Ο Άλντους Χάξλεϋ, αυτός ο προφητικός λογοτέχνης, κάποτε σάρκασε πως οι ατομικοί επιστήμονες στρώνουν το κρεβάτι που θα ξαπλώσει πάνω του η ανθρωπότητα. Στον «θαυμαστό καινούργιο» δικό μας κόσμο, μάλλον οι ευφυίες της τεχνολογίας, αναλαμβάνουν τον ρόλο αυτό, μα προς το παρόν, παρακολουθούμε, αισιόδοξα, όλα τα καλά της Generative AI, που αχαλίνωτα ξεχύνεται σε γραφεία, επιχειρήσεις και στη δημιουργικότητα των ανθρώπων.
Ω! Μα είναι συναρπαστική, δυναμική, θαυμαστή αυτή η εξέλιξη, η απίθανη πρόοδος, η πρωτοφανής λειτουργία, που συντελείται από τη μια μέρα στην άλλη και κάνει την τεχνητή νοημοσύνη, να ακούει, να μιλάει, να γράφει, να φτιάχνει φωτογραφίες, ζωγραφιές, βίντεο ή να συνθέτει μουσική! Και όλα αυτά με μια απλή περιγραφή κειμένου. Μπορεί ακόμα, να φτιάχνει σκηνές από ταινίες και διαφημίσεις. Δημιουργεί μόδα, νέα σχέδια ρούχων ή βιομηχανικών προϊόντων, με βάση την ανάγκη των καταναλωτών, αλλά είναι σε θέση να φτιάχνει και μαζικά εξατομίκευση! Αν μέχρι εδώ που έχουμε φτάσει ως είδος με τις μηχανές και την εξέλιξη μας, η τεχνολογία υπήρξε ένα μεγάλος, σημαντικός βοηθός στις εργασίες, ή στην ψυχαγωγία μας, στην υγεία, στην βοηθητική αναπαραγωγή μας, ακόμα και στον τρόπο που ζευγαρώνουμε ή αλληλοεπιδρούμε, ξαφνικά κάνει και δουλειά δημιουργού. Απλώνεται, λοιπόν, σε εκείνο το κομμάτι της ανθρώπινης έκφρασης και υψηλής πνευματικής δημιουργίας, που δεν είναι θέμα εκπαίδευσης και τεχνικών μόνο, αλλά ταλέντου, ευαισθησίας, ψυχής, βρε αδελφέ -ας το πούμε και ας μη φοβόμαστε τη λέξη! Μπορεί να παράγει συνθέσεις μουσικές, μελωδίες με τραγούδια από αγγελικές σχεδόν φωνές δοσμένα, πολύπλοκες αρμονικές και στίχους που βρίσκουν τόπο να ακουμπήσουν εντός μας. Πιάνει εκείνο το τόσο προσωπικό και ενδότερο κομμάτι μας, που είναι ό,τι πιο κοντινό στο να νιώσουμε ένθεα χαρισματικοί.
Παιδεία και… ρώτα το Chat GPT
Μπορεί, με άνεση να γίνει δάσκαλος και καθηγητής, να προσφέρει δηλαδή, εκπαίδευση και μάλιστα να επικεντρωθεί στις ελλείψεις, τις δυνατότητες ή τις ανάγκες κάθε σπουδαστή. Αυτή η περιπλοκή σχέση του μαθητή και του δασκάλου, σε κάθε της μορφή, η μύηση στη γνώση, το πέρασμα της παιδείας από γενιά σε γενιά, το ξεκλείδωμα των μυστικών της φυλής απ τον σαμάνο στα νεαρά μέλη της συνέχειας, σα να φεύγει από τα χέρια μας τόσο γρήγορα, όσο δυσανάλογα μέσα σε δεκαετίες αποκτήσαμε. Για τον ακαδημαϊκό χώρο, η Τεχνητή Νοημοσύνη ισούται με ένα μεγάλο ρίσκο. Δεν είναι λίγοι οι εκπαιδευτικοί, που έχουν εκφράσει ανησυχίες για την προσφυγή πολλών σπουδαστών σε εργαλεία αναζήτησης πληροφοριών, όπως το Chat GPT, αποφεύγοντας τη διαδικασία να «κουράσουν το μυαλό τους». Εκτός από τη διεκπεραίωση εργασιών μέσω AI, σήμερα, παρατηρείται έντονα και το φαινόμενο της ολοένα και αυξανόμενης αδυναμίας των φοιτητών να διαβάσουν, να συγκεντρωθούν και να αφομοιώσουν εκτενή λογοτεχνικά κείμενα. Γνωρίζουν καλά, όσοι ετοίμασαν και έγραψαν τη διατριβής τους, όπως και όλοι όσοι βιοποριζόμαστε απ αυτό, πως το γράψιμο είναι σκληρή δουλειά. Κάποτε, γίνεται ακόμη και φοβική, ειδικά στην αρχή μιας λευκής σελίδας. Με την ευκολία της Τεχνητής Νοημοσύνης, οι φοιτητές είναι πρόθυμοι να ενδώσουν και να αποφύγουν την χρονοβόρα και ψυχοφθόρα ταλαιπωρία. Όσο η AI αναπτύσσεται, δημιουργείται παράλληλα, ένας φαύλος κύκλος που εντείνει την αδυναμία των φοιτητών να καταπιαστούν με μακροσκελή κείμενα, αφού πλέον για οποιαδήποτε απορία, μια συχνή πρώτη αντίδραση, είναι «ρώτα το Chat GPT». Μα η Τεχνητή Νοημοσύνη δεν εντείνει, ούτε προκαλεί τις αδυναμίες διαδικασίας συγκέντρωσης, εκμάθησης και πνευματικής καλλιέργειας από μόνη της. Η πρόκληση είναι, να γίνει σωστά η διαχείριση των εφαρμογών της έτσι ώστε η AI να διευκολύνει και όχι να αντικαθιστά.
