Αποσβολωμένη, εμβρόντητη, κεραυνόπληκτη σχεδόν η ανθρωπότητα και οι σοβαροί και μεγάλης ηλικίας, ώριμοι ηγέτες των εθνών της κάθονται και παρατηρούν στα σοβαρά, την έκθεση της ιδέας για την εξαγορά ή την απόκτηση με κάθε τρόπο της Γροιλανδίας από τις Ηνωμένες Πολιτείες!
Με μεγάλη ανάλυση – αφιέρωμα το περιοδικό Newsweek, κάθεται και εξετάζει τους τρόπους που ο Ντόναλντ Τραμπ θα πάρει τη Γροιλανδία, από την εξαγορά της έως την στρατιωτική εισβολή σ’ αυτην. Θα ήταν όλο αυτό ένα κακόγουστο ιστορικό ανέκδοτο, αν δεν ήταν ένα ζωντανό γεωπολιτικό ζήτημα, που απασχολεί, δραματικά, την διεθνή κοινότητα. Και μπορεί στην Αμερική και στον κόσμο, οι αναλυτές να θεωρούν «γελοίες» τις διαθέσεις του Τραμπ και οι κάτοικοι της Γροιλανδίας λένε «ναι» στην ανεξαρτησία από τη Δανία, αλλά σθεναρό «όχι» στο να γίνουν Αμερικανοί, αλλά έχουν πλέον αγγιχθεί βαθιές πτυχές των διεθνών σχέσεων, του δικαίου των λαών και της οικονομικής γεωστρατηγικής.
Η σχέση των ΗΠΑ με τη Γροιλανδία έχει ρίζες, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η αμερικανική στρατιωτική παρουσία στο νησί έγινε στρατηγική για τις συμμαχικές επιχειρήσεις. Η βάση Πιτουφίκ, γνωστή και ως Θούλη, παραμένει ένα από τα πιο σημαντικά αμερικανικά στρατιωτικά καταφύγια παγκοσμίως. Πιο πριν, το 1867, η κυβέρνηση του Άντριου Τζόνσον είχε εξετάσει την αγορά της Γροιλανδίας, μετά τη συμφωνία για την Αλάσκα. Το 1946, όμως, ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν πρότεινε την αγορά του νησιού έναντι 100 εκατομμυρίων δολαρίων σε χρυσό, πρόταση που απέρριψε η Κοπεγχάγη. Άρα, δείχνει συνεχής η αμερικανική επιθυμία για εδραίωση της επιρροής σε αυτό το Αρκτικό νησί, με τους 56.000 κατοίκους, σα να λέμε σα το Αγρίνιο, που φαντάζει κρίσιμο και ζωτικό.
Η πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ, στην προηγουμένη προεδρία του το 2019 για την «εξαγορά» της Γροιλανδίας προκάλεσε διεθνή αντίδραση και γέλιο σε πολλούς, αλλά υπολόγιζαν χωρίς τη θέληση του Αμερικανικού λαού να τον επαναφέρει στην προεδρία από το 2025 και στην εμμονή του το αρκτικό νησί να γίνει αμερικανικό έδαφος per mare, per terra, φτάνοντας ακόμα και στα άκρα τις σχέσεις των ΗΠΑ με τη Δανία και την ΕΕ. Άλλωστε, η επίσκεψη στη Γροιλανδία του γιου Τραμπ πρώτα, του αντιπροέδρου Τζ. Ντ. Βανς και της συζύγου του, σε λίγο διάστημα, προκάλεσαν πολιτικές αντιδράσεις και ένταση, αφού μιλώντας σε στρατιώτες στην αμερικανική βάση, εξέφρασε τη σιγουριά πως η Γροιλανδία θα γίνει μέρος των ΗΠΑ. Ο δε Τραμπ από το Οβάλ γραφείο του στο Λευκό Οίκο, ανέφερε ότι οι ΗΠΑ θα «προχωρήσουν όσο χρειάζεται» για την απόκτηση του νησιού.
Οσαν αφορά την εξαγορά με την κυνική βεβαιότητα πως όλα, ακόμα και τα έθνη έχουν την τιμή τους, η οικονομική εξίσωση μιας τέτοιας συναλλαγής είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Πέρα από το προφανές ερώτημα του τιμήματος που θα μπορούσε να τεθεί στο τραπέζι, υπάρχουν βαθύτερα οικονομικά ζητήματα. Η Γροιλανδία, παρόλο που δέχεται σημαντικές δανικές επιχορηγήσεις, διαθέτει τεράστια αποθέματα σπάνιων μεταλλευμάτων και δυνητικά ενεργειακών πόρων, που την καθιστούν ικανή να έχει σημαντική οικονομική παρουσία από μόνη της. Οι εκτιμήσεις για την αξία του νησιού ποικίλλουν δραματικά, με ορισμένες προτάσεις να φτάνουν αστρονομικά ποσά που θα μπορούσαν να αλλάξουν ολόκληρη την οικονομική δυναμική της περιοχής.
