Τον Μάρτιο του 2024, στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος, «πάγωσαν» παρατηρώντας τους οικονομικούς δείκτες που αφορούσαν τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια των τραπεζών – τα λεγόμενα «κόκκινα» δάνεια. Μετά από μια μακρά περίοδο που με χίλιους τρόπους οι τράπεζες προσπαθούσαν να απαλλαγούν από τις δανειακές αυτές «βόμβες» που κλόνιζαν την ύπαρξή τους, ξαφνικά πολλοί δανειολήπτες σταμάτησαν να πληρώνουν τις δόσεις τους. Τα κόκκινα δάνεια άρχισαν πάλι να αυξάνονται και όχι αδικαιολόγητα όπως θα φανεί ευθύς αμέσως.
Τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια στις Ελληνικές τράπεζες έφτασαν στο εφιαλτικό ποσοστό του 49,1% το καλοκαίρι του 2017. Εκείνη την περίοδο, κυριολεκτικά ένα στα δύο δάνεια ήταν κόκκινο με αποτέλεσμα οι τράπεζες να βρεθούν σε απελπιστική θέση – με όσα γνωστά ακολούθησαν.
Από τότε όμως – μετά από επίπονες και δραματικές προσπάθειες – το ποσοστό τους άρχισε να μειώνεται μήνα με το μήνα, σύμφωνα με τους πίνακες της Τράπεζας της Ελλάδος:
- Ιούνιος 2017: 49,1%
- Ιούνιος 2018: 47,8%
- Ιούνιος 2019: 43,6%
- Ιούνιος 2020: 37,2%
- Ιούνιος 2021: 20,4%
- Ιούνιος 2022: 10,1%
- Ιούνιος 2023: 8,4%
Το 2022 ωστόσο έχει ξεκινήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία. Έχει προκύψει η ενεργειακή κρίση και η Ευρώπη για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό που ανεβαίνει ραγδαία αυξάνει τα επιτόκια δανεισμού ξανά και ξανά. Οι δόσεις των δανείων – και – στην Ελλάδα ανεβαίνουν δραματικά.
Τον Δεκέμβριο του 2023 τα κόκκινα δάνεια έχουν πέσει στο 6,7%. Αλλά στα σπλάχνα του τραπεζικού συστήματος φαίνεται πως έχει αρχίσει ήδη μήνες πριν, την δράση του ένας «ιός» που θα εκδηλωθεί το επόμενο τρίμηνο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΤτΕ, τον Μάρτιο του 2024, τα κόκκινα δάνεια, για πρώτη φορά μετά από 78 μήνες έχουν αντιστρέψει την πτωτική τους πορεία και έχουν αυξηθεί στο 7,5%. Η αύξηση αυτή δεν αφορούσε τα καταναλωτικά δάνεια αλλά κυρίως τα στεγαστικά τα οποία από το 7,9% αυξήθηκαν στο 10,4%. Δηλαδή, εντός του έτους, ο ένας στους 10 πολίτες με στεγαστικό δάνειο, δεν μπορούσε να πληρώσει τις δόσεις του για περισσότερους από τρεις μήνες.
ΠΩΣ ΚΟΚΚΙΝΙΣΑΝ ΠΟΛΛΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΑ ΔΑΝΕΙΑ
Παράγοντες της αγοράς, εξηγούν ότι η διετία 2022 – 2023 ήταν καθοριστική για το πορτοφόλι του μέσου Έλληνα. Τα αυξημένα επιτόκια, ο πληθωρισμός, η ενεργειακή κρίση, η ακρίβεια, αποτέλεσαν ισχυρά πλήγματα στο διαθέσιμο εισόδημα και κάποιοι που είχαν στεγαστικά δάνεια, βρέθηκαν σε απελπιστική κατάσταση, έχοντας να αντιμετωπίσουν ακόμη και διπλασιασμό των δόσεων τους.
Στο THETOTALBUSINESS μίλησε ο δικηγόρος Ευστράτιος Νικολακέας, ο οποίος διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε υποθέσεις Αστικού και Εμπορικού Δικαίου. Είναι νομικός σύμβουλος στην Ένωση Καταναλωτών & Δανειοληπτών και εξειδικεύεται σε υποθέσεις Πτωχευτικού Δικαίου, στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών, στην Απευθείας Διαπραγμάτευση με τις Τράπεζες και τις Εταιρείες Διαχείρισης Οφειλών για την διευθέτηση χρεών.
Όπως υποστηρίζει, το τελευταίο διάστημα οι υποθέσεις των κόκκινων δανείων σε στεγαστικά δάνεια έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό. Ο ίδιος αναφέρει δύο περιπτώσεις που κλήθηκε να αναλάβει το γραφείο του εντός του έτους. Η μία αφορούσε την οικογένεια αστυνομικού με μισθό 1300 €, ο οποίος πλήρωνε τακτικά το στεγαστικό του δάνειο, με δόση 450€. Η αλλεπάλληλη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού όμως, «εκτίναξε» την δόση του στα 850-900€. Γεγονός που ήταν απαγορευτικό για την επιβίωση της οικογένειάς του.
