Ναι! Οι αριθμοί για την ελληνική οικονομία και τις κορυφαίες επιδόσεις της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ευημερούν. Οι Έλληνες πάλι, όχι. Ο ρυθμός ανάπτυξης της χώρας είναι μεγάλος σε όλη την Ευρώπη, αλλά στο επίπεδο κατά κεφαλήν ΑΕΠ υστερούμε χασματικά, ειδικά στην περιφέρεια. Και μέσα σ όλο αυτό το πλαίσιο οι Έλληνες συνταξιούχοι καλούνται να αντιμετωπίσουν το γενικό ευρωπαϊκό χάσμα ανάμεσα σε μισθούς και συντάξεις.
Η αγοραστική δύναμη των πολιτών
Η Ελλάδα εμφανίζεται στις χαμηλότερες θέσεις της κατάταξης των χωρών της ΕΕ με βάση το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ανά μονάδα αγοραστικής δύναμης. Η μείωση της ανεργίας και οι ενισχύσεις που προβλέπει ο προϋπολογισμός οδηγούν μεν σε αύξηση του μέσου ετήσιου εισοδήματος ωστόσο δύσκολα θα κλείσει το χάσμα με τις άλλες χώρες της ΕΕ. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στις περιφέρειες της χώρας, πλην της Αττικής, ήταν κάτω του 75% του μέσου όρου της ΕΕ το 2022, με το Βόρειο Αιγαίο να εμφανίζει το δεύτερο χαμηλότερο σκορ στην ΕΕ. Στοιχεία της Eurostat έδειξαν ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε μονάδες αγοραστικής δύναμης στις περιφέρειες της ΕΕ κυμάνθηκε από 40% του μέσου όρου της ΕΕ στο Σεβεροζαπάντεν της Βουλγαρίας, έως 286% στη Νότια Ιρλανδία. Ακολουθούν στις περιφέρειες με το υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ το Λουξεμβούργο, η Ανατολική και η Κεντρική Ιρλανδία, η Πράγα της Τσεχίας και η περιφέρεια της πρωτεύουσας των Βρυξελλών. Στις περιφέρειες με το χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ, μετά το Σεβεροζαπάντεν στη Βουλγαρία εμφανίζεται το Βόρειο Αιγαίο. Στα χαμηλά της κατάταξης είναι ανάμεσα σ άλλες περιοχές και η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη, η Ήπειρος, η Δυτική Ελλάδα. Το διάμεσο διαθέσιμο εισόδημα στη χώρα έφτανε το 2022 τα 9.520 ευρώ και εκφρασμένο σε όρους αγοραστικής δύναμης (PPS) στα 10.841 PPS. Πρόκειται για το πέμπτο χαμηλότερο στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά τη Βουλγαρία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία, αν και εμφανίζεται βελτίωση δύο θέσεων για την Ελλάδα σε σχέση με το 2021.
Οι χαμηλές συντάξεις και η μη αξιοπρεπής επιβίωση των συνταξιούχων
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του του Euronews, του μεγάλου πολυγλωσσικού τηλεοπτικού καναλιού ειδήσεων, από τη Λυών στη Γαλλία, οι συντάξεις είναι το μεγάλο ζήτημα όλης της Ένωσης, όπου είναι σημαντικά χαμηλότερες από τις αποδοχές πριν τη συνταξιοδότηση. Οι ηλικιωμένοι δυσκολεύονται στο να διατηρήσουν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο και ο ένας στους έξι συνταξιούχους βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας, με το ποσοστό να αυξάνεται από 12% κατά το 2013 σε 15,5% φτάνοντας στο 2023. Ο Συνολικός Δείκτης Αναπλήρωσης της Eurostat αξιολογεί την αποτελεσματικότητα των συνταξιοδοτικών συστημάτων ως προς τη διατήρηση του βιοτικού επιπέδου των ηλικιωμένων μετά τη συνταξιοδότηση και συγκρίνει το διάμεσο εισόδημα από συντάξεις των ατόμων ηλικίας 65-74 ετών με το διάμεσο εισόδημα από εργασία των ατόμων ηλικίας 50-59 ετών, εξαιρώντας άλλα κοινωνικά επιδόματα. Έτσι, το 2023, ο συνολικός δείκτης αναπλήρωσης στην ΕΕ ήταν 58%. Σα να λέμε πως ο συνταξιούχος λαμβάνει λίγο παραπάνω απ το μισό απ τις απολαβές του ως εργαζόμενος. Στην ΕΕ, ο δείκτης αυτός κυμαινόταν από 35% στην Κροατία έως 78% στην Ελλάδα. Η Ισπανία είναι στο 77% και η Ιταλία στο 75%, με την Ελλάδα στην κορυφή, ενώ η Πορτογαλία ξεπέρασε επίσης τον μέσο όρο της ΕΕ με δείκτη 61%. Στον αντίποδα, με καλές επιδόσεις βρίσκονται οι Λιθουανία και η Ιρλανδία με 36%και 39% αντίστοιχα, ακολουθούμενες από την Κροατία. Αυτές είναι οι τρεις χώρες με δείκτες κάτω από 40% στην ΕΕ.
