Η εξασφάλιση στέγης στην Ελλάδα έχει μετατραπεί σε έναν από τους μεγαλύτερους οικονομικούς και κοινωνικούς προβληματισμούς των τελευταίων ετών.
Οι υψηλές τιμές πώλησης και ενοικίασης, η έλλειψη νέων κατασκευών και η συρρίκνωση της αγοραστικής δύναμης των πολιτών δημιουργούν μια ασφυκτική κατάσταση που επηρεάζει βαθιά τη ζωή των Ελλήνων.
Το στεγαστικό πρόβλημα, πέρα από οικονομικές, έχει και κοινωνιολογικές προεκτάσεις, καθώς επηρεάζει τις οικογενειακές δομές, τις δημογραφικές εξελίξεις και τις προοπτικές των νέων γενιών.
Οι αιτίες της στεγαστικής κρίσης
Η κρίση στην αγορά ακινήτων δεν προέκυψε ξαφνικά. Η ραγδαία πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας, που ξεκίνησε την περίοδο της οικονομικής κρίσης, μείωσε δραματικά την προσφορά νέων κατοικιών. Αντίθετα, η ζήτηση όχι μόνο παρέμεινε σταθερή, αλλά αυξήθηκε λόγω κοινωνικών αλλαγών, όπως η αύξηση των διαζυγίων και η τάση των νέων να ζουν ανεξάρτητα.
Επιπλέον, η βραχυχρόνια μίσθωση μέσω πλατφορμών τύπου Airbnb έχει μειώσει τον αριθμό διαθέσιμων διαμερισμάτων για μακροχρόνια ενοικίαση, ασκώντας περαιτέρω πίεση στις τιμές.
Αν και στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότερες από 700.000 κενές κατοικίες, πολλές από αυτές είναι ακατάλληλες προς χρήση λόγω παλαιότητας ή πολεοδομικών περιορισμών.
Την ίδια στιγμή, η υψηλή φορολόγηση των ιδιοκτητών και η δυσκολία απομάκρυνσης ενοικιαστών που δεν πληρώνουν, καθιστούν τη μακροχρόνια μίσθωση λιγότερο ελκυστική για τους ιδιοκτήτες. Μία λύση στο συγκεκριμένο πρόβλημα θα ήταν η δημιουργία ενός μητρώου ενοικιαστών αλλά και αυστηρότερης νομοθεσίας για κακοπληρωτές ενοικιαστές.
Η εκρηκτική άνοδος των τιμών
Τα τελευταία χρόνια, οι τιμές των ακινήτων στην Ελλάδα έχουν εκτοξευθεί. Το 2024, τα ενοίκια αυξήθηκαν κατά 7,7% κατά μέσο όρο, ενώ σε περιοχές υψηλής ζήτησης, όπως το κέντρο της Αθήνας, η Θεσσαλονίκη και τα νότια προάστια της Αττικής, η αύξηση ξεπέρασε το 10%.
Ενδεικτικά, το κόστος ενοικίασης ενός μικρού διαμερίσματος στην Αθήνα αγγίζει το 72% του βασικού μισθού, καθιστώντας αδύνατη την αυτόνομη διαβίωση για πολλούς νέους εργαζόμενους.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από τη στασιμότητα των εισοδημάτων. Το διαθέσιμο εισόδημα των Ελλήνων παραμένει στο 68% του επιπέδου του 2010, ενώ την ίδια περίοδο οι τιμές των ακινήτων αυξήθηκαν κατά 55,9%. Η δυσανάλογη αυτή σχέση έχει καταστήσει τη στέγαση μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές προκλήσεις για τα νοικοκυριά.
