Η ραγδαία αύξηση των ενοικίων στους επαγγελματικούς χώρους έχει δημιουργήσει ένα νέο, πιεστικό περιβάλλον για τις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις σε όλη τη χώρα. Καθώς τα μισθωτήρια συμβόλαια φτάνουν στο τέλος τους, χιλιάδες επιχειρηματίες έρχονται αντιμέτωποι με υπέρογκες αυξήσεις, χωρίς δυνατότητα διαπραγμάτευσης και με ελάχιστες εναλλακτικές επιλογές. Οι επιπτώσεις αυτών των αυξήσεων είναι πολύπλευρες: από αναγκαστικές μετακινήσεις σε άλλες, φθηνότερες περιοχές, μέχρι την οριστική διακοπή λειτουργίας των επιχειρήσεων που δεν μπορούν να αντέξουν το βάρος των νέων οικονομικών δεδομένων.
Τα επίσημα στοιχεία επιβεβαιώνουν την έκταση του φαινομένου. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, το 2024 οι τιμές ενοικίασης επαγγελματικών ακινήτων αυξήθηκαν πανελλαδικά κατά 7,8% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Στην Αθήνα η αύξηση άγγιξε το 10,5%, ενώ στη Θεσσαλονίκη έφτασε το 4,5% και στην υπόλοιπη Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 4%. Το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΕΣΕΕ καταγράφει ακόμα μεγαλύτερες αποκλίσεις σε επιμέρους περιοχές: στη Βόρεια Ελλάδα, το μέσο μηνιαίο μίσθωμα για επαγγελματικούς χώρους ανέβηκε από τα 682 ευρώ το 2023 στα 761 ευρώ το 2024, ενώ στα νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη η αύξηση ήταν από τα 714 στα 829 ευρώ.
Οι αριθμοί αυτοί, όμως, δεν αποτυπώνουν πλήρως την πίεση που βιώνουν οι επιχειρηματίες. Για πολλές μικρές και μικρομεσαίες επιχειρήσεις, το κόστος του ενοικίου αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα πάγια έξοδα, και σε πολλές περιπτώσεις υπερβαίνει ακόμα και τη μισθοδοσία. Οι αυξήσεις που απαιτούνται από τους ιδιοκτήτες όταν λήγει ένα συμβόλαιο —συχνά της τάξης των 300, 400 ή και 500 ευρώ τον μήνα— είναι ικανές να ανατρέψουν τον οικονομικό προγραμματισμό μιας επιχείρησης. Η επιλογή είναι είτε να απορροφήσουν το κόστος —κάτι που σπάνια είναι βιώσιμο— είτε να προχωρήσουν σε περικοπές, είτε να μετακομίσουν, είτε να βάλουν λουκέτο.
Η μετακόμιση, ωστόσο, δεν είναι πάντα εφικτή. Ιδιαίτερα σε τομείς όπως η εστίαση, οι υπηρεσίες υγείας, η ομορφιά και η ευεξία, η σχέση με την τοπική πελατεία είναι καθοριστική. Η αλλαγή διεύθυνσης σημαίνει συχνά απώλεια σταθερών πελατών, επιπλέον επένδυση σε προβολή και επικοινωνία, αλλά και νέα έξοδα για διαμόρφωση του χώρου, εξοπλισμό και μεταφορά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η μετακόμιση ισοδυναμεί με το να ξεκινά η επιχείρηση από το μηδέν —με αβέβαιο αποτέλεσμα. Όταν αυτή η επιλογή δεν είναι ρεαλιστική, τότε η αναστολή της λειτουργίας γίνεται μονόδρομος.
Αυτός είναι και ο λόγος που βλέπουμε όλο και συχνότερα καταστήματα να κατεβάζουν ρολά, ακόμα και σε δρόμους που άλλοτε θεωρούνταν ιδιαίτερα εμπορικοί. Το φαινόμενο των κλειστών καταστημάτων επανεμφανίζεται σε πολλές περιοχές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, χωρίς να φτάνει –τουλάχιστον ακόμα– στις διαστάσεις της κρίσης της προηγούμενης δεκαετίας. Ωστόσο, η αύξηση του αριθμού των ξενοίκιαστων επαγγελματικών χώρων, που μένουν ανεκμετάλλευτοι για πολλούς μήνες, αποτελεί ένδειξη μιας αναδυόμενης αστάθειας στην αγορά.
Παράλληλα, διαμορφώνεται μια νέα γεωγραφία του εμπορίου. Επιχειρηματίες που δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των ιδιοκτητών, αναζητούν επαγγελματική στέγη σε λιγότερο προβεβλημένες αλλά οικονομικότερες περιοχές. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία νέων «εμπορικών γειτονιών», όχι βάσει σχεδίου ή στρατηγικής, αλλά από ανάγκη. Περιοχές που μέχρι πρόσφατα δεν παρουσίαζαν ιδιαίτερη εμπορική δραστηριότητα αποκτούν νέα πνοή, καθώς υποδέχονται επιχειρήσεις που φεύγουν από το παραδοσιακό τους περιβάλλον. Αν και αυτό μπορεί να συμβάλλει στην αναζωογόνηση περιοχών που βρίσκονταν στο περιθώριο, ταυτόχρονα εντείνει την αποψίλωση των ιστορικών εμπορικών δρόμων, επιφέροντας ευρύτερες κοινωνικές και οικονομικές μεταβολές.
Οι επαγγελματικοί φορείς έχουν ήδη κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Το πρόβλημα των αυξήσεων στα ενοίκια αποτελεί μια από τις βασικότερες αιτίες αβεβαιότητας για τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα, και ζητούν την άμεση παρέμβαση της Πολιτείας. Μέχρι στιγμής, οι κρατικές παρεμβάσεις περιορίζονται μόνο στις περιπτώσεις συμβολαίων που βρίσκονται σε ισχύ, χωρίς να καλύπτουν επιχειρήσεις που βρίσκονται μπροστά σε λήξη μισθωτηρίου ή σε αναζήτηση νέας στέγης.
Η αγορά δείχνει να κινείται χωρίς σαφές πλαίσιο και ρυθμιστικές δικλείδες. Η έλλειψη σταθερότητας στον τομέα της επαγγελματικής στέγασης δεν επηρεάζει μόνο τους ίδιους τους επιχειρηματίες, αλλά συνολικά την εικόνα και τη δυναμική της οικονομίας. Αν η Πολιτεία δεν δώσει άμεσα λύσεις, είτε μέσα από κίνητρα είτε με θεσμικές ρυθμίσεις, τότε το φαινόμενο των αναγκαστικών «λουκέτων» κινδυνεύει να λάβει πιο ανησυχητικές διαστάσεις και να αφήσει μακροχρόνιο αποτύπωμα στο αστικό και οικονομικό τοπίο της χώρας.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
