Η ραγδαία, τόσο που να μη μπορούμε πια να παρακολουθήσουμε τις εξελίξεις της, πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης, έχει -ναι!- ανοίξει νέες δυνατότητες, αλλά ταυτόχρονα έχει δημιουργήσει σημαντικές ανησυχίες για τους συγγραφείς και τους εκδότες σε όλο τον κόσμο. Μια παγκόσμια αντιπαράθεση απόψεων, τις περισσότερες φορές πολύ έντονη, έχει ξεσπάσει για το αν οι τεχνολογικοί γίγαντες κάνουν εύλογη χρήση, όπως ισχυρίζονται ή κλέβουν ξεδιάντροπα τις εκδόσεις.
Οι σπουδαιότεροι Αυστραλοί λογοτέχνες, η έντονη αντίδραση τους και η αμφιλεγόμενη πρόταση της εκδοτικής Black Inc
Στην Αυστραλία, η λογοτεχνική κοινότητα αντιδρά έντονα στη χρήση των έργων της για την εκπαίδευση μοντέλων AI χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Ο βραβευμένος με Booker, Ρίτσαρντ Φλάνταγκαν, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας, γνωστός για τις βιογραφίες και τα πολιτικά του έργα Ντέιβιντ Μαρ, ο δικηγόρος, ακτιβιστής και συγγραφέας, γνωστός για τα έργα του που αφορούν τα δικαιώματα των ιθαγενών Αυστραλών Νόελ Πίρσον, ο -κι όμως!- ερευνητής AI και συγγραφέας Τόμπι Γουόλς ή η ευπώλητη μυθιστοριογράφος Έλεν Γκάρνερ έχουν πολλές φορές, εκφράσει από ανησυχίες για την ηθική και νομική πλευρά της χρήσης AI στο έργο τους, την προστασία της δημιουργικότητας και των πνευματικών δικαιωμάτων τους, έως την έντονη αντίθεση και απαρέσκεια τους. Πρόσφατα, η Black Inc, ένας μικρός εκδοτικός οίκος, ζήτησε από τους συγγραφείς της να συμφωνήσουν στη χρήση των έργων τους για την εκπαίδευση AI, με την υπόσχεση να μοιράζονται τα έσοδα που θα προκύψουν. Ωστόσο, πολλοί συγγραφείς θεωρούν ότι αυτή η κίνηση παραβιάζει, κατάφορα, τα πνευματικά τους δικαιώματα.
Τα μεγάλα προβλήματα των μικρών εκδοτικών οίκων στη σκιά γιγάντων
Η Black Inc είναι ένας από τους πολλούς μικρούς εκδοτικούς οίκους, που αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα στην αγγλόφωνη αγορά, που κυριαρχεί μεν στον πλανήτη στο τομέα των εκδόσεων, αλλά και που σχεδόν μονοπωλείται από κολοσσούς τους μεγάλες εταιρείες, όπως η Penguin Random House. Και ποιος να διανοηθεί ποτέ να αναμετρηθεί με τη Νέο Υορκέζικη Penguin, όταν εκδίδει 15.000 νέους τίτλους και εκδίδει 800 εκατομμύρια αντίτυπα βιβλίων ετησίως, σαρώνοντας όλους τούς καταξιωμένους και βραβευμένους συγγραφείς, με εκδοτική παρουσία σε περισσότερες από 20 χώρες! Έτσι, οι μικροί εκδότες, είναι εκείνοι, που στηρίζουν νέους συγγραφείς και δημοσιεύουν έργα που, αν και κάποτε πολύ σημαντικά, δεν είναι πάντα κερδοφόρα. Ωστόσο, η πίεση από τις τεχνολογικές εταιρείες, όπως η OpenAI, η Google και η Meta, που χρησιμοποιούν έργα για την εκπαίδευση των μοντέλων τους χωρίς άδεια ή ανταμοιβή, έχει δημιουργήσει, κυρίως σε αυτούς τους μικρούς εκδοτικούς, μιας και οι τεχνολογικοί κολοσσοί δεν τολμούν να τα βάλουν με την Penguin, μια νέα, μεγάλη κρίση.
