Το νερό είναι βασικό αγαθό για την ανθρώπινη επιβίωση, όμως η διαχείρισή του βρίσκεται σε συνεχή διαμάχη.
Τα τελευταία χρόνια, πολλές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο στρέφονται προς την ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων, υποστηρίζοντας ότι η ιδιωτική διαχείριση μπορεί να εξασφαλίσει αποδοτικότερη λειτουργία, καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών και επενδύσεις σε υποδομές.
Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν έντονες ανησυχίες για την προσβασιμότητα, τις αυξήσεις τιμών και την κοινωνική ανισότητα που μπορεί να δημιουργήσει αυτή η αλλαγή. Αλλά ποιο είναι το σωστό μοντέλο διαχείρισης;
Τα επιχειρήματα υπέρ της ιδιωτικοποίησης
Οι υποστηρικτές της ιδιωτικοποίησης του νερού πιστεύουν ότι οι δημόσιες υπηρεσίες, συχνά γραφειοκρατικές και υποχρηματοδοτούμενες, δεν μπορούν να διαχειριστούν αποτελεσματικά τους υδάτινους πόρους. Σε πολλές περιπτώσεις, τα δίκτυα ύδρευσης παρουσιάζουν τεράστιες διαρροές, κακή συντήρηση και ανεπάρκεια κεφαλαίων για επενδύσεις σε σύγχρονες τεχνολογίες.
Οι ιδιωτικές εταιρείες, με το κίνητρο του κέρδους, είναι σε θέση να επενδύσουν στην αναβάθμιση των υποδομών και στη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, εξασφαλίζοντας πιο αξιόπιστη και ποιοτική παροχή νερού.
Επιπλέον, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις λειτουργούν με αυστηρότερα κριτήρια απόδοσης, καθώς εξαρτώνται από την ικανοποίηση των πελατών τους. Αυτό, σύμφωνα με τους υποστηρικτές της ιδιωτικοποίησης, σημαίνει καλύτερη εξυπηρέτηση, ταχύτερη αντιμετώπιση προβλημάτων και πιο ορθολογική διαχείριση των πόρων.
Σε χώρες όπως η Χιλή και η Αγγλία, όπου η ιδιωτικοποίηση του νερού έχει εφαρμοστεί σε μεγάλο βαθμό, υποστηρίζεται ότι οι επενδύσεις σε δίκτυα και υποδομές αυξήθηκαν σημαντικά, βελτιώνοντας τη συνολική παροχή υπηρεσιών.
Τα μειονεκτήματα και οι κίνδυνοι
Ωστόσο, τα παραδείγματα από χώρες που εφάρμοσαν την ιδιωτικοποίηση του νερού δεν είναι όλα θετικά. Σε πολλές περιπτώσεις, η ανάθεση της διαχείρισης του νερού σε ιδιωτικές εταιρείες έχει οδηγήσει σε αυξήσεις τιμών, δυσκολεύοντας την πρόσβαση σε ένα βασικό αγαθό για τα χαμηλότερα εισοδηματικά στρώματα.
Στη Βολιβία, η ιδιωτικοποίηση του νερού το 2000 προκάλεσε κοινωνική αναταραχή, καθώς οι αυξήσεις στις τιμές ήταν τόσο μεγάλες που χιλιάδες άνθρωποι δεν μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά τη χρήση του.
Επιπλέον, όταν το νερό μετατρέπεται σε εμπορικό προϊόν, το κίνητρο για μέγιστο κέρδος μπορεί να οδηγήσει σε παραλείψεις όσον αφορά την ποιότητα και την προστασία του περιβάλλοντος. Σε πολλές περιπτώσεις, εταιρείες που αναλαμβάνουν τη διαχείριση του νερού δίνουν προτεραιότητα στη μείωση του κόστους και όχι στην παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας.
Στη Γαλλία, μετά από δεκαετίες ιδιωτικής διαχείρισης, πολλές πόλεις αποφάσισαν να επαναφέρουν το νερό υπό δημόσιο έλεγχο, καθώς οι τιμές αυξήθηκαν υπερβολικά χωρίς την αντίστοιχη βελτίωση των υπηρεσιών.
