Στην Αμερική κάθε γειτονία ή πλατεία έχει τουλάχιστον τρία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, την Ιρλανδία, τη Γερμανία, τη Γαλλία τα βρίσκεις παντού και μέσα ανακαλύπτεις θησαυρούς σε τιμές, ικανές να σου φέρουν δάκρυα στα μάτια. Που θα βρεις στη Ρώμη, Pranda τσαντάκι στη τιμή των 20 ευρώ, παλιά κόκκινη – μπεζ Fendi σε τιμή ανώτερο όριο για το Δουβλίνο, 60 ευρώ; Στη δε, Βοστώνη τραπεζαρία 8 ατόμων Philp Stark, 300 δολάρια; Μα μόνο στα thrift shops! Και ευτυχώς είναι παντού. Και ευτυχώς, εξαπλώνονται κι άλλο!
Η αξία των παλαιών πραγμάτων! Δεν έχει σημασία, μόνο η μάρκα, η αξία που κρύβεται μέχρι να την διακρίνεις, αλλά και -κυρίως- η μνήμη, η ιστορία, η ταυτότητα που κουβαλούν τα παλιά αντικείμενα μαζί τους. Κάθε ένα πράγμα, είτε πρόκειται για ένα παλιό βιβλίο, ένα σκούρο βελούδινο σακάκι ή έναν δίσκο βινύλιο αγαπημένου καλλιτέχνη, φέρνει μαζί του την μνήμη μιας άλλης εποχής, μιας διαφορετικής ζωής που νικάει τη λήθη και κερδίζει κι άλλο χρόνο, που συνεχίζει να αναπνέει κόντρα στη φθορά και την αδιαφορία. Η αναζήτηση αυτών των αντικειμένων δεν είναι πια μια καταναλωτική συνήθεια, αλλά μια αναζήτηση χαμένου θησαυρού της καθημερινότητας, μια προσπάθεια να χρονομεταφερθεί στο παρόν ένα κομμάτι παρελθόν. Η στάση ζωή πια, αυτή έχει βρει έδαφος, τα τελευταία χρόνια και στην Ελλάδα, ενώ στην Αμερική και στα Ευρώπη, τα thrift shops, τα φυσικά και τα ψηφιακά, έχουν γίνει αισθητική καθημερινότητα. Και ηθική επιλογή.
Thrift Shops και η Κυκλική Μόδα
Τα thrift shops δεν είναι μια καινούρια εφεύρεση. Στην Ελλάδα, μικρά μαγαζιά που πουλούσαν μεταχειρισμένα ρούχα, έπιπλα και βιβλία, υπήρχαν από παλιά, αλλά τα λέγαμε παλιατζήδικα και τα περιφρονούσαμε, πριν υιοθετήσουμε τον όρο second-hand shopping, που κάνει «trendy» ή «αστικό» και άρα όχι μόνο επιτρέπεται πια, αλλά μπορεί και να επιβάλλεται, ως τάση. Και στην Αμερική, τα thrift shops είχαν μια παρόμοια πορεία, με καταστήματα όπως τα Goodwill και τα Salvation Army με φθηνά ρούχα και αντικείμενα, να απευθύνονται σε ανθρώπους με περιορισμένα οικονομικά μέσα. Η τελευταία δεκαετία, όμως, βρίσκει αυτά τα μαγαζιά να πληθαίνουν, να είναι πολύ καλοβαλμένα μέσα και με αισθητική άποψη και να εναρμονίζονται με την παγκόσμια στάση των ανθρώπων απέναντι στα μεταχειρισμένα αντικείμενα. Είναι η κυκλική μόδα, ή circular fashion, που έχει αναδειχθεί στον πιο καυτό όρο στη βιομηχανία της ένδυσης. Η μόδα δεν πρέπει να είναι γραμμική, δηλαδή να παράγει, να καταναλώνει και να πετάει, αλλά κυκλική, να επαναχρησιμοποιεί και να ανακυκλώνει. Η νέα αντίληψη για το ντύσιμο είναι γέννημα του καιρού μας, της κλιματική αλλαγή, με την περιβαλλοντική συνείδηση να επιβάλλει συνειδητές επιλογές σε κάθε έκφραση της ζωής μας. Οι όλο και πιο συνειδητοποιημένοι καταναλωτές πλέον δεν επιθυμούν απλώς να αγοράζουν ρούχα, αλλά, συνειδητά με τις επιλογές τους, να μην συμβάλλουν στη ρύπανση και στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων.