ΑΙ ως όχι καλός Λιούις Κάρολ
Ο Τιμ Μπούτσερ είναι ένας νεαρός συγγραφέας, που μόλις σε δύο χρόνια έχει γράψει πάνω από 120 βιβλία, ολοκληρώνοντας μερικά από αυτά σε μόλις τέσσερις ώρες! Ένας συγγραφέας, κανονικά, θέλει τέσσερις ώρες για να διορθώσει μόνο, τη μια παράγραφο που έγραψε -λέμε τώρα! Ποιο είναι το μυστικό του όπλο του πολυγραφότατου νέου; Μα η τεχνητή νοημοσύνη! Ο ίδιος λέει πως κριτικάρει την τεχνολογία και εξερευνά ένα νέο είδος αφήγησης, όμως οι περισσότεροι το βλέπουν ως «κλέψιμο» και απάτη και ανάμεσα τους, ο βραβευμένο με Πούλιτζερ Μάικλ Σαμπόν και μια από τις κόρες -έχει και πολλές και μπερδευόμαστε!- του Έλον Μασκ. Παρ όλα αυτά, εκατοντάδες βιβλία που γράφτηκαν με το ChatGPΤ εμφανίστηκαν στην Amazon. Χρησιμοποιώντας εργαλεία ΑΙ και υπηρεσίες αυτοέκδοσης, όλοι μπορούν πλέον να γίνουν συγγραφείς, ακόμα και αν οι ίδιοι, δεν έχουν διαβάσει ποτέ τους, ούτε ένα βιβλίο. Οι περισσότεροι, που ετοιμάζουν βιβλία μέσω ΑΙ προτιμούν την παιδική λογοτεχνία και τα παραμύθια. Κανείς δε πουλά πάνω από 10 αντίτυπα, αλλά αισθάνεται τον εαυτό του, ως συνάδελφο του Λίουις Κάρολ, ή του Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Εκατοντάδες χρήστες έχουν αναρτήσει οδηγίες στο YouTube, το TikTok και το Reddit για το πώς μπορεί κανείς να δημιουργήσει ένα βιβλίο σε λίγες ώρες, είτε πρόκειται για συμβουλές πλουτισμού, δίαιτες, συνταγές μαγειρική, είτε για νουβέλες επιστημονικής φαντασίας και γενικά λογοτέχνια. Πάντως ο Βρετανός συγγραφέας Μαρκ Ντόσον, με το ευυπώλητο στο αγγλόφωνο κόσμο, βιβλίο του «The Cleaner» των εκατομμυρίων αντιτύπων, θεωρεί πως τα βιβλία AI είναι ανιαρά και «αν ένα βιβλίο πάρει κακές κριτικές επειδή είναι ανιαρό, γρήγορα θα βυθιστεί στον πάτο» καταλήγει και μάλλον έχει δίκιο γιατι δεν είδαμε κανένα απ αυτά να γίνεται Χάρι Πότερ και αυτός που το έφτιαξε Τζ. Κ. Ρόουλινγκ.
