Μπορεί η ευφυΐα να είναι η ικανότητα προσαρμογής στην αλλαγή, όπως έλεγε ο βρετανός επιστήμονας Στίβεν Χόκινγκ, αλλά είναι τόσα πολλά, αυτά που αλλάζουν στις μέρες μας, που πρέπει να επιδεικνύουμε όχι μόνο απλή ευφυία, αλλά τουλάχιστον μεγαλοφυία στις προσαρμογές μας.
Φυσικά και η αγορά εργασίας αλλάζει ραγδαία, ακολουθώντας, τις νέες ανάγκες, που έχουν δρομολογηθεί από τη σύγχρονη τεχνολογική επανάσταση που ζούμε. Μα, το ζητούμενο πια, δεν είναι οι τίτλοι σπουδών, οι συστάσεις από άλλες δουλειές ή γνωστούς, ή η παράθεση μελετημένων και κάποτε υπερβολικών βιογραφικών! Το ζητούμενο, πια, είναι αν οι δεξιότητες μας είναι κατάλληλες για μια θέση εργασίας! Ναι, η γνώση είναι πάντα σημαντική και κάποια μορφή πιστοποιημένης εκπαίδευσης και κατάρτισης εξυπακούεται, μα δεν είναι ο πλέον καθοριστικός παράγοντας στα ζητούμενα και τις αξιολογήσεις των εργοδοτών. Άλλωστε οι δεξιότητες βασίζονται σε γνώσεις, ωστόσο αφορούν ένα υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με τη κανονιστική γνώση και μόνο. Και ενώ παντού σε Ευρώπη και ΗΠΑ, οι δεξιότητες είναι το ζητούμενο και πραγματοποιούνται ειδικά και ποικίλα τεστ από πολύ γνωστές εξειδικευμένες πλατφόρμες, για προσλήψεις, ένα διεθνής διάλογος, μοιάζει να εντείνεται. Το ζητούμενο είναι να διευκρινιστεί η έννοια των δεξιοτήτων σε αντιπαραβολή με την έννοια της καθ’ αυτώ γνώσης. Αν κάποιος, για παράδειγμα, σπούδασε αεροναυπηγός και γνωρίζει πως να σχεδιάζει ένα σύγχρονο και ασφαλές αεροπλάνο, αυτό δεν σημαίνει ότι διαθέτει τις ικανότητες πιλότου, ώστε να το κάνει να πετάξει. Η για να το πούμε, με παλιά 90’s διάθεση, ένας που πάει κάθε βράδυ στα μπουζούκια, δεν σημαίνει πως έγινε και βιρτουόζος στα τέλια, σα το Μανώλη Χιώτη. Κοινώς, η θεωρητική γνώση αντιπαραβάλλεται με τις δεξιότητες, ώστε να γίνει διακριτή η απόσταση που διαχωρίζει την κάθε περίπτωση. Η Παγκόσμια Τράπεζα, έχει δε, διευκρινίσει πως η ύπαρξη γνώσεων δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη ύπαρξη δεξιοτήτων, ενώ οι δεξιότητες προϋποθέτουν την ύπαρξη γνώσεων. Οι γνωστικές δεξιότητες αφορούν για παράδειγμα τη μεθοδολογία απόκτησης γνώσεων και την κατανόηση περίπλοκων ιδεών.
