«Τίποτε δεν μπορεί να ζήσει χωρίς νερό» έλεγε απ τα βάθη του χρόνου ο Αριστοτέλης και τη γνώση αυτή την έχει πάντα η ανθρωπότητα. Όχι πως τη κάνει και κάτι βέβαια, για να προστατεύσει τον ζωτικότερο φυσικό πόρος της! Με το 97% του νερού της Γης να είναι αλμυρό και μόλις το 3% γλυκό, και από αυτό, το 70% να είναι εγκλωβισμένο σε παγετώνες και χιονοσκεπή όρη, γινεται απολυτά κατανοητή, η κρισιμότητα της προφητείας του πρώην αντιπρόεδρο της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ισμαήλ Σεραγκελντίν, που το 1995 είχε δηλώσει: «Οι πόλεμοι του 21ου αιώνα θα διεξαχθούν για το νερό, εκτός αν αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο το διαχειριζόμαστε».
Η λειψυδρία και η άνιση κατανομή των υδάτινων πόρων έχουν δημιουργήσει εντάσεις σε διάφορες περιοχές του κόσμου, όπως στη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τη Νότια Ασία, ενώ οι αυξανόμενες ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού επιβαρύνουν την επάρκεια του νερού, με την κατανάλωση να έχει αυξηθεί σε ρυθμούς διπλάσιους από αυτούς της αύξησης του πληθυσμού τον 20ό αιώνα. Η σημασία του νερού αποδεικνύεται και από τις γεωπολιτικές του προεκτάσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014, όταν η Ουκρανία περιόρισε κατά 85% τη ροή του νερού στη χερσόνησο. Αυτό είχε καταστροφικές συνέπειες για την τοπική οικονομία και τους αγρότες. Παρόμοια ζητήματα έχουν ανακύψει και σε άλλα μέρη του κόσμου, καθώς το νερό συχνά χρησιμοποιείται ως μέσο πίεσης ή ως αιτία πολεμικών συγκρούσεων. Είναι και η κλιματική κρίση, που έχει εντείνει την ανεπάρκεια του νερού, με 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους να ζουν σε περιοχές που ήδη αντιμετωπίζουν προβλήματα από την έλλειψη πόσιμου νερού. Ξηρασίες πλήττουν όχι μόνο την Αφρική, αλλά και περιοχές της Ευρώπης και της Αμερικής. Παρά την κρίσιμη σημασία του, οι επενδύσεις σε υποδομές διαχείρισης νερού δεν ξεπερνούν το 3% των συνολικών επενδύσεων για την κλιματική αλλαγή.
Η Νέα Οικονομία του νερού
Η ανάγκη για διαχείριση και εξοικονόμηση του νερού προκαλεί μεγάλη ανησυχία και οδηγεί στην εναγωνιώδη προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων. Στην πρώτη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το νερό στη Νέα Υόρκη, τον Μάρτιο του 2023, επενδυτές με συνολικά κεφάλαια ύψους 3 τρισ. δολαρίων κάλεσαν τις κυβερνήσεις να ενθαρρύνουν τις επενδύσεις στον τομέα του νερού. Συνεχώς εμφανίζονται ιδέες, προσπάθειες και εταιρικά σχήματα με καινοτόμες ιδέες που προσπαθούν να διασώσουν τους υδάτινους πόρους. Έτσι, η εταιρεία Hydroiq αξιοποιεί το Διαδίκτυο των Πραγμάτων ή IoT, για τον εντοπισμό διαρροών μέσα σε λίγα λεπτά, εξοικονομώντας περίπου 1 δισεκατομμύριο λίτρα νερού, μόνο μέσα στο 2022. Στη Νότια Αφρική, το Green Climate Fund επενδύει 1,5 δισ. δολάρια για έργα ανακύκλωσης νερού, ενώ στην Ευρώπη, εταιρείες όπως η Kelda Showers και η Cascade Water Products αναπτύσσουν τεχνολογίες που μειώνουν την κατανάλωση κατά 30%.
Η βιομηχανία εμφιαλωμένου νερού
Με όλα αυτά, είναι εύλογο γιατί το εμφιαλωμένο νερό έχει εξελιχθεί σε μια παγκόσμια βιομηχανία αξίας άνω των 350 δισ. δολαρίων, με περισσότερα από 1 εκατομμύριο μπουκάλια να πωλούνται κάθε λεπτό. Οι παγκόσμιες πωλήσεις αναμένεται να διπλασιαστούν έως το 2030. Ωστόσο, οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις είναι ανησυχητικές. Σύμφωνα με έκθεση του Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου των Ηνωμένων Εθνών, η παραγωγή εμφιαλωμένου νερού συμβάλλει στην εξάντληση των υπόγειων υδάτων και στην πλαστική ρύπανση. Κάθε χρόνο παράγονται περίπου 600 δισεκατομμύρια πλαστικά μπουκάλια, δημιουργώντας 25 εκατομμύρια τόνους απορριμμάτων, με τα περισσότερα να μην ανακυκλώνονται. Εάν τοποθετούσαμε τα απορρίμματα αυτά σε φορτηγά των 40 τόνων, η ουρά τους θα εκτεινόταν από τη Νέα Υόρκη έως την Μπανγκόκ.