Το νομικό πλαίσιο που διαθέτει τη Γροιλανδία τη προστατεύει κιόλας. Το καθεστώς αυτοδιοίκησης που απολαμβάνει το νησί, σε συνδυασμό με το δικαίωμα αυτοδιάθεσης που κατοχυρώνεται τόσο από δανικές όσο και από διεθνείς νομοθεσίες, δημιουργεί ένα πρακτικά απρόσβλητο τείχος. Η συντριπτική πλειοψηφία των Γροιλανδών έχει επανειλημμένα εκφράσει την αντίθεσή της σε οποιαδήποτε μορφή προσάρτησης, θέτοντας έτσι ένα δημοκρατικό φραγμό που δύσκολα θα μπορούσε να αγνοηθεί. Δημοσκόπηση της εταιρείας Verian για λογαριασμό των εφημερίδων Berlingske και Sermitsiaq έδειξε ότι το 85% των Γροιλανδών απορρίπτουν την ιδέα προσάρτησης στις ΗΠΑ. Παρότι η πλειοψηφία των κατοίκων υποστηρίζει την ανεξαρτησία από τη Δανία, δεν υπάρχει καμία, μα καμία επιθυμίας να γίνουν ένα ακόμα αστεράκι στην αστερόεσσα των ΗΠΑ. Οι πιθανές συνέπειες μιας τέτοιας κίνησης στον διεθνή χώρο είναι δυσανάλογα μεγάλες σε σχέση με το φαινομενικό μέγεθος του νησιού. Η Ρωσία, που έχει αυξήσει δραματικά την παρουσία της στην Αρκτική τα τελευταία χρόνια, θα αντιδρούσε βίαια. Η Κίνα, που έχει ήδη επενδύσεις στην περιοχή, θα βρισκόταν σε δύσκολη θέση. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, με τη Δανία ως μέλος, θα αντιμετώπιζε ένα πολύπλοκο διπλωματικό δίλημμα. Ακόμα και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ θα δίσταζαν να υποστηρίξουν μια τέτοια κίνηση, φοβούμενοι επικίνδυνα προηγούμενα.
Ο Τραμπ κάνει, κυρίως, λόγο για την «απόκτηση» της Γροιλανδίας. Αλλά είναι τόσο αποφασισμένος να την πάρει, που δεν έχει αποκλείσει και τη χρήση στρατιωτικής δράσης. Ο αναλυτής Μπάρι Σκοτ Ζέλεν στο Newsweek βρίσκει ότι μια στρατιωτική κατάληψη της Γροιλανδίας θα ήταν «γρήγορη και σε μεγάλο βαθμό αναίμακτη», υποστηρίζοντας ότι «επειδή η Γροιλανδία είναι σύμμαχος με μακρόχρονο ρόλο των ΗΠΑ ως υπερασπιστή της, μπορεί να αισθάνεται πιο φιλικά και να είναι λιγότερο αντίθετη σε μια αμερικανική κατάληψη». Ο Ούλρικ Πραμ Γκαντ απ΄την άλλη, λέει στο μεγάλο πολιτικό περιοδικό πως η ιδέα της στρατιωτικής κατάληψης είναι τουλάχιστον «γελοία». Ο αναλυτής τονίζει πως πρόκειται για ένα τεράστιο κομμάτι πάγου που περιβάλλεται από μια βραχώδη λωρίδα γης, διανθισμένη από αιχμηρά βουνά και βαθιές, γεμάτες πάγο χαράδρες. Δεν υπάρχουν δύο οικισμοί που να συνδέονται μεταξύ τους με δρόμο, μόλις αποβιβαστούν, οι εισβολείς δεν θα χουνε να πάνε πουθενά!
Τελικά, το μόνο που οι ειδικοί στα γεωπολιτικά και την οικονομία επιστήμονες βρίσκουν εφικτό θα ήταν η εθελοντική και αμοιβαία συμφωνία των Γροιλανδών με ένα άλλο κράτος να του εκχωρήσουν κυριαρχία, πράγμα που φαντάζει απίθανο. Ακόμα και σε αυτό το ενδεχόμενο, όμως, απαιτείται δημοκρατική διαδικασία και νομιμοποίηση εντός Γροιλανδίας. Α και της Δανίας, μη ξεχνάμε. Η Γροιλανδία παραμένει ένας κρίσιμος γεωστρατηγικός κόμβος σε μια εποχή που η Αρκτική γίνεται όλο και πιο κεντρική στο παγκόσμιο πολιτικό σκηνικό. Οι κλιματικές αλλαγές που ανοίγουν νέες ναυτιλιακές διαδρομές, οι τεράστιοι φυσικοί πόροι που βρίσκονται κάτω από τον πάγο, και η στρατηγική θέση μεταξύ των ηπείρων εξακολουθούν να καθιστούν το νησί αντικείμενο επιθυμίας για τις μεγάλες δυνάμεις. Μα, η ιστορία έχει δείξει ότι σκληροτράχηλοι Γροιλανδοί, δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν τα πιόνια σ το γεωπολιτικό σκάκι των μεγάλων δυνάμεων και σ αυτην την περίπτωση της Αμερικής.
Οι πενήντα έξι χιλιάδες κάτοικοι του νησιού, κυρίως Ινουίτ, που φοβούνται για την πολιτισμική τους ταυτότητα, το περιβάλλον τους και το μέλλον των παιδιών τους στην ιδέα της αμερικανικής κυριαρχίας έχουν εικόνες απώλειας πολιτιστικής αυτονομίας, περιβαλλοντικής καταστροφής και κοινωνικών αναταραχών. Οι ντόπιοι ηγέτες, από όλα τα πολιτικά στρατόπεδα, έχουν εκφράσει την απόλυτη αντίθεσή τους σε οποιαδήποτε τέτοια εξέλιξη.
Οι Γροιλανδοί δε, λίγοι μα μαθημένοι να επιβιώνουν τόσα χρόνια, με συνείδηση της διαφοράς τους σε δύσκολες, αρκτικές συνθήκες, βγήκαν στις παγωνιές τους και ανάμεσα από πάγους και τα όμορφα πολύχρωμα τους σπίτια τους, για να σπάει η μονοτονία του λευκού, διαδηλώνοντας κατά των ΗΠΑ και του Τραμπ, με συνθήματα όπως «Yankee Go Home» και καπέλα με το μήνυμα «Make America Go Away»!
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