Με συνείδηση απέναντι στη ρυπογόνα και σπάταλη βιομηχανία μόδας και στην καταστροφή αποθέματος
Είναι πια γνωστό σ όλο τον κόσμο πως η βιομηχανία της μόδας είναι από τις πιο ρυπογόνες και σπατάλες, με τεράστιες ποσότητες ρούχων να καταστρέφονται ή να πετιούνται κάθε χρόνο. Περίπου 92 εκατομμύρια τόνοι ρούχων καταλήγουν σε χωματερές ή καίγονται ετησίως, πράγμα που σημαίνει πως περίπου ένα φορτηγό γεμάτο ρούχα πετιέται κάθε δευτερόλεπτο. Οι μεγάλοι οίκοι μόδας και ιδιαίτερα οι πιο πολυτελείς από αυτούς, ακολουθούν πρακτικές καταστροφής αχρησιμοποίητων ειδών τους, ώστε να διατηρήσουν τις υψηλές τιμές των προϊόντων τους. Η καταστροφή αποθέματος, όπως την ονομάζουν, περιλαμβάνει την καύση ή την κομμάτιασμα ρούχων, παπουτσιών και αξεσουάρ που δεν έχουν πουληθεί, για να αποφευχθεί η πτώση των τιμών ή η φθηνή διανομή τους σε outlets ή second-hand αγορές. Η Burberry, για παράδειγμα, αποκαλύφθηκε, πως το 2018 είχε καταστρέψει αποθέματα αξίας πάνω από 36 εκατομμύρια δολάρια σε ρούχα, τσάντες, αρώματα και τις διάσημες καμπαρντίνες της, για να προστατεύσει την εικόνα της ως brand πολυτελείας. Την ίδια πρακτική ακολουθούν και οι Louis Vuitton, Nike, H&M, αν και οι επικεφαλής της τελευταίας, έχουν ανακοινώσει πως σταματήσαν, εξαιτίας της δημόσιας κατακραυγής που ξεσηκώθηκε για τη σπατάλη πόρων, τις τεράστιες ποσότητες νερού, που χαραμίζονται για να φτιαχτούν τα ρούχα, την ενέργεια και τις πρώτες ύλες, ενώ με την καύση των ρούχων, απελευθερώνονται τοξικές ουσίες, επιβαρύνοντας ακόμα περισσότερο την ατμοσφαιρική ρύπανση και την κλιματική αλλαγή. Και βέβαια η πρακτική καταστροφής του αποθέματος, με εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο ζουν κάτω από τα όρια φτώχειας, σε συνθήκες ένδειας και να μην έχουν πρόσβαση σε βασικά είδη ένδυσης, έστω εκείνων για να αντιμετωπίσουν το κρύο, το να καταστρέφονται σκόπιμα προϊόντα, για να διατηρηθεί η “αξία” μιας μάρκας, είναι τουλάχιστον ντροπή.
Vinted, Vestiaire Collective, Depop
Η ψηφιακή επανάσταση του καιρού μας, έχει μεταμορφώσει και τον τρόπο που αγοράζουμε και πουλάμε μεταχειρισμένα αντικείμενα. Το swipe σε αυτές τις πλατφόρμες δεν είναι απλώς μια πράξη κατανάλωσης, αλλά μια μορφή εξερεύνησης, μια αναζήτηση για μοναδικά κομμάτια που έχουν μια ιστορία να διηγηθούν. Κάπως έτσι οι ψηφιακές πλατφόρμες έχουν γίνει κεντρικοί πρωταγωνιστές και ρυθμιστές στην αγορά των μεταχειρισμένων αντικειμένων, με εντυπωσιακές επιδόσεις σε όγκο συναλλαγών και τζίρο. Το Vinted, που ξεκίνησε στη Λιθουανία, είναι η πιο δημοφιλής πλατφόρμα μεταχειρισμένων στην Ευρώπη, με εκατομμύρια χρήστες. Η πλατφόρμα εστιάζει κυρίως σε προσιτά μεταχειρισμένα ρούχα και αξεσουάρ, προσφέροντας μια εύκολη και φιλική προς τον χρήστη εμπειρία. Το Vestiaire Collective, από την άλλη πλευρά, εστιάζει στην πολυτελή μεταχειρισμένη μόδα, με αντικείμενα από γνωστές μάρκες όπως Chanel, Louis Vuitton και Gucci. Η πλατφόρμα αυτή έχει αναφέρει τζίρους που ξεπερνούν τα εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, καθιστώντας την έναν κύριο παίκτη στον κλάδο της πολυτελούς second-hand μόδας. Το Depop, που έχει γίνει δημοφιλές ιδιαίτερα ανάμεσα στους νέους, συνδυάζει τη μόδα με την κοινωνική πλατφόρμα, επιτρέποντας στους χρήστες να αγοράζουν και να πουλούν μεταχειρισμένα ρούχα με έμφαση στη δημιουργικότητα και την ατομικότητα. Η πλατφόρμα αυτή, που αποκτήθηκε από την Etsy το 2021, έχει επίσης σημαντικό τζίρο, αν και λιγότερο από το Vestiaire Collective. Η δημοφιλία αυτών των πλατφορμών δεν είναι τυχαία. Σε μια εποχή που η ταχύτητα και η άμεση πρόσβαση είναι βασικές αξίες, οι ψηφιακές πλατφόρμες προσφέρουν μια εύκολη και γρήγορη λύση για όσους θέλουν να αγοράσουν ή να πουλήσουν μεταχειρισμένα αντικείμενα. Επιπλέον, η κοινωνική διάσταση αυτών των πλατφορμών, όπου οι χρήστες μπορούν να αλληλοεπιδρούν, να κάνουν σχόλια και να μοιράζονται τις αγορές τους, έχει δημιουργήσει μια νέα μορφή κοινότητας. Αυτή η κοινότητα δεν βασίζεται μόνο στην οικονομική ανταλλαγή, αλλά και στην κοινή αγάπη για τη μόδα, την αειφορία και τη δημιουργικότητα.