Μια άλλη περίπτωση από τις πολλές που κλήθηκε να χειριστεί ο κ. Νικολακέας ήταν ενός συνταξιούχου με έσοδα από την σύνταξή του 1200€ το μήνα. Το δάνειο στο οποίο ήταν ενήμερος, κοκκίνησε όταν η δόση του από 450€ ανέβηκε στα 900€.
Ο γνωστός δικηγόρος, αποδίδει την αύξηση των κόκκινων δανείων κυρίως στα τραπεζικά επιτόκια που αυξήθηκαν από τις Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να τιθασεύσει τον πληθωρισμό αλλά και στην ακρίβεια που στη χώρα μας έχει εξελιχθεί σε κυρίαρχο κοινωνικό πρόβλημα:
«Είναι γεγονός ότι ακόμη και σήμερα παρατηρείται μια άνοδος σε νέα κόκκινα δάνεια! Στο αποτέλεσμα αυτό οδήγησε η τεράστια άνοδος των τραπεζικών επιτοκίων των τελευταίων ετών, εξαιτίας της οποίας τα ποσά των δόσεων που κατέβαλαν οι δανειολήπτες υπερδιπλασιάστηκαν. Αυτή η δυσμενής οικονομική συγκυρία συνέπεσε χρονικά με την αύξηση του πληθωρισμού στην ευρωζώνη και την ραγδαία άνοδο του κόστους διαβίωσης. Η υπερκοστολογηση των αγαθών πρώτης ανάγκης και η δραματική αύξηση του κόστους του ηλεκτρικού ρεύματος, απότοκος της ενεργειακής κρίσης, περιήγαγε πολλούς δανειολήπτες σε αδυναμία εξυπηρέτησης των οφειλών τους καθώς τα εισοδήματά τους εν τοις πράγμασι δεν επαρκούσαν για να καλύψουν τις δόσεις των δανείων τους και τις λοιπές ανάγκες διαβίωσης τους».
ΤΟ «ΑΛΙΣΒΕΡΙΣΙ» ΤΩΝ FUNDS ΕΝ ΑΓΝΟΙΑ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΟΛΗΠΤΩΝ
Ο Ευστράτιος Νικολακέας ωστόσο, δίνει και μία ακόμη διάσταση στο φαινόμενο της αύξησης των κόκκινων δανείων. Μια διάσταση που δεν είναι ευρέως γνωστή και αφήνει αναπάντητα σημαντικά ερωτήματα σχετικά με την διαφάνεια στην διαδικασία που ακολουθείται με κάποια funds:
«Πολλές εταιρείες ειδικού σκοπού ( τα γνωστά σε όλους funds) επαναμεταβίβασαν ένα μέρος του χαρτοφυλακίου τους σε άλλες, χωρίς να ενημερώσουν, ως όφειλαν, προηγουμένως τους δανειολήπτες. Έτσι, συνέβη το εξής παράδοξο. Ενώ πολλοί οφειλέτες εξυπηρετούσαν κανονικά τις δόσεις τους, καταβάλλοντας τα ποσά αυτών στις ταυτότητες οφειλής που τους είχαν χορηγηθεί από τις πρότερες δικαιούχους, κατέληξαν να εμφανίζονται ως υπερήμεροι σήμερα διότι ποτέ δεν φάνηκαν να καταθέτουν τα χρηματικά ποσά που όφειλαν στις εταιρίες που είχαν αναλάβει εν τέλει την διαχείριση των οφειλών τους. Τέλος, η καταχρηστική πρακτική ορισμένων εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων να απορρίπτουν τις αιτήσεις ρύθμισης των οφειλετών μέσω της πλατφόρμας του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφελών ή να προτείνουν λύσεις μη βιώσιμες και μη συνάδουσες με τα εισοδήματα των αιτούντων κάθε άλλο παρά ενθαρρυντικά λειτουργεί όσον αφορά την εξωδικαστική διευθέτηση των οφειλών τους, με αποτέλεσμα το δάνειο να παραμένει κόκκινο και η όποια αντίθετη προσπάθεια να αποβαίνει ατελέσφορη».
ΤΙ ΛΕΝΕ ΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΙ
Η αύξηση των κόκκινων δανείων που παρατηρείται το 2024, φαίνεται πως αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο που οφείλεται κυρίως στην μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος. Προς το παρόν πάντως οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι δεν έχει την δυναμική να παρασύρει την αγορά σε ένα νέο κύκλο έξαρσης των μη-εξυπηρετούμενων δανείων. Το THETOTALBUSINESS ζήτησε την άποψη του επίκουρου καθηγητή Χρηματοδοτικής των επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Χρήστου Καλλανδράνη:
«Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της ΤτΕ για το Α΄ τρίμηνο του 2024 το ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων αυξήθηκε για πρώτη φορά μετά τον Μάρτιο του 2017. Αυτό βέβαια δεν πρέπει να μας παρεκτρέψει από την σημερινή πραγματικότητα και τη μείωση που έχει επέλθει ύστερα από διαδοχικά σχέδια και πρωτοβουλίες των αρμοδίων υπουργείων τα τελευταία 8 χρόνια και του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Χάρη σε αυτές τις πρωτοβουλίες, το ποσοστό των κόκκινων δανείων στις τράπεζες που άγγιζε το 30% το Δεκέμβριο του 2020, περιορίστηκε σε 7,5% το Α’ τρίμηνο του 2024 ποσοστό που προοιμιάζει εκείνο των αρχών του 2009.
