Ένα από τα πιο έντονα προβλήματα που ταλανίζει την ελληνική κοινωνία είναι, χωρίς αμφιβολία, η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι υποψήφιοι ενοικιαστές στην προσπάθειά τους να βρουν κατοικία.
Με τον πληθωρισμό σε τρόφιμα και ενέργεια να έχει μηδενίσει -στην καλύτερη- τις αυξήσεις στους μισθούς, η πλειοψηφία των Ελλήνων αδυνατεί να ανταπεξέλθει στην αύξηση των τιμών των κατοικιών την τελευταία πενταετία, η οποία, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδας, αγγίζει το 60%.
Η ίδια εικόνα παρουσιάζεται και στις τιμές πώλησης κατοικιών στη χώρα, καθώς το 2023 αυξήθηκαν κατά 13,4%, ενώ το 2022 είχε προηγηθεί νέα άνοδος των τιμών κατά 11,9%. Το μεγαλύτερο πρόβλημα παρουσιάστηκε στην Αττική, με την αύξηση να φτάνει στο 79%. Μιλάμε ουσιαστικά για επιστροφή σε τιμές στα προ κρίσης επίπεδα.
Μάλιστα η τάση συνεχίζει την ανοδική της πορεία, καθώς αύξηση σημείωσαν οι τιμές πώλησης και ενοικίασης κατοικιών σε όλη την επικράτεια και κατά το 2ο τρίμηνο του 2024. Συγκεκριμένα, η μέση ζητούμενη τιμή πώλησης κατοικιών αυξήθηκε κατά 9,6% σε σχέση με το δεύτερο τρίμηνο του 2023, ενώ η μέση ζητούμενη τιμή ενοικίασης κατοικιών αυξήθηκε κατά 8,9% σε σχέση με την ίδια περίοδο την προηγούμενη χρονιά.
Είναι λογικό οι πολίτες να απελπίζονται, και να ζητούν κρατική παρέμβαση. Ανάμεσα λοιπόν στα μέτρα που προτείνουν, είναι και η επιβολή πλαφόν στις τιμές των ενοικίων. Είναι όμως μια τέτοια λύση πραγματικά ωφέλιμη; Η απάντηση έρχεται από την Ολλανδία και τα μαντάτα δεν είναι και τόσο ευχάριστα.
Το ολλανδικό -αντι-παράδειγμα
Για όποιον δεν γνωρίζει, το τελευταίο έτος, η ολλανδική κυβέρνηση επέβαλε ένα πλαφόν στις τιμές ενοικίων σε μια προσπάθεια να κάνει τα σπίτια πιο προσιτά για τους ενοικιαστές, ειδικά εκείνους με χαμηλά εισοδήματα.
Σημειώνεται ότι, με βάση πρόσφατα στοιχεία, οι άνθρωποι στην Ολλανδία που κερδίζουν ένα μέσο εισόδημα, μπορούν να ανταπεξέλθουν οικονομικά σε λιγότερο από το 2% των κατοικιών στην ολλανδική αγορά κατοικίας το 2024, αριθμός που το 2023 ήταν λίγο πάνω από 1%.
Ωστόσο, αυτό το μέτρο είχε το αντίθετο αποτέλεσμα, προκαλώντας περαιτέρω αύξηση των τιμών των ενοικίων και δημιουργώντας νέες προκλήσεις για την αγορά κατοικίας.
Ο νέος νόμος, που τέθηκε σε ισχύ τον Ιούλιο, εισήγαγε ελέγχους ενοικίων σε χιλιάδες σπίτια, με βάση την κατάσταση του ακινήτου, το μέγεθος και την ενεργειακή του απόδοση. Περίπου το 96% των 3 εκατομμυρίων ενοικιαζόμενων ακινήτων της χώρας τώρα ελέγχονται από τον νόμο. Αυτό περιόρισε τα ενοίκια σε περίπου 2,5 εκατομμύρια σπίτια στα 880 ευρώ το μήνα για νοικοκυριά με εισόδημα κάτω από 52.671 ευρώ και σε 1.158 ευρώ για τα υπόλοιπα.
Αν και η πρόθεση του νόμου ήταν να προστατεύσει τους ενοικιαστές, η εφαρμογή του οδήγησε σε αναπάντεχες συνέπειες. Με την αύξηση του αριθμού των ελεγχόμενων από ενοικίαση μονάδων, πολλοί ιδιοκτήτες βρέθηκαν να έχουν μειωμένα κίνητρα να διατηρούν τα ακίνητά τους για ενοικίαση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα κάποιοι ιδιοκτήτες να αποφασίσουν να πουλήσουν τα ακίνητά τους, μειώνοντας περαιτέρω την προσφορά ενοικιαζόμενων κατοικιών στην αγορά.
Η Ολλανδία χρειάζεται περίπου 100.000 νέες κατοικίες ετησίως για να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση, αλλά τα τελευταία χρόνια η χώρα έχει καταφέρει να χτίσει μόνο τα δύο τρίτα αυτών των κατοικιών. Η καθυστέρηση στην κατασκευή νέων κατοικιών έχει επιδεινώσει το πρόβλημα, καθώς η ζήτηση για κατοικίες συνεχίζει να αυξάνεται ενώ η προσφορά παραμένει περιορισμένη.
