Η πιθανότητα, λένε, σύμφωνα με τα μαθηματικά, ενός ανθρώπου να βιώσει μια πανδημία είναι 38%. Μα να, που όλοι εμείς, από τα τέλη του 2019 και για τα επόμενα τρία χρόνια, ζήσαμε με την απειλή του Covid-19. Ήταν τέτοιο το σοκ μας, που οι παγκόσμιοι ηγέτες συμφώνησαν να συνεργαστούν για την ενίσχυση των παγκόσμιων συστημάτων υγείας, κατανοώντας πως τόσο επικίνδυνος εχθρός δεν αντιμετωπίζεται χωρίς κοινό μέτωπο. Ο καιρός, πέρασε και την πανδημία, θελήσαμε όλοι να την αφήσουμε πίσω. Ανάλογα, σταμάτησε και κάθε διαπραγμάτευση σε επίπεδο κρατών!
Πριν από πέντε χρόνια, ο κόσμος άκουγε τις πρώτες αναφορές για μια μυστηριώδη, επικίνδυνη ασθένεια, που μοιάζει με γρίπη και που έρχονταν από τη Γουχάν της Κίνας. Την μάθαμε όλοι ως Covid-19. Η πανδημία, που ακολούθησε προκάλεσε περισσότερους από 14 εκατομμύρια θανάτους, προκάλεσε σοκ στην παγκόσμια οικονομία και άφησε 400 εκατομμύρια ανθρώπους να πάσχουν από μακράς διάρκειας Covid. Οι παγκόσμιοι ηγέτες, ξέρουν, πως μια νέα, ανάλογη πανδημία δεν είναι ζήτημα «αν» θα γίνει, αλλά «πότε» θα γίνει. Παρ όλα αυτά, σταμάτησαν τις διαπραγματεύσεις για κοινά μέτρα το 2024. Εάν εμφανιστεί μια νέα πανδημική απειλή το 2025, οι ειδικοί δεν πιστεύουν ότι η ανθρωπότητα θα την αντιμετωπίσει καλύτερα από την προηγούμενη.
Οι ασθένειες που μπορούν να εξελιχθούν σε πανδημίες
Οι ειδικοί συμφωνούν ότι μια νέα πανδημία είναι αναπόφευκτη, χωρίς να μπορούν να ορίσουν το τι, πού και πότε θα πραγματοποιηθεί. Σύμφωνα με τον καθηγητή Λοιμωξιολογίας, Σωτήρη Τσιόδρα υπάρχουν 25 «οικογένειες» ιών, που δυνητικά θα μπορούσαν να σημάνουν τον επόμενο παγκόσμιο υγειονομικό συναγερμό, ενώ αναφέρει και την πιθανότητα μιας αναδυόμενης πανδημίας από μια άγνωστη νόσο – τη νόσο «Χ» όπως την περιγράφει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας. Με το τέλος του 2024 ομάδες ειδικών διερεύνησαν ένα πιθανό ξέσπασμα μιας άγνωστης ασθένειας σε μια απομακρυσμένη περιοχή της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό, που τώρα πιστεύεται ότι είναι περιπτώσεις σοβαρής ελονοσίας, επιδεινωμένες από οξύ υποσιτισμό. Η Μαρία Βαν Κερκχόβεν, προσωρινή διευθύντρια ετοιμότητας και πρόληψης για επιδημίες και πανδημίες στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ανησυχεί για την κατάσταση της γρίπης των πτηνών – ο ιός δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο, αλλά έχει αυξηθεί ο αριθμός των ανθρώπινων μολύνσεων κατά το 2024. Ενώ υπάρχει ένα καθιερωμένο διεθνές σύστημα παρακολούθησης που επικεντρώνεται ειδικά στη γρίπη των πτηνών, η επιτήρηση σε τομείς όπως το εμπόριο και η γεωργία, όπου αναμιγνύονται άνθρωποι και ζώα, δεν είναι αρκετά ολοκληρωμένη. Τονίζεται, δε, ότι η ικανότητα σωστής αξιολόγησης του κινδύνου «εξαρτάται από τον εντοπισμό, την αλληλουχία, τη διαφάνεια των χωρών να μοιραστούν αυτά τα δείγματα». Οι επιστήμονες, επιπλέον, ανησυχούν γιατί η ανθεκτικότητα στα φάρμακα των υπερμικροβίων θα μπορούσαν να κάνει την πανδημία του Covid να φαίνεται έως και μικρής σημασίας.