Είναι γεγονός όμως ότι το τραπεζικό σύστημα δεν μπορεί να αποφύγει την πιθανότητα μη εξυπηρετούμενων δανείων και ποτέ αυτό το φαινόμενο δεν μπορεί να εκμηδενισθεί. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ο σχετικός δείκτης των κόκκινων δανείων βρίσκεται στο 1,66% στη Γερμανία, στο 1,64% στο Βέλγιο, στο 2,67% στην Ιταλία και στο 3,14% στην Ισπανία. Στην Κύπρο ο σχετικός δείκτης έχει σχεδόν μηδενιστεί. Συνεπώς συγκυριακές μεταβολές είναι αναμενόμενες αρκεί να μην συντρέχουν δομικοί λόγοι που θα επαναφέρουν το σύστημα στη στενωπό των παλαιότερων ετών».
ΤΙ ΕΙΔΟΥΣ ΔΑΝΕΙΑ ΚΟΚΚΙΝΙΣΑΝ ΤΟ 2024 – ΤΙ ΖΗΤΗΣΕ Ο ΣΤΟΥΡΝΑΡΑΣ
Με δεδομένο ότι τα νέα δάνεια που παρέχονται από τις τράπεζες έχουν πολύ αυστηρούς όρους, εμπράγματες εξασφαλίσεις, αυστηρή εποπτεία από τον SSM και μεγάλη προσοχή στις λεπτομέρειες, θα ήταν δύσκολο να καταστούν μη-εξυπηρετήσιμα και μάλιστα μέσα σε μερικούς μήνες. Η προσοχή λοιπόν στρέφεται στα εξυπηρετούμενα δάνεια, στα δάνεια που οι καταναλωτές πλήρωναν κανονικά τις δόσεις τους.
Σύμφωνα μάλιστα με τραπεζικές πηγές, μία ακόμη κατηγορία δανείων που βρέθηκε ξανά να εντάσσεται στα μη-εξυπηρετούμενα, είναι δάνεια που είχαν κοκκινίσει στο παρελθόν και ρυθμίστηκαν, μέχρι που οι συνθήκες τα μετέτρεψαν και πάλι σε προβληματικά.
Το θέμα είναι ότι και αυτά τα δάνεια θα οδηγηθούν σε ρύθμιση ή θα πάρουν το δρόμο των κόκκινων δανείων μέσω πώλησης σε επενδυτές όπως ονομάζεται η διαδικασία που προβλέπεται από το πρόγραμμα ΗΡΑΚΛΗΣ που βρίσκεται σε εξέλιξη. Εδώ όμως υπάρχει ένα ζήτημα που προέκυψε από την πρόσφατη ομιλία του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, κ Γιάννη Σουρνάρα, στο Συνέδριο “NPL Meeting 2024 – Step Forward”, ο οποίος αναφερόμενος σε ζητήματα διαφάνειας, προέτρεψε σε δημοσιοποίηση δεδομένων σχετικά με τις ανακτήσεις των κόκκινων δανείων:
«…Ζωτικής σημασίας είναι η διευκόλυνση της ανάπτυξης δευτερογενών αγορών μη-εξυπηρετούμενων δανείων για την πώλησή τους σε επενδυτές. Αυτό προϋποθέτει τη δημιουργία ενός θεσμικού περιβάλλοντος που να είναι ελκυστικό για τους επενδυτές και να εγγυάται διαφάνεια και δίκαιη μεταχείριση. Όσον αφορά τη διαφάνεια, θα ήθελα να τονίσω ότι είναι χρήσιμο να υπάρχουν δημόσια διαθέσιμα δεδομένα σχετικά με τις ανακτήσεις ΜΕΔ (εξ όσων γνωρίζω, τέτοιου είδους δεδομένα είναι διαθέσιμα στην Ιταλία)».
Προφανώς τα δεδομένα στα οποία αναφέρεται ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος δεν υπάρχουν διαθέσιμα στην Ελλάδα.
Από τον Μάρτιο του 2024, μέχρι και τον περασμένο Ιούνιο, τα κόκκινα δάνεια σημείωσαν ξανά πτώση. Από 7,5% μειώθηκαν σε 6,9% με τα «κοκκινισμένα» στεγαστικά να έχουν πέσει περίπου μισή εκατοστιαία μονάδα, από το 10,4% στο 9,8%.
Γεγονός που κάνει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα την επόμενη καταγραφή της Τράπεζας της Ελλάδος.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