Οι Ευρωπαίοι συνταξιούχοι με σύνταξη λιγότερη από το μισό των μισθών τους
Μεταξύ των τεσσάρων μεγαλύτερων οικονομιών της ΕΕ, η Γερμανία είχε το χαμηλότερο συνταξιοδοτικό εισόδημα σε σχέση με τις αποδοχές στα τελευταία χρόνια της εργασίας, με δείκτη 49%, ενώ η Γαλλία (59%) βρισκόταν μόλις πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Την ίδια στιγμή, η Ισπανία και η Ιταλία συγκαταλέγονταν στις τρεις κορυφαίες χώρες, με ποσοστά άνω του 75%. Σε 11 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι συντάξεις αντιστοιχούσαν σε λιγότερο από το μέσο του μέσου όρου εισοδήματος των ατόμων προς το τέλος της επαγγελματικής τους ζωής. Μεταξύ αυτών βρίσκεται η Γερμανία με 49%, το Βέλγιο με 48% και η Δανία 47%.
Χάσμα φύλου και στις συντάξεις
Ο Συνολικός Δείκτης Αναπλήρωσης διαφέρει επίσης ανά φύλο, έτσι σε όλη την ΕΕ, οι άνδρες κατά 60% λαμβάνουν τρεις ποσοστιαίες μονάδες περισσότερες από τις γυναίκες που βρίσκονται στο 57%. «Αν και η διαφορά μεταξύ των μέσων συντάξεων ανδρών και γυναικών συνεχίζει να μειώνεται, τα συνεχιζόμενα χάσματα στη φτώχεια στην τρίτη ηλικία, στο ύψος των συντάξεων και στην κάλυψη του συνταξιοδοτικού συστήματος αποδεικνύουν την ύπαρξη επίμονων ανισοτήτων», ανέφερε η Έκθεση για την Επάρκεια των Συντάξεων, της Κομισιόν και της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας. Όμως, στο ένα τρίτο των κρατών μελών της ΕΕ, ο συνολικός δείκτης αναπλήρωσης ήταν υψηλότερος για τις γυναίκες από ό,τι για τους άνδρες. Για παράδειγμα, στη Γερμανία, οι συντάξεις αντιστοιχούσαν στο 54% των αποδοχών των γυναικών στα τελευταία χρόνια της καριέρας τους, σε σύγκριση με 46% για τους άνδρες. Αυτή η τάση παρατηρήθηκε επίσης στη Δανία και την Ιρλανδία, όπου ο δείκτης ήταν υψηλότερος για τις γυναίκες κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες. Η Ισπανία και η Πορτογαλία είναι οι πιο μειονεκτικές χώρες για τις γυναίκες συνταξιούχους. Στην Ισπανία, ο συνολικός δείκτης αναπλήρωσης ήταν 63% για τις γυναίκες, σημαντικά χαμηλότερος από το 83% για τους άνδρες.
Οι Ευρωπαϊκές χώρες με τις υψηλότερες συντάξεις
Το χάσμα στις συντάξεις σε όλη την Ευρώπη μοιάζει αβυσσαλέο. Το 2021, η μέση μηνιαία ακαθάριστη δαπάνη για συντάξεις ανά δικαιούχο κυμαινόταν από 226 ευρώ στη Βουλγαρία έως 2,575 ευρώ στο Λουξεμβούργο! Ο μέσος όρος στην ΕΕ ήταν 1,294 ευρώ. Σε ονομαστικούς όρους, οι χώρες της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης έχουν τις υψηλότερες συντάξεις και είναι πρώτες στη λίστα, ενώ οι χώρες της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης τείνουν να έχουν πολύ χαμηλότερες δαπάνες συντάξεων ανά άτομο. Το χάσμα στενεύει όταν προσαρμόζεται για τα πρότυπα αγοραστικής δύναμης, κυμαινόμενο από 437 ευρώ στη Βουλγαρία έως 1,681 ευρώ στο Λουξεμβούργο εντός της ΕΕ. Ωστόσο, η γενική τάση παραμένει αμετάβλητη. Οι χώρες της Δυτικής και Βόρειας Ευρώπης συνεχίζουν να έχουν τις υψηλότερες συντάξεις, ενώ οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων καταγράφουν χαμηλότερα ποσά. Αξιοσημείωτο είναι ότι η θέση της Ελβετίας μειώνεται σημαντικά σε όρους αγοραστικής δύναμης, ενώ η Ρουμανία παρουσιάζει σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με την κατάταξή τους στις καθορισμένες συντάξεις.
Πέρα απ τα ποσά που δίνονται στις συντάξεις, κάποιες χώρες διαθέτουν μεγάλη δημόσια κάλυψη για τη φροντίδα των συνταξιούχων. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι σκανδιναβικές χώρες, όπου οι υπηρεσίες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην παροχή κοινωνικής πρόνοιας, καθώς και το Βέλγιο, η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες, η Μάλτα, η Ιρλανδία και η Ουγγαρία.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
