Σε τροχιά ανάπτυξης βρίσκεται, χωρίς αμφιβολία, η ελληνική οικονομία, μετά την πολυετή κρίση που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της σε μία σειρά από τομείς της κοινωνίας, του κράτους και της επιχειρηματικότητας.
Η επιστροφή της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα, η επιστροφή των συστημικών τραπεζών στον ιδιωτικό τομέα και οι ξένες επενδύσεις στη χώρα μας, αποτελούν ορισμένες μόνο από τις αποδείξεις ότι η οικονομία μας πλέον βασίζεται σε στέρεες βάσεις και έχει κάθε λόγο να ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία.
Όμως, παρά τα σαφή και ξεκάθαρα σημάδια ανάκαμψης των τελευταίων ετών, είναι η αλήθεια ότι συνεχίζουν να υπάρχουν ορισμένες σημαντικές προκλήσεις που αναζητούν «απαντήσεις».
Ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια που παραμένει στον δρόμο προς την ανάπτυξη είναι το φαινόμενο των επιχειρήσεων «ζόμπι». Πρόκειται για εταιρείες οι οποίες ενώ αδυνατούν να καλύψουν τους δανειακές τους υποχρεώσεις, διατηρούν μια -προβληματική- παρουσία στον επιχειρηματικό χάρτη, εμποδίζοντας την οικονομική πρόοδο και τη χρηματοδότηση πιο δυναμικών και βιώσιμων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων.
Τι είναι οι επιχειρήσεις «ζόμπι»;
Mπορεί ο όρος «επιχειρήσεις ζόμπι» να ξυπνάει μνήμες από… ταινία θρίλερ, στην πραγματικότητα όμως αναφέρεται σε εταιρείες που, παρά την αδυναμία τους να αποπληρώσουν τα δάνειά τους, συνεχίζουν να λειτουργούν χωρίς πραγματική προοπτική ανάπτυξης ή βιωσιμότητας.
Ενδεικτικά της κατάστασης είναι τα δεδομένα του ΙΟΒΕ, σύμφωνα με τα οποία περίπου το 8,9% των ελληνικών επιχειρήσεων ανήκει σε αυτή την κατηγορία. Συγκεκριμένα, τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια τους ανέρχονται συνολικά στα 42,3 δισ. ευρώ, περιλαμβάνοντας τόσο τα 8,9 δισ. ευρώ που διατηρούνται στους ισολογισμούς των τραπεζών όσο και τα 33,4 δισ. ευρώ που έχουν μεταφερθεί σε εταιρείες διαχείρισης.
Η οικονομική εξέλιξη του φαινομένου
Το πρόβλημα των επιχειρήσεων ζόμπι δεν είναι νέο στην ελληνική οικονομία. Κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, οι μη εξυπηρετούμενες οφειλές των επιχειρήσεων εκτινάχθηκαν από τα 10 δισ. ευρώ το 2006 στα 58 δισ. ευρώ το 2015. Παρόλο που αυτή η τάση αντιστράφηκε μετά το 2015, με μείωση των δανειακών ανοιγμάτων κατά σχεδόν 50 δισ. ευρώ, το πρόβλημα παραμένει οξύ.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι επιχειρήσεις αυτές επηρεάζουν όχι μόνο τις ίδιες τις τράπεζες, αλλά και τη δυνατότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος να στηρίξει νέες, βιώσιμες επιχειρήσεις. Η ύπαρξή τους μειώνει τη ρευστότητα και περιορίζει την επενδυτική δυναμική της οικονομίας.
Κόκκινα δάνεια και… «Ζόμπι»
Εξετάζοντας τις κατηγορίες των επιχειρήσεων που πλήττονται περισσότερο, παρατηρείται ότι οι πολύ μικρές επιχειρήσεις καταγράφουν υψηλότερα ποσοστά σε σχέση με τις μεγαλύτερες. Ωστόσο, την περίοδο 2005-2016, το ποσοστό των επιχειρήσεων ζόμπι ήταν μεγαλύτερο στις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτή η αλλαγή τάσης δείχνει ότι το φαινόμενο επηρεάζει κάθε τομέα της οικονομίας, χωρίς να περιορίζεται μόνο στις μικρότερες επιχειρήσεις.