Ψηφιακά αντίγραφα, άβαταρ και το Χόλυγουντ σε εξέγερση
Όσο και αν προσπαθούμε να βρούμε χρυσή τομή, στην αναπόφευκτη βέβαια κυριαρχία της AI, ένας αταβιστικός φόβος ανθρώπινος για τις μηχανές, σηκώνει κεφάλι εντός μας, από τα σπήλαια του DNA μας. Ξέρουμε, συνάμα πως όλη αυτή η τεχνολογική έξαρση, παραμένει συναρπαστική, και πως νέες, τεράστιες -και ανεξερεύνητες- δυνατότητες ανοίγονται στο μέλλον για την ανθρωπότητα! Ήδη, για αυτή τη νέα χρόνια, που μας την έχει στημένη σε λίγες ώρες, η χρήση των εργαλείων της υποκατηγορίας της τεχνητής νοημοσύνης, Generative AI, θεωρείται δεδομένη. Αναμένεται, δε, να υιοθετηθεί, ακόμα περισσότερο σε χώρους εργασίας, παραγωγής τέχνης και πολιτισμού, συγγραφής, ακόμα και λογοτεχνίας και περίτεχνων φωτογραφικών ή εικαστικών έργων τέχνης. Και ας έχουν ήδη, υπάρξει τόσες, μα τόσες αντιδράσεις! Τον περασμένο χρόνο, 65.000 ηθοποιοί του Χόλυγουντ, για πρώτη φορά, απέργησαν και ακινητοποίησαν όλες τις παραγωγές της βιομηχανίας του θεάματος σε μεγάλη, μικρή και streaming οθόνη, καθώς αγωνίζονται για υψηλότερες αμοιβές εν μέσω πληθωρισμού, αλλά και την αυστηροποίηση των κανονισμών σχετικά με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Όσοι σαν τον Τζακ Μπλακ δεν βγήκαν στους δρόμους του Λος Αντζελες να διαδηλώσουν κρατώντας πανό, στήριξαν τον αγώνα των συναδέλφων τους προσφέροντας ποσά, συχνά άνω του ενός εκατομμυρίου δολαρίων, ζητώντας ισχυρή προστασία από τη χρήση του ομοιώματός τους για την εκπαίδευση της τεχνητής νοημοσύνης και διαβεβαίωση ότι δεν θα αντικατασταθούν από την ΑΙ που χαρακτηρίζουν «υπαρξιακή απειλή». Η προοπτική της αντικατάστασης τους με ένα ψηφιακό αντίγραφο είναι ιδιαίτερα τρομακτική και αφορά μεν σε όλους, αλλά πιο πολύ, στους ηθοποιούς των μικρών ρόλων, που μπορούν να «σαρώνονται», να πληρώνονται για ένα ημερομίσθιο και η εταιρεία να μπορεί να κατέχει αυτή τη σάρωση, αυτό το ομοίωμα, για πάντα, σε όποιο έργο θέλει, χωρίς καμία συναίνεση και καμία αποζημίωση. Όσο και αν η Συμμαχία Παραγωγών Κινηματογραφικών Ταινιών αρνήθηκε πως θα κάνει κάτι τέτοιο, κανείς δεν ησύχασε, αφού ξέρει απλά και μόνο ό,τι μπορεί!
Τα αυτόνομα δόντια του Τομ Χανκς και η φωνή της Σερλίζ Θερόν χωρίς την ίδια
Και τα χτυπήματα πληθαίνουν και οι ηθοποιοί αντιδρούν. Ο Τομ Χανκς αντιμετώπισε μια AI εκδοχή του, που χρησιμοποιήθηκε σε διαφήμιση οδοντιατρικού περιεχομένου χωρίς τη συγκατάθεσή του. Η θεσπέσια φωνή της Σαρλίζ Θερόν απαντούσε ως ένα chat boot διαδομένης χρήσης με την σταρ να μην έχει ιδέα. Ο Τομ Κρουζ και ο πάντα ψαγμένος και αγέραστος Κιάνου Ριβς εμφανίζονται σε πληθώρα βίντεο deepfake που δημιουργούνται με εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, παρά την θέληση τους. Ο Ριβς, μάλιστα χαρακτήρισε την τεχνολογία «τρομακτική»! Η Τζάστιν Μπέιτμαν, παραγωγός, σεναριογράφος και πρώην ηθοποιός της σειράς Family Ties, έχει επίσης πτυχίο Επιστήμης Υπολογιστών και κρούει εδώ και καιρό τον κώδωνα του κινδύνου για την AI. Όπως είπε, οι εταιρείες θα μπορούσαν να επιτρέψουν στους θεατές να δημιουργούν τις δικές τους ταινίες Star Wars, ακόμα και να προσθέτουν τον εαυτό τους ως πρωταγωνιστή για μια επιπλέον χρέωση! Και κάπου εδώ έρχεται ένα απ τα επεισόδια του τελευταία κύκλου του Black Mirror, το «Joan is awful», που παίζει όλες τις φοβίες ηθοποιών. Όταν υπογράφεις για τη συνδρομή σου, σε μια πλατφόρμα, ανάμεσα στα μικρά γράμματα η πλατφόρμα μπορεί να κερδίσει το δικαίωμα να εκθέτει τη ζωή σου, χωρίς βέβαια να το καταλάβεις, όπως συνήθως γίνεται με τα συμβόλαια π.χ της τηλεφωνίας, των εταιριών ηλεκτρισμού καλ. Και οι ηθοποιοί είναι παγιδευμένοι, σε περίπτωση που δεν έχουν προσέξει και έχουν υπογράψει με την πλατφόρμα, ο άβαταρ εαυτός να υποδύεται ό,τι επιθυμεί ο κολοσσός του θεάματος!