Οι σούπερ σταρ συγγραφείς των ΗΠΑ προχωρούν σε συλλογικές μηνύσεις
Λέμε για την Αυστραλία, αλλά φυσικά δεν είναι η μόνη χώρα, που αντιμετωπίζει αυτό το ζήτημα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, πολλοί συγγραφείς και εκδότες έχουν μηνύσει τεχνολογικές εταιρείες για τη χρήση των έργων τους χωρίς άδεια. Ο σούπερ σταρ Τζορτζ Ρ. Ρ. Μάρτιν συγγραφέας της πολύκροτης σειράς βιβλίων Game of Thrones έχει προβεί μηνύσεις εναντίον εταιρειών AI, όπως η OpenAI, για τη χρήση των έργων του χωρίς άδεια. Σε συνέντευξη του, μάλιστα έχει σθεναρά δηλώσει πως «η AI είναι ένα εργαλείο, αλλά δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για να κλέβει τη δουλειά των δημιουργών. Αν θέλουν να χρησιμοποιήσουν τα βιβλία μου για να εκπαιδεύσουν τα μοντέλα τους, πρέπει να με ρωτήσουν πρώτα και να με πληρώσουν. Δεν είναι δίκαιο να κλέβουν την τέχνη μας». Ο διάσημος συγγραφέας Τζον Γκρίσαμ των δικαστικών θρίλερ έχει επίσης συμμετάσχει σε μηνύσεις εναντίον τεχνολογικών εταιρειών, υποστηρίζοντας ότι τα πνευματικά δικαιώματα των συγγραφέων παραβιάζονται. Ανάμεσα σε πολλού άλλους η Τζόντι Πίκουλτ και η Σάρα Σίλβερμαν έχουν προβεί σε νομικές ενέργειες για να προστατεύσουν το έργο τους απ τη τεχνητή νοημοσύνη. Εκατοντάδες είναι οι συγγραφείς που τελικά, έφτιαξαν την Authors Guild, για να καταγγείλουν ότι τα μοντέλα AI εκπαιδεύονται με βιβλία που έχουν «ληστευθεί» όπως χαρακτηριστικά λέει, από το διαδίκτυο.
Η Ευρώπη παίρνει ήδη, μέτρα και η Ιαπωνία αντιμετωπίζει μεγάλο πρόβλημα
Στην Ευρώπη, η Γαλλία και η Γερμανία έχουν ενισχύσει τους νόμους για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, ζητώντας από τις τεχνολογικές εταιρείες να πληρώνουν για τη χρήση των έργων. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, η κυβέρνηση υποστηρίζει την ιδέα ότι τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για την εκπαίδευση AI πρέπει να προέρχονται από νόμιμες πηγές και οι δημιουργοί πρέπει να αμείβονται. Στην Ιαπωνία, όπου η τεχνολογία AI αναπτύσσεται γρήγορα, υπάρχει επίσης συζήτηση για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων. Πολλοί Ιάπωνες συγγραφείς και καλλιτέχνες έχουν εκφράσει ανησυχίες ότι τα έργα τους χρησιμοποιούνται χωρίς τη συγκατάθεσή τους.
Η κατάσταση θυμίζει Napster!
Η όλη κατάσταση έχει αναλογίες με την εποχή του Napster, στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν η μουσική διακινούνταν παράνομα στο διαδίκτυο. Τότε, οι μουσικοί δεν αμείβονταν για τη δουλειά τους, κάτι που οδήγησε σε νομικές μηνύσεις και τελικά στη δημιουργία νόμιμων πλατφορμών streaming, όπως το Spotify. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα, η ανταμοιβή των μουσικών μέσω streaming δεν είναι πάντα δίκαιη, ιδιαίτερα για τους λιγότερο γνωστούς, ή τους νέους καλλιτέχνες. Η εκδοτική βιομηχανία βρίσκεται τώρα σε μια ανάλογη καμπή. Για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά της, οι μικροί και μεσαίοι εκδοτικοί οίκοι προσπαθούν να ενωθούν, έχουν κοινή και ισχυρή θέση στις διαπραγματεύσεις με τις τεχνολογικές εταιρείες. Η συμφωνία που προτείνει η Black Inc, αν και αμφιλεγόμενη, μπορεί να είναι ένα πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Τα επιχειρήματα και οι μεθοδεύσεις των τεχνολογικών γιγάντων