Κλονισμένα και υποστελεχωμένα τα εθνικά συστήματα υγείας
Η πανδημία Covid-19 άφησε τα συστήματα υγείας παγκοσμίως κλονισμένα ενώ έχουν να αντιμετωπίσουν μια έξαρση και μια ανθεκτικότητα, άλλων ασθενειών όπως η εποχική γρίπη, η ιλαρά, η διφθερίτιδα, ο δάγκειος πυρετός ή ακόμα και η χολέρα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κρούει κώδωνα κινδύνου γιατί τα συστήματα υγείας των χωρών λυγίζουν κάτω από το βάρος της αναζοοπύρωσης των νόσων, οι νέοι δεν επιλέγουν το χώρο υγείας για επαγγελματικό στίβο, το προσωπικό δεν επαρκεί, πολλοί εργαζόμενοι στο χώρο υγείας, παγκοσμίως, έχουν εγκαταλείψει τη δουλειά τους, άλλοι μετα την πανδημία, πάσχουν από Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, ενώ αρκετοί έχασαν τη ζωή τους την ίδια περίοδο. Σύμφωνα με τη Μαρία Βαν Κερκχόβεν και τον ΠΟΥ, η ανθρωπότητα και η επιστήμη δεν ήταν ποτέ σε καλύτερη θέση όσον αφορά στην τεχνογνωσία, στην τεχνολογία και στα συστήματα δεδομένων για τον γρήγορο εντοπισμό μιας απειλής. Όμως, ο κόσμος δεν είναι έτοιμος για την επόμενη πανδημία. «Καταλαβαίνω» λέει η επιστήμονας «ότι οι δυσκολίες και το τραύμα που όλοι έχουμε περάσει με τον Covid, αλλά και με τα άλλα προβλήματα που μας βασανίζουν, όπως οι πολέμου, η κλιματική αλλαγή και η οικονομική κρίση, εξασθενούν την πολιτική βούληση για να αντιμετωπιστεί μια άλλη πανδημία, ενώ οι άνθρωποι δεν θέλουν να ακούνε κανέναν μας στην τηλεόραση να προειδοποιούμε πως η επόμενη κρίση είναι μπροστά μας». Ο κόσμος της δημόσιας υγείας αγωνίζεται για να τραβήξει την πολιτική προσοχή στο δημοσιονομικό χώρο και να υπάρξουν επενδύσεις, ώστε να υπάρχει σταθερή κατάσταση ετοιμότητας.
Οι φτωχές χώρες παραμένουν χωρίς οικονομική στήριξη και οι κυβερνήσεις σταματούν τις διαπραγματεύσεις
Ο υπουργός Υγείας της Ρουάντα, Δρ Σαμίν Νσανζιμανά, βρέθηκε αντιμέτωπος με δύο μεγάλες επιδημίες ασθενειών, κατά το 2024. Ήταν η πολύ μολυσματική Ευλογιά των πιθήκων και οι 66 περιπτώσεις του ιού Μάρμπουργκ, που ανήκει στην ίδια οικογένεια με τον Εμπολα και είναι θανατηφόρος σε ποσοστό έως 90% των περιπτώσεων. Ο γιατρός είναι συμπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του Ταμείου Πανδημίας, που ιδρύθηκε τον Νοέμβριο του 2022 ως χρηματοδοτικός μηχανισμός για να βοηθήσει τις φτωχότερες χώρες να προετοιμαστούν για τις αναδυόμενες απειλές πανδημίας. Από την εμπειρία του με αυτά που έζησε με τις δυο μολυσματικές ασθένειες στη χώρα του, πιστεύει πως αν η επόμενη πανδημία φτάσει το 2025ο κόσμος και πάλι δεν θα είναι έτοιμος. «Από τότε που έληξε η έκτακτη ανάγκη δημόσιας υγείας του Covid» λέει στη Gurdian «οι σημαντικότεροι πολιτικοί ηγέτες του κόσμου, έχουν στρέψει την προσοχή και τους πόρους τους σε άλλους τομείς και η παγκόσμια δημόσια υγεία, για άλλη μια φορά, έχει μπει σε κύκλο πλήρους παραμέλησης. Έχει ήδη, ξεχαστεί πόσο δαπανηρή ήταν η πανδημία για τις ανθρώπινες ζωές και τις οικονομίες και αποτυγχάνουν να δουν τα μαθήματά της». Τονίζει το πόσο επείγον είναι να στηριχτεί οικονομικά το Ταμείο Πανδημίας, το οποίο έχει λάβει αιτήματα από χώρες φτωχές, ύψους 7 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αντιμετώπισης πανδημιών, ενώ διαθέτει 850 εκατομμύρια δολάρια. Το 2022 ο ΠΟΥ ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για μια νέα συμφωνία πανδημίας, οι οποίες απέτυχαν να φέρουν αποτέλεσμα μέχρι την αρχική προθεσμία της ετήσιας Παγκόσμιας Συνέλευσης Υγείας, τον Μάιο του 2024. Οι διαπραγματευτές στοχεύουν στη λήψη κοινών αποφάσεων, ως τη συνεδρίαση του Μαΐου του 2025. Οι κυβερνήσεις δείχνουν πραγματικά απρόθυμες να συνεργαστούν και η εμπιστοσύνη μεταξύ των χωρών, είναι ελάχιστη και ιδιαίτερη κλονισμένη. Κανείς δεν δείχνει να νοιάζεται για τις φτωχότερες χώρες και για το ότι θα έχουν πρόσβαση σε θεραπείες και εμβόλια σε μια μελλοντική πανδημική νόσο, παρ ότι αυτές παρέχουν δειγμάτων και δεδομένα ώστε να ερευνηθούν οι θεραπείες.
Ο ΠΟΥ σημειώνει πως αν υπήρχε περισσότερο δίκαιη πρόσβαση στα εμβόλια κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 θα μπορούσαν να είχαν σωθεί περισσότερες από ένα εκατομμύριο ζωές!
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