Με τη ρύθμιση της αγοράς, πολλοί ιδιοκτήτες που δεν βρήκαν πλέον κέρδος στην ενοικίαση των ακινήτων τους αποφάσισαν να πουλήσουν. Αυτό οδήγησε σε αύξηση της προσφοράς κατοικιών προς πώληση, αλλά ταυτόχρονα μείωσε τις διαθέσιμες επιλογές για ενοικιαστές. Το αποτέλεσμα είναι μια πιο στενή και ανταγωνιστική αγορά ενοικίων, με την τιμή των ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων να αυξάνεται στην ελεύθερη αγορά.
Η κυβέρνηση, αν και αναγνωρίζει τις δυσκολίες, δεν έχει άμεσα σχέδια να αλλάξει τη νομοθεσία. Ωστόσο, οι εταιρείες και οι επενδυτές ζητούν επανεξέταση των μέτρων, καθώς πολλοί έχουν αναστείλει τα σχέδια επενδύσεων σε νέα ενοικιαζόμενα ακίνητα. Η αβεβαιότητα για το μέλλον της αγοράς εντείνει τις ανησυχίες τόσο των ιδιοκτητών όσο και των ενοικιαστών.
Βλέπουμε λοιπόν ότι η επιβολή πλαφόν στις τιμές ενοικίων στην Ολλανδία είχε ως στόχο την προστασία των ενοικιαστών χαμηλού εισοδήματος, αλλά στην πράξη είχε το αντίθετο αποτέλεσμα.
Με την αύξηση της έλλειψης κατοικιών, την αποχώρηση ιδιοκτητών από την αγορά και την επιδείνωση της ανταγωνιστικότητας, οι τιμές των ενοικίων αυξήθηκαν στην ελεύθερη αγορά.
Και τώρα τι;
Φυσικά, αυτό δε σημαίνει ότι οι πολίτες έχουν άδικο όταν ζητούν κρατική βοήθεια, διότι το πρόβλημα πλέον παίρνει διαστάσεις «επιδημίας».
Δεν θα ήταν υπερβολή να υποστηρίξουμε ότι όποιος αποχωρεί από ένα σπίτι μπαίνει σε μια εξαιρετικά δύσκολη δοκιμασία καθώς πιθανότητα θα χρειαστεί να ξοδέψει ένα αρκετά πιο μεγάλο ποσό κάθε μήνα προκειμένου να στεγαστεί.
Ποιες είναι όμως οι λύσεις που αποδεδειγμένα μπορούν να βοηθήσουν; Για αρχή, θα πρέπει η επιδότηση ενοικίου να προσαρμοστεί στα σημερινά δεδομένα. Το συγκεκριμένο μέτρο, όταν υιοθετήθηκε, ήταν εξαιρετικά χρήσιμο, από τότε όμως οι τιμές έχουν αυξηθεί στα ποσοστά που αναφέραμε.
Επίσης, τα κίνητρα που δόθηκαν προκειμένου να ανακαινιστούν και να διατεθούν προς ενοικίαση κλειστά σπίτια, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, χρειάζονται όμως να δοθούν ακόμα πιο πολλά, όπως πχ μειωμένος φορολογικός συντελεστής για τα πρώτα χρόνια.
Επιπλέον, το πρόγραμμα κοινωνικής αντιπαροχής φαίνεται να «ξεπαγώνει» δύο χρόνια μετά την αρχική ανακοίνωσή του στη ΔΕΘ. Συγκεκριμένα, η Υπουργός Οικογένειας και Κοινωνικής Συνοχής, Σοφία Ζαχαράκη, κατά τη διάρκειας συνέντευξής της, έκανε γνωστό ότι ο πρώτος σχετικός διαγωνισμός θα πραγματοποιηθεί εντός του επόμενου τριμήνου.
Τα πρώτα οικόπεδα τα οποία θα αξιοποιηθούν θα είναι οικόπεδα της ΔΥΠΑ, όμως, όπως γίνεται αντιληπτό, η καθυστέρηση που σημειώθηκε μεταφράζεται και σε καθυστέρηση παράδοσης των νέων κατοικιών.
Τέλος, η επαναφορά του προγράμματος «Σπίτι μου», με διευρυμένα οικονομικά και ηλικιακά κριτήρια είναι μία -εν δυνάμει- καλή λύση. Θα πρέπει να εξασφαλιστεί όμως ότι δε θα παρατηρηθούν φαινόμενα μεγάλης αύξησης των τιμών πώλησης που ουσιαστικά θα εξανεμίσουν το όποιο κέρδος των συμμετεχόντων από τους μειωμένους τόκους.
Το στεγαστικό πρόβλημα απασχολεί πολλά ευρωπαϊκά κράτη
Σε κάθε περίπτωση, το στεγαστικό πρόβλημα, το οποίο μάλιστα δεν παρουσιάζεται μόνο στη χώρα μας αλλά σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη, με παράλληλες μάλιστα συνέπειες, όπως την ενίσχυση των ακραίων πολιτικών ρητορικών, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και δυναμικά. Αλλιώς, οι επιπτώσεις στην κοινωνία μπορεί να είναι απρόβλεπτες.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