Επιστροφή στη δημόσια διαχείριση
Λόγω αυτών των προκλήσεων, πολλές πόλεις παγκοσμίως επαναδημοτικοποιούν το νερό, επιστρέφοντας στη δημόσια διαχείριση. Το Παρίσι είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα: το 2010, η γαλλική πρωτεύουσα ανέλαβε ξανά τον έλεγχο του συστήματος ύδρευσης από τις ιδιωτικές εταιρείες Veolia και Suez, μειώνοντας τις τιμές και βελτιώνοντας τη διαφάνεια και τη διαχείριση των πόρων.
Η δημόσια διαχείριση, αν και δεν είναι πάντα τέλεια, προσφέρει μεγαλύτερο έλεγχο και διαφάνεια, καθώς οι αποφάσεις δεν λαμβάνονται με γνώμονα το κέρδος, αλλά με βάση το κοινωνικό όφελος. Επιπλέον, η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερη κατανομή των υδάτινων πόρων και πιο δίκαιη πρόσβαση για όλους τους πολίτες.
Τι ισχύει στην Ελλάδα;
Στην Ελλάδα, το νερό παραμένει κατά κύριο λόγο υπό δημόσια διαχείριση, αλλά υπάρχουν συνεχείς συζητήσεις και πιέσεις για ιδιωτικοποίηση. Οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες ύδρευσης, η ΕΥΔΑΠ (Αθήνα) και η ΕΥΑΘ (Θεσσαλονίκη), ανήκουν εν μέρει στο Δημόσιο, αν και ένα ποσοστό των μετοχών τους έχει διατεθεί σε ιδιώτες επενδυτές.
Οι συζητήσεις για περαιτέρω ιδιωτικοποίηση προκαλούν αντιδράσεις από κοινωνικές ομάδες, καθώς υπάρχει φόβος για αύξηση των τιμών και υποβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών.
Το 2014, το Συμβούλιο της Επικρατείας έκρινε αντισυνταγματική την πώληση ποσοστού της ΕΥΔΑΠ, αναγνωρίζοντας ότι το νερό είναι ζωτικής σημασίας αγαθό που πρέπει να παραμείνει υπό δημόσιο έλεγχο. Παράλληλα, σε τοπικό επίπεδο, οι δήμοι διαχειρίζονται την ύδρευση και την αποχέτευση μέσω των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), αλλά πολλές από αυτές αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα, λόγω έλλειψης επενδύσεων και συντήρησης των δικτύων.
Η συζήτηση για την ιδιωτικοποίηση του νερού στην Ελλάδα συνεχίζεται, με ισχυρά επιχειρήματα και από τις δύο πλευρές. Ωστόσο, η εμπειρία άλλων χωρών δείχνει ότι οποιαδήποτε αλλαγή στο μοντέλο διαχείρισης πρέπει να γίνει με προσοχή, διασφαλίζοντας την προσβασιμότητα, τη διαφάνεια και την ποιότητα των υπηρεσιών ύδρευσης.
Ποια είναι η καλύτερη λύση;
Δεν υπάρχει μία απάντηση που να ταιριάζει σε όλες τις χώρες και τις περιπτώσεις. Η ιδιωτικοποίηση μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά όταν υπάρχει ισχυρό ρυθμιστικό πλαίσιο που διασφαλίζει την προσιτή τιμή και την ποιότητα των υπηρεσιών.
Το νερό αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα
Από την άλλη, η δημόσια διαχείριση μπορεί να είναι η πιο κοινωνικά δίκαιη επιλογή, εφόσον συνοδεύεται από διαφάνεια και σωστή χρηματοδότηση.
Η πραγματική πρόκληση δεν είναι το αν το νερό θα είναι ιδιωτικό ή δημόσιο, αλλά το πώς θα διασφαλιστεί η καθολική πρόσβαση σε καθαρό και προσιτό νερό για όλους, χωρίς οικονομική επιβάρυνση.
Σε κάθε περίπτωση, οφείλουμε όλοι να θυμόμαστε ότι το νερό είναι ανθρώπινο δικαίωμα, και οποιοδήποτε μοντέλο διαχείρισης πρέπει να το θέτει ως προτεραιότητα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
