μελέτησε για μεγάλο χρονικό διάστημα, την εξάπλωση των αναρτήσεων τόσο των φιλοπαλαιστινιακών, όσο και εκείνων που τάσσονται υπερ των χειρισμών του Ισραήλ. «Θέλουν αυτή η πλατφόρμα να είναι για ψυχαγωγία» καταλήγει η Αμερικανίδα ακαδημαϊκός.
Και οι δυο πλευρές πάντως, η φιλοπαλαιστινιακή και η φιλοϊσραηλινή, κατηγορούν το TikTok, πως έχει ευθύνη τόσο γιατί ενίσχυσέ, όσο και γιατί λογοκρίνει τις παλαιστινιακές αναρτήσεις. Η πλατφόρμα δεν ανταποκρίθηκε σε δημοσιογραφικά αιτήματα για σχολιασμό, παρέπεμψε μόνο στο ότι ο αλγόριθμος της βασίζεται μόνο στο περιεχόμενο με το οποίο έχουν αλληλεπιδράσει οι άνθρωποι στο παρελθόν και ότι η «δεν προωθεί καμία πλευρά έναντι της άλλης».
Η ΑΙ, οι αλγόριθμοι, οι πλατφόρμες κάνουν αυτό που εξυπηρετεί τους σκοπούς τους, σε μια διάσταση οθόνης, που σταματά με ένα exit. Έξω, υπάρχει ένα πραγματικός κόσμος, σε τρεις διαστάσεις, που υποφέρει, αγωνίζεται, θέλει να προχωρήσει εμπρός. Και για όλα τα δεινά, ίσως, συνολικά η ανθρωπότητα να πληρώνει ένα τίμημα, που άφησε τον κόσμο να φτάσει σε αυτό το σημείο. Όλοι αναλαμβάνουμε την ευθύνη για τον ρόλο μας, που περιλαμβάνει αυτό που κάνουμε και σκεφτόμαστε τώρα, και υπάρχει στις λεπτομέρειες του πώς ζούμε. Και κάπου εδώ, scroll ελεύθερα…
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