Παγκόσμια οι δεξιότητες είναι που μετράνε
Η αγορά εργασίας δεν περιμένει, βέβαια, τις θεωρητικές απαντήσεις ειδικών και επιστημών, αλλά προχωρά καλύπτοντας τις ανάγκες της με τα νέα δεδομένα και έτσι όλο και πιο πολλές επιχειρήσεις προχωρούν σε εταιρικά τεστ αξιολόγησης δεξιοτήτων, γνωστά και ως «τεστ στρατολόγησης ή τεστ πριν την πρόσληψη», ανιχνεύοντας το εάν ένας υποψήφιος έχει τις δεξιότητες, το στυλ εργασίας, τις γνώσεις ή την προσωπικότητα για να πετύχει στις συγκεκριμένες δουλειές. Και οι εργαζόμενοι ακολουθούν την ίδια λογική, με βάση το τι ικανότητα έχουμε για συγκεκριμένες εργασίες, με βάση τις δεξιότητές μας και τις γνωστικές και τις υπόλοιπες, ώστε να παραμείνουμε και να προκόψουμε στον όποιο κλάδο, τομέα, ειδικότητα, επάγγελμα. Παραμένει, έτσι σχεδόν εκ φύσεως ορισμένη η αρχή πως το απόθεμα γνωστικών και άλλων δεξιοτήτων των μελών μιας εργασιακής ομάδας, συνδέεται ευρύτερα με την πρόοδο, την ευημερία, την ανάπτυξη, την επιτυχία της ίδιας της εργασιακής ομάδας και είναι αδύνατον να συμβεί οτιδήποτε άλλο.
Τα είδη δεξιοτήτων
Υπάρχει μια ποικιλία από τεστ αξιολόγησης δεξιοτήτων, που μετρούν αντικειμενικά και αξιόπιστα τις ατομικές δεξιότητες των υποψηφίων ανάλογα με το ζητούμενο της εξέτασης. Οι δεξιότητες μας χωρίζονται -σύμφωνα με παλαιότερη έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας του 2018- σε τρεις ομάδες: τις γνωστικές, τις τεχνικές και τις κοινωνικό-συναισθηματικές. Υπάρχουν καθορισμένα πλαίσια απόκτησής τους αλλά και αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους. Οι γνωστικές δεξιότητες εύκολα ορίζονται στις θεμελιώδεις γνωστικές δεξιότητες, δηλαδή βασική παιδεία, αλφαβητισμός, αριθμητική, κριτική σκέψη, επίλυση προβλημάτων και στις γνωστικές δεξιότητες υψηλότερης τάξης και στις υψηλές γνωστικές δεξιότητες, που είναι σχετικές με την αγορά εργασίας ή ένα επάγγελμα. Το ίδιο εύκολες να οριστούν είναι και οι τεχνικές δεξιότητες, που μπορούν να αποκτηθούν κατά τη διάρκεια όλης της ζωής, σε σχολείο, σχολή, πανεπιστήμιο, χώρο εργασίας και δεν σταματούν ποτέ. Για παράδειγμα οι ψηφιακές τεχνικές δεξιότητες, που τα παιδιά μας αποκτούν, κανονιστικά, απ τη Πρωτοβάθμια, ήδη, εκπαίδευση, εμείς, οι ενταγμένοι στη Generation X ή οι Boomers, την αποκτήσαμε εμπειρικά ή με ταχύρρυθμα προγράμματα, σεμινάρια καλ. Οι κοινωνικό-συναισθηματικές δεξιότητες, που αποτελούν, μέγιστο ζητούμενο στην αγορά εργασίας για την εύρυθμη λειτουργία της ομάδας, δεν είναι αποτέλεσμα εκπαίδευσης, διπλωμάτων ή πτυχίων. Οι συγκεκριμένες δεξιότητες αφορούν στις πράξεις συνεργασίας, συναναστροφής, επικοινωνίας, σχέσεων. Η αυτογνωσία, η ηγεσία, η ομαδική εργασία, ο αυτοέλεγχος, η διαχείριση του εαυτού, η κοινωνική ευαισθησία, οι δεξιότητες συσχέτισης με άλλα άτομα και τα κίνητρα είναι το πεδίο των κοινωνικό-συναισθηματικών δεξιοτήτων, που τελικά κάνουν και τη διαφορά στο πως ανταποκρινόμαστε στις διάφορες καταστάσεις. Ίσως για αυτό, οι εταιρείες, οι επιχειρήσεις, τα καταστήματα, οι δουλειές γενικά, χρησιμοποιούν τόσο πολύ τα τεστ προσωπικότητας, που μετρούν τα ενδιαφέροντα, τα κίνητρα, τις προτιμήσεις και τις αντιδράσεις αλληλεπίδρασης ενός υποψηφίου με το περιβάλλον του προκειμένου να προσδιορίσουν, εάν ο υποψήφιος ταιριάζει με την εταιρική κουλτούρα. Το ίδιο δημοφιλή από τους εργοδότες είναι και τα τεστ συναισθηματικής νοημοσύνης, που μετρούν την αυτογνωσία, την ενσυναίσθηση και την ικανότητα διαχείρισης συναισθημάτων και σχέσεων. Χρησιμοποιούν μπιχεϊβορικές ερωτήσεις και αξιολογείται ο τρόπος με τον οποίο οι εργαζόμενοι αντιδρούν σε συναισθηματικές καταστάσεις ή επιλύουν ευαίσθητα προβλήματα.
