Η βιομηχανία της ενημέρωσης έχει αλλάξει δραστικά εδώ και πολλά χρόνια. Οι εφημερίδες και τα περιοδικά έχουν σχεδόν ολοκληρωτικά παραγκωνιστεί από την άνοδο των ψηφιακών μέσων, όπως ιστοσελίδες, blogs και διαδικτυακά κανάλια. Αυτή η ψηφιακή μετάβαση επηρέασε θεμελιωδώς τη δημοσιογραφία, τόσο ως επάγγελμα όσο και ως επιχειρηματικό μοντέλο, εισάγωντας νέες συνήθειες και προκλήσεις, αλλάζοντας τελικά τη φύση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος.
Η Χαμένη Αξία της Πληροφορίας
Η δημοσιογραφία δεδομένα έχει αλλάξει – για άλλους έχει εξελιχθεί και για άλλους έχει εκφυλιστεί. Ο τρόπος εργασίας πάντως των δημοσιογράφων πριν από 25 χρόνια διαφέρει ριζικά από τις σύγχρονες πρακτικές. Κι ο κύριος λόγος που συνέβη αυτό είναι η τεράστια ευκολία με την οποία κάποιος σήμερα βρίσκει οποιαδήποτε πληροφορία, γεγονός το οποίο έχει αφαιρέσει τη σημαντικότητα της είδησης. Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, όλα τα ανταγωνιστικά ειδησεογραφικά σάιτ θα έχουν παρόμοιο υλικό. Τα πάλαι ποτέ «αποκλειστικά ρεπορτάζ» έχουν πεθάνει, και πλέον το παιχνίδι παίζεται σε όρους ταχύτητας. Τα λίγα λεπτά που μια ιστοσελίδα θα ανεβάσει πρώτη την είδηση παίζουν τεράστιο ρόλο, καθώς της δίνουν προβάδισμα έναντι του ανταγωνισμού. Συνεπώς, στον βωμό της ταχύτητας, κάτι πρέπει να θυσιάσεις – και αυτό είναι, δυστυχώς, η ποιότητα.
Η «καλή πένα», που έλεγαν παλαιότερα, έχει φθίνουσα σημασία, καθώς αρκεί να είσαι γρήγορος και να εξασφαλίσεις το «κλικ». Για αυτό έχουμε φτάσει στο σημείο να βλέπουμε δημοσιευμένα κείμενα που περιέχουν 2-3 προτάσεις και μία ανεκδιήγητη υποσημείωση «περισσότερα σε λίγο». Αν και αδιανόητο πριν από λίγα χρόνια, μισοτελειωμένα κείμενα, χωρίς διασταύρωση και επαρκές υλικό, ανεβαίνουν στις ιστοσελίδες για να προλάβουν τον ανταγωνισμό. Παράλληλα, η δημιουργία πρωτότυπων/αυθεντικών ρεπορτάζ έχει αντικατασταθεί από μεταφράσεις ξένων ειδήσεων, επαναδιατύπωση δελτίων τύπου και αντιγραφή κειμένων από ανταγωνιστικά μέσα.
Το για πόσο ακόμα το κοινό θα «ανέχεται» τέτοιας χαμηλής ποιότητας ενημέρωση είναι ένα ζήτημα, αλλά αυτό φυσικά εξαρτάται πολλές φορές και από τις διαθέσιμες εναλλακτικές. Ο αριθμός των μέσων που λειτουργούν πλέον με σωστή δημοσιογραφική κουλτούρα είναι περιορισμένος και τις περισσότερες φορές τα συγκεκριμένα μέσα δεν έχουν και την προβολή που απολαμβάνουν άλλες πλατφόρμες, οι οποίες συχνά ανήκουν σε μεγάλους ομίλους Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ).
Ο Αγώνας για Βιωσιμότητα των ΜΜΕ
Η βιωσιμότητα των μέσων ενημέρωσης εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τα διαφημιστικά έσοδα. Αυτό δημιουργεί τον κίνδυνο τα μέσα να εξυπηρετούν εταιρείες, οργανισμούς ή άτομα, συχνά με τρόπους που αποκρύπτουν τη διαφημιστική φύση τους. Οι πρακτικές αυτές περιλαμβάνουν συνεντεύξεις κατά παραγγελία, δημοσίευση άρθρων που εξυπηρετούν συμφέροντα, και άλλες μορφές έμμεσης διαφήμισης. Όταν ένα μέσο δεν παρέχει αξιόπιστο και ποιοτικό περιεχόμενο, γίνεται ευάλωτο σε τέτοιου είδους εξωτερικές πιέσεις.
Το αποτέλεσμα για το κοινό είναι η σύνθεση ενός δικτύου μέσων ενημέρωησης, όπου η είδηση συγχέεται με τη διαφήμιση, η πληροφορία δεν διασταυρώνεται και η ποιότητα του περιεχομένου είναι εξαιρετικά χαμηλή. Αυτό «εκπαιδεύει» το κοινό να αποδέχεται μία ενημέρωση που δεν του προσδίδει ουσιαστικά τίποτα, αδυνατώντας να αναπτυχθεί ή να εξελιχθεί μέσα από αυτήν.
Ο Ρόλος του Δημοσιογράφου Αλλάζει Μεριά
Το να προταθούν λύσεις για την ανασυγκρότηση της ενημέρωσης στη χώρα μας είναι το πλέον αναγκαίο, καθώς το οικοδόμημα της δημοσιογραφίας έχει χτιστεί σε σαθρά θεμέλια και υπονομεύεται εδώ και δεκαετίες. Μία ελπίδα θα μπορούσε να είναι η νέα γενιά δημοσιογράφων. Μπορεί όμως πραγματικά να φέρει την αλλαγή; Δυστυχώς, αυτό φαίνεται εξαιρετικά δύσκολο. Οι νέοι δημοσιογράφοι συχνά αγωνίζονται να καταφέρουν να φτάσουν σε επίπεδο να είναι ικανοί να βιοποριστούν μέσα από το επάγγελμα της δημοσιογραφίας. Συνεπώς, να ζητείται/απαιτείται από αυτούς να πάνε κόντρα σε ένα σύστημα που έχει αναπτυχθεί εδώ και χρόνια μοιάζει λίγο ουτοπικό. Η ευθύνη πέφτει τελικά στο κοινό και στον καθένα ξεχωριστά, καθώς στον σύγχρονο κόσμο της υπερπληροφόρησης, η κριτική σκέψη είναι το ισχυρότερο εργαλείο για την αποκατάσταση της ποιότητας της ενημέρωσης.
Ο κάθε αναγνώστης/ακροατής/τηλεθεατής θα πρέπει να επιλέγει προσεκτικά τις πηγές πληροφόρησής του, να φιλτράρει και να διασταυρώνει τις πληροφορίες που λαμβάνει και να ελέγχει τελικά την αξιοπιστία της κάθε είδησης. Αν όλο αυτό κάτι σας θυμίζει, είναι το έργο που άλλοτε θεωρούταν καθήκον των δημοσιογράφων.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
