Τα κόκκινα δάνεια, γνωστά και ως μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs), αποτελούν μία από τις σημαντικότερες προκλήσεις για το τραπεζικό σύστημα και την οικονομία γενικότερα. Δημιουργούνται όταν ένας δανειολήπτης αδυνατεί να αποπληρώσει τις δόσεις του για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, συνήθως πάνω από 90 ημέρες. Οι αιτίες που οδηγούν στη συσσώρευση κόκκινων δανείων είναι ποικίλες και σχετίζονται τόσο με τις οικονομικές συνθήκες όσο και με τις πρακτικές των τραπεζών και των ίδιων των δανειοληπτών.
Σε περιόδους ύφεσης, τα εισοδήματα των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών μειώνονται, καθιστώντας δυσκολότερη την αποπληρωμή των δανείων. Η ανεργία και η πτώση των αποδοχών οδηγούν σε αδυναμία αποπληρωμής, ενώ η υπερχρέωση αποτελεί έναν ακόμη λόγο δημιουργίας κόκκινων δανείων, καθώς πολλοί δανειολήπτες αναλαμβάνουν περισσότερες οικονομικές υποχρεώσεις από όσες μπορούν να διαχειριστούν. Επιπλέον, οι τράπεζες σε περιόδους ανάπτυξης χορηγούσαν δάνεια χωρίς αυστηρό έλεγχο της πιστοληπτικής ικανότητας των δανειοληπτών, γεγονός που οδήγησε σε αύξηση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Παράλληλα, οι μεταβολές στα επιτόκια επηρεάζουν την ικανότητα αποπληρωμής, αυξάνοντας τις μηνιαίες δόσεις και καθιστώντας πιο δύσκολη τη διαχείριση των οφειλών.
Η ύπαρξη κόκκινων δανείων έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στο τραπεζικό σύστημα όσο και στην οικονομία. Οι τράπεζες αντιμετωπίζουν μείωση της ρευστότητας και της κερδοφορίας τους, γεγονός που περιορίζει τη δυνατότητα παροχής νέων δανείων σε επιχειρήσεις και ιδιώτες. Επιπλέον, η διαχείριση των κόκκινων δανείων καθυστερεί λόγω γραφειοκρατικών και νομικών εμποδίων, επιβαρύνοντας περαιτέρω το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Όταν οι τράπεζες δεν μπορούν να ανακτήσουν τα κεφάλαιά τους από τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, αναγκάζονται να σχηματίζουν υψηλές προβλέψεις για ζημιές, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά την κεφαλαιακή τους θέση και την ικανότητά τους να χρηματοδοτούν την πραγματική οικονομία.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν ληφθεί διάφορα μέτρα για τη μείωση των κόκκινων δανείων, όπως η τιτλοποίηση και η πώλησή τους σε εξειδικευμένα επενδυτικά funds, καθώς και η εφαρμογή προγραμμάτων κρατικών εγγυήσεων, όπως ο «Ηρακλής». Αυτά τα μέτρα επέτρεψαν στις τράπεζες να μεταφέρουν μεγάλο μέρος των κόκκινων δανείων εκτός των ισολογισμών τους, μειώνοντας την πίεση στο τραπεζικό σύστημα και ενισχύοντας την κεφαλαιακή τους επάρκεια. Η μείωση αυτή επέτρεψε στις τράπεζες να βελτιώσουν την εικόνα των οικονομικών τους καταστάσεων και να επιστρέψουν σε πιο ενεργό ρόλο στη χρηματοδότηση της οικονομίας.
Οι πωλήσεις κόκκινων δανείων από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες συνεχίστηκαν δυναμικά, με μεταβιβάσεις μη εξυπηρετούμενων οφειλών άνω των 4 δισ. ευρώ το 2024. Αυτό συνέβαλε στη μείωση του συνολικού υπολοίπου των μη εξυπηρετούμενων δανείων στους ισολογισμούς των τραπεζών, το οποίο περιορίστηκε στα 5 δισ. ευρώ, το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο δεκαετιών.
Η Εθνική Τράπεζα διατηρεί χαρτοφυλάκιο κόκκινων δανείων κάτω από 1 δισ. ευρώ, με τη μείωση να οφείλεται στην τιτλοποίηση του χαρτοφυλακίου Frontier III και την επικείμενη πώληση του χαρτοφυλακίου Etalia. Η Τράπεζα Πειραιώς κατέχει κόκκινα δάνεια ύψους 1,1 δισ. ευρώ, έχοντας ολοκληρώσει τις πωλήσεις των χαρτοφυλακίων Delta και Monza, ενώ προγραμματίζει την πώληση του χαρτοφυλακίου Imola το 2025. Η Alpha Bank μείωσε τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματά της στα 1,5 δισ. ευρώ, κυρίως λόγω των τιτλοποιήσεων των χαρτοφυλακίων Gaia I και II, ενώ η Eurobank περιόρισε τα κόκκινα δάνειά της στα 1,5 δισ. ευρώ, αξιοποιώντας τον μηχανισμό «Ηρακλής» και ολοκληρώνοντας την τιτλοποίηση του χαρτοφυλακίου Leon.
Η μείωση των κόκκινων δανείων παραμένει προτεραιότητα για το τραπεζικό σύστημα, καθώς ενισχύει την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών και δημιουργεί περιθώρια για νέες χορηγήσεις προς επιχειρήσεις και ιδιώτες. Παρόλο που έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, η αποτελεσματική διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων εξαρτάται από τη συνολική πορεία της οικονομίας, τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος και την εφαρμογή πρόσθετων μέτρων για τη ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους.
Η μεταφορά των κόκκινων δανείων στα funds συνεχίζεται, διαμορφώνοντας ένα νέο περιβάλλον για τη διαχείριση του προβλήματος στο μέλλον. Παράλληλα, νέες πρωτοβουλίες για τη ρύθμιση και αναδιάρθρωση των οφειλών αποκτούν σημασία, καθώς η βιώσιμη αντιμετώπιση του ζητήματος απαιτεί όχι μόνο την απομάκρυνση των μη εξυπηρετούμενων δανείων από τους τραπεζικούς ισολογισμούς, αλλά και τη διασφάλιση ότι οι δανειολήπτες έχουν τη δυνατότητα να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους.
Η οικονομική ανάκαμψη, η σταθερότητα του φορολογικού και νομικού πλαισίου και η αποτελεσματική λειτουργία των μηχανισμών διαχείρισης χρέους είναι παράγοντες που θα καθορίσουν τη μελλοντική πορεία του προβλήματος των κόκκινων δανείων και την ικανότητα των τραπεζών να στηρίξουν την ανάπτυξη της οικονομίας.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