Οι επιχειρήσεις ζόμπι είναι στενά συνδεδεμένες με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΑ) στους ισολογισμούς των τραπεζών. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η αύξηση του αριθμού των επιχειρήσεων ζόμπι προηγείται της αύξησης των ΜΕΑ, ενώ και η μείωση του ποσοστού τους συμβαδίζει με τη μείωση αυτών των δανείων. Αυτό αναδεικνύει τις επιχειρήσεις ζόμπι ως πρόδρομο δείκτη για τη συνολική υγεία του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Γιατί επείγει να βρεθεί λύση (και ποια μπορεί να είναι)
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που προκύπτουν από τις επιχειρήσεις ζόμπι είναι η καθυστέρηση στη διευθέτηση των προβληματικών δανείων. Οι τράπεζες, αν και έχουν σημειώσει πρόοδο, συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εκκαθάριση αυτών των υποχρεώσεων. Αυτό οφείλεται εν μέρει στην αδυναμία των ίδιων των επιχειρήσεων να ανταπεξέλθουν, αλλά και σε γραφειοκρατικά και θεσμικά εμπόδια.
Η λύση του προβλήματος των επιχειρήσεων ζόμπι απαιτεί συντονισμένες ενέργειες σε πολλά επίπεδα. Πρώτα απ’ όλα, οι τράπεζες πρέπει να επιταχύνουν τη διαδικασία εκκαθάρισης των προβληματικών δανείων. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η υιοθέτηση πολιτικών που θα ενισχύσουν την επιχειρηματική ανανέωση, προσφέροντας κίνητρα για τη δημιουργία νέων, καινοτόμων επιχειρήσεων.
Ένα ακόμα κρίσιμο βήμα είναι η θέσπιση ενός πλαισίου που θα επιτρέπει την ομαλή έξοδο από την αγορά για τις επιχειρήσεις που δεν μπορούν να είναι βιώσιμες. Η εκκαθάριση των επιχειρήσεων ζόμπι δεν πρέπει να θεωρείται απειλή, αλλά ως μέσο για την απελευθέρωση πόρων και ευκαιριών.
Η απελευθέρωση κεφαλαίων και πόρων που παραμένουν “δεσμευμένα” στις επιχειρήσεις ζόμπι θα μπορούσε να αποτελέσει καταλύτη για την καινοτομία και την ανάπτυξη. Οι νέες επιχειρήσεις, ιδίως αυτές που δραστηριοποιούνται σε τεχνολογικούς και εξαγωγικούς τομείς, μπορούν να προσφέρουν στην ελληνική οικονομία τη δυναμική που χρειάζεται για να ανταγωνιστεί σε διεθνές επίπεδο.
Επιπλέον, η ενίσχυση της επιχειρηματικότητας μέσω της απλούστευσης των διαδικασιών για τη δημιουργία και τη λειτουργία επιχειρήσεων θα μπορούσε να προσελκύσει επενδύσεις. Η οικονομία χρειάζεται όχι μόνο να επιλύσει τα προβλήματά της, αλλά και να χτίσει ένα νέο, βιώσιμο μέλλον.
Μάθαμε το μάθημά μας από την περίοδο της κρίσης;
Η ιστορία των επιχειρήσεων ζόμπι στην Ελλάδα είναι άμεσα συνδεδεμένη με την κρίση που διήρκεσε πάνω από μια δεκαετία. Αυτή η περίοδος ανέδειξε την ανάγκη για ένα πιο ανθεκτικό και αποτελεσματικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς και για μια κουλτούρα επιχειρηματικότητας που δίνει προτεραιότητα στη βιωσιμότητα και την καινοτομία.
Oι επιχειρήσεις ζόμπι εμποδίζουν την ελληνική οικονομία να αναπτυχθεί
Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ένα ελπιδοφόρο αλλά και κρίσιμο σταυροδρόμι. Η αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου των επιχειρήσεων ζόμπι θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την πορεία της τα επόμενα χρόνια. Είναι η στιγμή για τολμηρές αποφάσεις και πρωτοβουλίες που θα απελευθερώσουν το πραγματικό δυναμικό της χώρας.
Οι επιχειρήσεις ζόμπι είναι ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσει η ελληνική οικονομία για να εισέλθει σε μια νέα εποχή ανάπτυξης. Η μείωση των προβληματικών δανείων, η ενίσχυση της καινοτομίας και η υποστήριξη νέων, δυναμικών επιχειρήσεων είναι τα κλειδιά για ένα πιο βιώσιμο και ανταγωνιστικό οικονομικό μέλλον.
Αν όντως η κρίση μας δίδαξε πολλά, και έχουμε μάθει το μάθημά μας, ήρθε η ώρα να το αξιοποιήσουμε για να χτίσουμε μια ισχυρότερη οικονομία και, κατ’ επέκταση, μια ισχυρότερη χώρα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