Συγκρούσεις για το εμφιαλωμένο νερό
Η εξόρυξη υπόγειων υδάτων για την παραγωγή εμφιαλωμένου νερού έχει προκαλέσει συγκρούσεις. Η Nestlé ή BlueTriton Brands, έχει κατηγορηθεί για άντληση 3 εκατομμυρίων λίτρων νερού την ημέρα από τις πηγές Florida Springs, ενώ η Danone αντλεί έως και 10 εκατομμύρια λίτρα ημερησίως από τη γαλλική πηγή Evian-les-Bains. Παρόμοιες πρακτικές ακολουθούν και άλλες μεγάλες εταιρείες, όπως η Coca-Cola, η οποία έχει κατηγορηθεί για υπεράντληση νερού σε περιοχές όπως η Ινδία και το Μεξικό, αφήνοντας τοπικές κοινότητες με πολύ λίγη, έως ελάχιστη πρόσβαση σε καθαρό πόσιμο νερό. Αν και οι εταιρείες υποστηρίζουν ότι λειτουργούν με βιώσιμες πρακτικές, οι τοπικές κοινότητες εκφράζουν ανησυχίες για τις επιπτώσεις στη διαθεσιμότητα του νερού. Σε πολλές περιπτώσεις, έχουν σημειωθεί διαμαρτυρίες και δικαστικές προσφυγές από κατοίκους που βλέπουν τις πηγές τους να στερεύουν δραματικά, ενώ οι εταιρείες, απτόητες, συνεχίζουν την παραγωγή τους για εμπορικούς σκοπούς.
Το νερό και το μέλλον της Ανθρωπότητας
Το νερό μετατρέπεται από βασικό ανθρώπινο δικαίωμα σε ένα προϊόν πολυτελείας, με τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ να καθορίζουν ποιος θα έχει πρόσβαση σε αυτό. Η υπερκατανάλωση, η ρύπανση και η κλιματική κρίση δημιουργούν ένα μέλλον όπου οι κοινωνικές αναταραχές και οι πόλεμοι για το νερό δεν είναι πλέον σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά μια αναπόφευκτη πραγματικότητα. Εάν δεν υπάρξει άμεση δράση, η ανθρωπότητα βρίσκεται μπροστά σε ένα δυστοπικό μέλλον όπου το νερό θα γίνει το απόλυτο αντικείμενο διαμάχης. Οι εικόνες διψασμένων πληθυσμών, η μετανάστευση λόγω λειψυδρίας και η αυξανόμενη ανισότητα θα είναι ο κανόνας. Για αυτό οι επιστήμονες, απ όλες τις γωνιές του κόσμου, προειδοποιούν πως η επόμενη δεκαετία θα είναι πολύ κρίσιμη για το αν το νερό θα παραμείνει αγαθό για όλους μας, όπως και οφείλει να συμβεί, ή αν θα μείνει στα χέρια των λίγων για τα δικά τους τεράστια οφέλη. Ο Βαντάνα Σίβα, Ινδός φιλόσοφος, περιβαλλοντικός ακτιβιστής και συγγραφέας γράφει και απευθύνει τον λόγο του προς όλες τις κατευθύνσεις πως: «Το νερό είναι η πηγή της ζωής. Είναι ένα κοινό αγαθό που ανήκει σε όλους τους ζώντες οργανισμούς και στις μελλοντικές γενιές. Δεν μπορεί να γίνει ιδιοκτησία κάποιου, ούτε να εμπορευματοποιηθεί. Η κρίση του νερού που αντιμετωπίζουμε σήμερα δεν είναι μια απλή κρίση έλλειψης, αλλά μια κρίση διαχείρισης και ηθικής. Πρέπει να προστατεύσουμε το νερό ως δημόσιο αγαθό, γιατί η προστασία του νερού είναι η προστασία της ίδιας της ζωής».
Ναι, το νερό είναι η κινητήριος δύναμη όλης της φύσης, αλλά εάν δεν γίνει διαχείριση αποτελεσματική στους υδάτινους πόρους, μπορεί να μετατραπεί όχι στον νέο χρυσό, αλλά στην αιτία σφοδρών αιματοχυσιών, που οι άνθρωποι θα σκοτώνονται για μια σταγόνα του, όπως βλέπουμε σε δυστοπικές ταινίες σα τα Mad Max, Το βιβλίο του Ιλάι, AquaBurn ή Tank Girl. Και ότι ο άνθρωπος μπορεί να σκεφτεί, γινεται κιόλας…
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