Οι τεχνολογικοί κολοσσοί, όπως η OpenAI, η Google και η Meta, απ την πλευρά τους, αντιμετωπίζουν τις μηνύσεις και τις ανησυχίες των συγγραφέων και των εκδοτικών οίκων με μια σειρά από επιχειρήματα και μεθοδεύσεις. Κυρίως κάνουν για “fair use” ή εύλογη χρήση, που ως νομική έννοια επιτρέπει τη χρήση πνευματικής ιδιοκτησίας χωρίς άδεια σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως για έρευνα, εκπαίδευση ή δημιουργία νέων έργων. Ισχυρίζονται ότι τα μοντέλα AI δεν αναπαράγουν τα έργα αλλά τα χρησιμοποιούν για να “μαθαίνουν” και να δημιουργούν πρωτότυπο περιεχόμενο. Οι εταιρείες συχνά δεν αποκαλύπτουν ποια ακριβώς δεδομένα χρησιμοποιούν για την εκπαίδευση των μοντέλων τους, γεγονός που καθιστά δύσκολη την απόδειξη παραβίασης πνευματικών δικαιωμάτων. Ισχυρίζονται ότι τα δεδομένα προέρχονται από δημόσια διαθέσιμες πηγές ή ότι έχουν καθαρίσει τα δεδομένα τους από προστατευόμενο περιεχόμενο. Οι τεχνολογικοί κολοσσοί υποστηρίζουν, ακόμα, ότι τα μοντέλα AI δεν εξαρτώνται από συγκεκριμένα έργα, αλλά από τεράστιες ποσότητες δεδομένων. Επομένως, η συμβολή ενός συγκεκριμένου έργου είναι αμελητέα, και δεν υπάρχει άμεση ζημία για τους δημιουργούς! Μερικές εταιρείες έχουν αρχίσει να προσφέρουν συμφωνίες στους συγγραφείς και τους εκδότες για να χρησιμοποιήσουν τα έργα τους με αντάλλαγμα οικονομική ανταμοιβή. Στην πραγματικότητα, αυτές οι συμφωνίες συχνά θεωρούνται ανεπαρκείς ή μη διαφανείς από τους δημιουργούς. Και οι κυρίαρχοι στο καιρό, μας τεχνολογικοί γίγαντες, παρ όλη την έπαρση που τους χαρακτηρίζει λόγω μεγέθους, αναγνωρίζουν ότι υπάρχει ανάγκη για νέους κανονισμούς και νομοθεσία που θα καθορίσουν πώς η AI μπορεί να χρησιμοποιεί πνευματική ιδιοκτησία. Ωστόσο, υποστηρίζουν ότι αυτοί οι κανονισμοί πρέπει να εξισορροπούν την καινοτομία με τα δικαιώματα των δημιουργών. Δεν λείπουν βέβαια και εκείνες οι περιπτώσεις, που οι εταιρείες ισχυρίζονται ότι τα δεδομένα για την εκπαίδευση των μοντέλων προέρχονται από τρίτους, όπως πλατφόρμες ή datasets και ότι δεν γνώριζαν ότι τα δεδομένα περιείχαν προστατευόμενο περιεχόμενο.
Η OpenAI και το αθώο ChatGPT της
Η OpenAI έχει δηλώσει, πολλές φορές ότι προσπαθεί να συνεργαστεί με δημιουργούς και εκδότες για να βρει λύσεις, αλλά ταυτόχρονα υποστηρίζει ότι η χρήση των δεδομένων για την εκπαίδευση AI είναι απαραίτητη για την πρόοδο της τεχνολογίας. Έχει επίσης αναφέρει ότι τα μοντέλα της, όπως το ChatGPT, δεν αναπαράγουν ακριβώς τα πρωτότυπα έργα, αλλά δημιουργούν νέο περιεχόμενο βασισμένο στα δεδομένα. Κατά την Authors Guild και τα μέλη της η κρισιμότητα της κατάστασης με την ΑΙ δεν αφορά μόνο την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων, αλλά κυρίως στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και της δημιουργικότητας. Η λογοτεχνία και η τέχνη γενικότερα δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν αν οι δημιουργοί τους δεν αμείβονται δίκαια για τη δουλειά τους.
Ο σούπερ σταρ συγγραφέας, με διασημότητα σε επίπεδο ροκ σταρ, ο Στίβεν Κινγκ έβαλε τα πράγματα στη θέση τους λέγοντας, πως «η AI μπορεί να μιμηθεί το στυλ μου, αλλά δεν μπορεί να αναπαράγει την ψυχή μου. Η τέχνη είναι ανθρώπινη, και οι δημιουργοί πρέπει να προστατεύονται».
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