Μα δεν είναι όλα ρόδινα…
Όλα αυτά που μοιάζουν τόσο νέα και αποτελούν πεδίο παγκόσμια συζήτησης είναι από αρχαία χρόνια ορισμένα. Ο Αριστοτέλης ανέλυε τη γνώση, επίσης, σε τρία είδη: στην επιστήμη ως την θεωρητική προσέγγιση της γνώσης, στη τέχνη, ως την πρακτική και παραγωγική προσέγγιση της γνώσης και στη φρόνηση ως την πολιτικό-ηθική προσέγγιση της γνώσης. Μα αν και μοιάζει πολύ ανθρώπινη η προσέγγιση για να εισέρχονται και να προοδεύουν οι εργαζόμενοι βάση δεξιοτήτων σε έναν εργασιακό στίβο, δεν είναι όλα τόσο ρόδινα. Η απαίτηση για συνεχή απόκτηση δεξιοτήτων, μπορεί να διευρύνει, αντί να μειώνει τις κοινωνικές ανισότητες, μιας και τα άτομα από ευάλωτες κοινωνικά ομάδες δεν είναι εύκολο να ακουσθούν την συνεχή ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους και κάποτε να μην πληροφορούνται, καν, για το τι συμβαίνει. Η παγκόσμια εργασιακή πολιτική για τις δεξιότητες επικεντρώνεται στην οικονομική λογική και ενώ ζητά άτομα με προσωπικότητα απομονώνει τις διανοητικές, ψυχικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες. Οι ταχύρρυθμα αποκτημένες και περιορισμένες οπτικής δεξιότητες, που σχετίζονται με συγκεκριμένες χρονικές ανάγκες της παραγωγικής διαδικασίας, συνεπώς δεν δίνεται η ευκαιρία στους εργαζόμενους να αναπτύξουν ένα ευρύτερο πεδίο δεξιοτήτων που θα τους επέτρεπε να κατανοούν βαθύτερα τις εργασιακές διαδικασίες, να αντλούν ικανοποίηση από την κατάρτιση για την εργασία τους και ταυτόχρονα να είναι περισσότερο παραγωγικοί. Έρευνες από το Cedefop, την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Διεθνές Γραφείο Εργασίας, έδειξαν ότι υπάρχει σαφής συσχέτιση, ανάμεσα στο πεδίο ανάπτυξης των δεξιοτήτων και στην ανταγωνιστικότητα και παραγωγικότητα της οικονομίας.
Οι ίδιες έρευνες ανέδειξαν, ακόμα, πως τα ατομικά και κοινωνικά οφέλη της ανάπτυξης δεξιοτήτων, όπως οι περισσότερες και πιο ποιοτικές προοπτικές απασχόλησης, οι υψηλότερες αμοιβές, η ικανοποίηση από την εργασία, η υψηλότερη εμπιστοσύνη στους άλλους, η μεγαλύτερη συμμετοχή σε κοινωνικά δίκτυα, ή εθελοντικές οργανώσεις, η υψηλότερη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση είναι τα ζητούμενα για την πρόοδο τόσο των εργοδοτών, όσο και των εργαζομένων και αμήν.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