Η κοινωνιολογική διάσταση του προβλήματος
Η στεγαστική κρίση έχει βαθιές κοινωνικές συνέπειες. Το όνειρο της ιδιοκατοίκησης, που παραδοσιακά αποτελούσε βασικό στόχο των ελληνικών οικογενειών, έχει γίνει άπιαστο για τις νεότερες γενιές. Οι νέοι παραμένουν στο πατρικό τους για περισσότερα χρόνια, καθυστερώντας τη δημιουργία οικογένειας, γεγονός που επηρεάζει αρνητικά το δημογραφικό πρόβλημα της χώρας.
Παράλληλα, το αυξημένο κόστος στέγασης εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες. Τα χαμηλά και μεσαία εισοδήματα δυσκολεύονται να εξασφαλίσουν αξιοπρεπή κατοικία, ενώ η συγκέντρωση ακινήτων σε λίγα χέρια αυξάνει τον κίνδυνο κοινωνικού αποκλεισμού. Η γειτονιά, ως παραδοσιακή μονάδα κοινωνικής συνοχής, μεταλλάσσεται, καθώς η συχνή εναλλαγή κατοίκων λόγω βραχυχρόνιων μισθώσεων διαταράσσει τις κοινωνικές σχέσεις.
Με ποια κριτήρια αγοράζουν οι Έλληνες σπίτι
Παρά τις δυσκολίες, η αγορά ακινήτων παραμένει ελκυστική για τους Έλληνες, καθώς η ιδιοκατοίκηση εξακολουθεί να αποτελεί κεντρικό στοιχείο της οικονομικής και κοινωνικής κουλτούρας. Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, το 64% των Ελλήνων κατέχει τουλάχιστον ένα ακίνητο, ενώ το 39% έχει περισσότερα από ένα, ποσοστά πολύ υψηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Οι βασικοί παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση αγοράς είναι η τοποθεσία, η ενεργειακή αποδοτικότητα και η εγγύτητα σε υποδομές, όπως σχολεία, καταστήματα και μέσα μεταφοράς. Η χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση αποτελεί βασικό κριτήριο για το 43% των αγοραστών, ενώ οι περισσότεροι προτιμούν ακίνητα κοντά σε χώρους πρασίνου και σε περιοχές με καλή ποιότητα ζωής.
Ωστόσο, η πρόσβαση στη στεγαστική πίστη παραμένει δύσκολη. Το 2023 εκδόθηκαν μόλις 14.000 νέα στεγαστικά δάνεια, έναντι 115.000 το 2007. Οι αυστηροί όροι χορήγησης δανείων και η επιφυλακτικότητα των τραπεζών καθιστούν την αγορά κατοικίας προνόμιο για όσους διαθέτουν ίδια κεφάλαια, αφήνοντας εκτός ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού.
Η ανάγκη για άμεσες λύσεις
Η στεγαστική κρίση απαιτεί άμεσες παρεμβάσεις. Τα μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν περιλαμβάνουν την επιδότηση ενοικίων για ευάλωτες ομάδες, τη δημιουργία κοινωνικής κατοικίας, την παροχή κινήτρων για αξιοποίηση των κενών κατοικιών και τη μείωση της φορολογίας στη μακροχρόνια μίσθωση.
Επιπλέον, είναι απαραίτητη ενίσχυση της κατασκευαστικής δραστηριότητας και η αναθεώρηση του πολεοδομικού σχεδιασμού ώστε να απελευθερωθούν περιοχές για νέες κατοικίες.
H εξεύρεση λύσεων αποτελεί κοινωνική υποχρέωση
Σε μια χώρα όπου η στέγαση ήταν πάντα συνδεδεμένη με την ασφάλεια και την οικογενειακή συνοχή, η τρέχουσα κρίση δημιουργεί έντονες κοινωνικές ανακατατάξεις.
Η εξεύρεση βιώσιμων λύσεων δεν είναι απλώς οικονομική ανάγκη, αλλά και κοινωνική υποχρέωση, ώστε οι μελλοντικές γενιές να μπορούν να απολαμβάνουν το θεμελιώδες δικαίωμα στη στέγη.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