Καθολική αλλαγή νοοτροπίας σε Ευρώπη και Αμερική
Η αλλαγή στη νοοτροπία των ανθρώπων απέναντι στα second-hand αντικείμενα δεν οφείλεται μόνο στην περιβαλλοντική συνείδηση. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που έχουν συμβάλει σε αυτήν την μεταμόρφωση. Η οικονομική κρίση του 2008 και οι συνεχόμενες οικονομικές δυσκολίες έχουν κάνει τους ανθρώπους πιο προσεκτικούς στις δαπάνες τους. Το second-hand shopping προσφέρει μια φθηνή εναλλακτική, χωρίς να θυσιάζει την ποιότητα ή το στυλ. Η ανάπτυξη των social media και η επιρροή των influencers έχουν αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη μόδα. Πλέον, η μόδα δεν είναι μόνο για τους πλούσιους ή για εκείνους που μπορούν να αγοράσουν τα πιο καινούρια κομμάτια. Είναι για όλους, και τα second-hand αντικείμενα προσφέρουν μια μοναδική ευκαιρία να εκφραστείς χωρίς να ακολουθήσεις τους κανόνες της μαζικής παραγωγής. Ακόμη, η αναζήτηση για μοναδικότητα και ατομικότητα έχει γίνει ένα κεντρικό στοιχείο της σύγχρονης κουλτούρας μας. Σε έναν κόσμο που όλα είναι μοιάζουν πανομοιότυπα, με ίδια σχέδια, ίδια χρώματα και ίδιες τάσεις, τα second-hand αντικείμενα προσφέρουν μια εναλλακτική στο να είσαι ο εαυτός σου. Κάθε κομμάτι έχει τη δική του ιστορία, τη δική του ταυτότητα, και γι’ αυτό αξίζει να εκτιμηθεί.
Και εθελοντικά thrift shops!
Τα εθελοντικά thrift shops, όπως τα αμερικανικά της Goodwill και του Salvation Army, που υπάρχουν εδώ και πολλά δεκαετίες, όσο πάνε και πληθαίνουν και εκτός ΗΠΑ. Συνδυάζουν την πώληση μεταχειρισμένων αντικειμένων με κοινωνική ευαισθησία και εθελοντική εργασία, λειτουργώντας συχνά υπό την αιγίδα φιλανθρωπικών οργανώσεων ή εκκλησιαστικών ομάδων. Τα κέρδη τους χρησιμοποιούνται για την υποστήριξη κοινωνικών προγραμμάτων, όπως η βοήθεια σε άστεγους ή η παροχή τροφής. Τα αντικείμενα, που προέρχονται από δωρεές, αποτιμώνται σε χαμηλές τιμές, συνήθως από μερικά ευρώ έως μερικές δεκάδες, με πολιτική να μην υπερβαίνουν ορισμένα όρια, ώστε να παραμείνουν προσιτά. Η εθελοντική εργασία είναι βασική για τη λειτουργία τους, με εθελοντές να διαλέγουν, ταξινομούν και αποτιμούν τα αντικείμενα, ενώ δημιουργούν μια αίσθηση κοινότητας. Σε αντίθεση με τα εμπορικά thrift shops, τα εθελοντικά εστιάζουν στην κοινωνική ευημερία, προσφέροντας χαμηλότερες τιμές. Τέτοια καταστήματα υπάρχουν και στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ιρλανδία, τον Καναδάς, την Αυστραλία, τη Γερμανία και τη Γαλλία, υποστηρίζοντας τοπικές κοινότητες και κοινωνικές πρωτοβουλίες.
Το μέλλον των thrift shops
Η επιτυχία των thrift shops, τόσο των φυσικών όσο και των ψηφιακών, δείχνει πως εμπλουτίζεται, διευρύνεται και εξαπλώνεται ακόμη περισσότερο. Στην Ελλάδα, τα thrift shops έχουν γίνει δημοφιλή όχι μόνο στις μεγάλες πόλεις, αλλά και σε μικρότερες κοινότητες, όπου για μεγάλο διάστημα αντιμετώπιζαν προκατάληψη. Στην Αμερική, τα καταστήματα second-hand αντικειμένων έχει αναδειχθεί σε μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων, με τα ψηφιακά thrift shops να αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της συνολικής αγοράς. Στην Ευρώπη, η αγορά εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς, με χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο να οδηγούν την τάση.
Οι ψηφιακές πλατφόρμες έχουν αλλάξει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τα second-hand αντικείμενα. Δεν είναι πλέον απλώς μια οικονομική επιλογή, αλλά μια πολιτισμική και ηθική στάση, ενώ η κυκλική μόδα δεν είναι μια παροδική τάση, νέα πραγματικότητα, πολύ πιο συνειδητή και σίγουρα πιο ενδιαφέρουσα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
