Στα χέρια λίγων, και κυρίως στα χέρια ξένων, έχει συγκεντρωθεί ο «πλούτος» του real estate, ενός κλάδου που φέρνει τις μεγαλύτερες επενδύσεις στην ελληνική οικονομία, αλλά έχει πολλάκις «κατηγορηθεί» για το γεγονός ότι αποτελεί μία μη παραγωγική βιομηχανία.
Τα στοιχεία που έχουν συγκεντρώσει θεσμικοί φορείς, εταιρείες ερευνών και εταιρείες παροχής υπηρεσιών σχετικών με τα ακίνητα φανερώνουν πως πρόκειται για έναν κλάδο στον οποίο η παρουσία των Ελλήνων είναι μικρή, ειδικότερα αν λάβει κανείς υπόψη πως οι περισσότερες αγοραπωλησίες που γίνονται έχουν σκοπό την ίδια χρήση και όχι επενδυτικό σκοπό.
Ακόμα και σε αυτή την περίπτωση όμως, της χρήσης από τους αγοραστές, η απόκτηση ακινήτων, λόγου χάρη των οικιστικών, αποτελεί όνειρο θερινής νυκτός. Τα τελευταία στοιχεία θέλουν τις επενδύσεις στην Ελλάδα να κατέρχονται του 2% του ΑΕΠ, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος πλησιάζει το 6%, ενώ προ δεκαετούς κρίσης (στα τέλη της δεκαετίας του 2000) το αντίστοιχο ποσοστό στη χώρα είχε αγγίξει το 10%. Χαρακτηριστικός και ο όγκος των συναλλαγών, που το 2021 ήταν 112.000, αλλά προ κρίσης σχεδόν διπλάσιες. Παρά τον οικοδομικό οργασμό που καταγράφεται και δυσκολεύει την αποπεράτωση μικρών και μεγάλων έργων στην ώρα τους – λόγω και της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού – η οικοδομή βρίσκεται ακόμη πίσω σε σύγκριση με δύο δεκαετίες πριν. Οι οικοδομικές άδειες το 2023 ήταν 35.000, ενώ προ κρίσης ο αριθμός αυτός ανερχόταν στις 66.000.
Ως επενδυτικό, δε, προϊόν, οι – μέσοι – Έλληνες βλέπουν τα ακίνητα με το κυάλι. Μόλις 250.000 καταθέτες με μέσο καταθετικό υπόλοιπο 300.000 τοποθέτησαν κεφάλαια στο real estate, πέρσι. Το τοπίο δεν αναμένεται να αλλάξει: πρόσφατη έρευνα της Metron Analysis αποκάλυψε πως 8 στους 10 Έλληνες πιστεύουν ότι οι τιμές των ακινήτων θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν, επιβαρύνοντας σημαντικά το κόστος ζωής τους, με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να αδυνατούν να αγοράσουν σπίτι. Η εξήγηση δίνεται και βάσει των οικονομικών δεδομένων της καθημερινότητας των Ελλήνων. Η τιμής της μέσης κατοικίας έχει αυξηθεί κατά 57% την τελευταία τετραετία, αλλά οι μισθοί μόλις κατά 17%, φέρνοντας την Αθήνα στην ίδια θέση με το Παρίσι, το Τόκιο και το Τελ Αβίβ, στο δείκτη των ακριβότερων πόλεων για αγορά σπιτιού.
Και όπως εξηγούν παράγοντες της αγοράς real estate, η Ελλάδα θα συνεχίσει να είναι παράδεισος για τους ξένους αγοραστές, αφού σε σύγκριση με άλλες μεσογειακές χώρες είναι πολύ ελκυστική, τόσο σε τιμές, όσο και σε αποδόσεις. Συγκεκριμένα, είναι η τέταρτη φθηνότερη χώρα στην Ευρώπη βάσει τιμών ανά τετραγωνικό μέτρο (φθηνότερες είναι μόνο βαλκανικές αγορές), κάτι που επιβεβαιώνουν τα έσοδα από το πρόγραμμα της Golden Visa. Από τα 2,1 δισ. των ξένων επενδύσεων, ποσό 2 δισεκατομμυρίων προέρχεται από τις χρυσές βίζες, κυρίως των Κινέζων. Να σημειωθεί ότι οι ξένοι επενδυτές αποτελούσαν το 2008 το 2% των αγοραστών ακινήτων στη χώρα, ενώ σήμερα το 1/4 του συνόλου.
Ο θεσμός των ΑΕΕΑΠ
Αυτή η τάση της συγκέντρωσης έχει διαστρεβλώσει και το θεσμό των ΑΕΕΑΠ, εταιρείες που δημιουργήθηκαν στην Ελλάδα το 2003 και «μυρίζουν όπως το real estate, μοιάζουν με ομόλογα και κινούνται όπως τα equities», σύμφωνα με μία αμερικανική φράση που περιγράφει το σκοπό και τη φύση τους. Ωστόσο, 20 και πλέον χρόνια μετά τη θεσμοθέτησή τους, έχουν μετατραπεί σε «εταιρείες όπου πλούσιοι παρκάρουν τα κεφάλαιά τους», αφού στις περισσότερες των ελληνικών περιπτώσεων χαρακτηρίζονται από πολύ χαμηλό ποσοστό ελεύθερης διασποράς μετοχών. Παράλληλα, και οι συναλλαγές στο Χρηματιστήριο είναι σχεδόν μηδενικές, με αποτέλεσμα οι μετοχές να μην αλλάζουν χέρια και να μένουν σε αυτά των βασικών μετόχων. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις η Prodea και η Trastor που έχουν εκφράσει τις προθέσεις διεύρυνσής της ελεύθερης διασποράς, ενώ όσον αφορά την πρώτη το έχει μεν επιτύχει σε κάποιο βαθμό, ωστόσο η παρουσία των μικρομετόχων στο μετοχολόγιο είναι ελάχιστη.
Οι διοικήσεις των ΑΕΕΑΠ τονίζουν σε κάθε ευκαιρία πως οι εταιρείες θα γίνουν γνωστές στο ευρύ κοινό όταν το ρυθμιστικό πλαίσιο αλλάξει και γίνει φιλικότερο στους επενδυτές. Σε αυτή τη φάση οι εταιρείες, το Χρηματιστήριο και η κυβέρνηση βρίσκονται σε διαβούλευση προκειμένου να εισαχθεί στη Βουλή νομοσχέδιο που θα επιτρέπει σε μικρούς και μεγάλους επενδυτές να τοποθετούν και να αποταμιεύουν κεφάλαια σε ένα ασφαλές, σε σύγκριση με τις καταθέσεις, καταφύγιο, αυτό της κτηματαγοράς.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