Τι ακριβώς σημαίνει καλλιτέχνης;
Πόσο πιο πολύπλοκα γίνονται τα πράγματα με τις φωτογραφίες! Είναι αμέτρητες πια οι φορές, που φωτογραφίες τέχνης κερδίζουν διαγωνισμούς για να αποδειχτεί πως είναι αποτέλεσμα ΑΙ. Και ο προβληματισμός «τι θέλουμε να θεωρούμε ως φωτογραφία» αιωρείται αναπάντητος πάνω απ τα κεφάλια δημιουργών και εκείνων που απολαμβάνουν την τέχνη. Πάντως το 2022, ο Τζέισον Άλεν, σχεδιαστής παιχνιδιών, κέρδισε με το έργο την πρώτη θέση στην κατηγορία «digital arts/digitally-manipulated photography» στον διαγωνισμό Καλών Τεχνών της Πολιτείας του Κολοράντο. Το διάσημο, πια, έργο του, με τίτλο Space Opera Theatre, δημιουργήθηκε με το Midjourney, σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που μπορεί να παράγει λεπτομερείς εικόνες. Εκατοντάδες καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο εξέφρασαν την οργή τους, ενώ ξεκίνησε η άλυτη διαμάχη σχετικά με το εάν η τέχνη μπορεί να δημιουργηθεί από έναν υπολογιστή και τι ακριβώς σημαίνει καλλιτέχνης.
Πνευματικά δικαιώματα και ιδιοκτησία, ψέματα και ασύμμετρο οικολογικό αποτύπωμα
Ίσως το παρακάναμε με τις αντιδράσεις και τα παραδείγματα, μα μπαίνει ένας πρωταρχικός τόπος μεγάλου προβληματισμού. Σε όλα αυτά τα έργα αιωρείται το άλυτο θέμα πνευματικών δικαιωμάτων και ιδιοκτησίας. Ποιος είναι ο πραγματικός κάτοχος του έργου που βγαίνει από ΑΙ; Είναι ο προγραμματιστής του αλγορίθμου ή ο χρήστης που συνέλαβε και ζήτησε το συγκεκριμένο περιεχόμενο; Εγείρεται, ακόμα, τεράστιο θέμα για την ασφάλεια και την αλήθεια στον ψηφιακό μας κόσμο, μιας και η Generative AI μπορεί να δημιουργήσει πολύ αληθοφανές και ρεαλιστικό ψεύτικο υλικό. Πολύ πιο χειροπιαστά, αλλά επειδή είναι θέμα ύπαρξης για το ανθρώπινο είδος το περιβάλλον του, το ασύμμετρο οικολογικό αποτύπωμα της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς τα υπολογιστικά της κέντρα χρησιμοποιούν τεράστιες ποσότητες ενέργειας, προκαλώντας χειροπιαστά προβλήματα και όχι ηθικής φύσης. Ναι, η ηθική διάσταση του θέματος, είναι περισσότερο θεωρητικής φύσης και εναπόκειται στο αξιακό προσωπικό σύστημα του καθενός από μας, αλλά αιωρείται ο προβληματισμός, πόσο αυθεντικό, συναισθηματικό, ουσιαστικά ανθρώπινο, πνευματώδες, υψηλών αισθητικών κριτήριων είναι το έργο που προέρχεται από τεχνίτη νοημοσύνη. Και τελικά ποιο είναι το όριο στη δημιουργία ανθρώπων και μηχανών; Στην ουσία το πρόβλημα είναι περισσότερο ανθρώπινης ηθικής παρά της τεχνητής νοημοσύνης. Στο μέλλον με όλη αυτή τη τεχνολογική εξέλιξη ο άνθρωπος, θα μπορούσε να έχει απαλλαγεί από τη βαριά, ανούσια μα χρονοβόρα εργασία και θα έχει χρόνο για σκέψη, ποιότητα ζωής και ξεκούραση. Θα αποκτήσει έτσι μεγαλύτερο προσδόκιμο όριο ζωής. Μα, όσο οι νέες τεχνολογίες παραμένουν στα χέρια των ιδιωτών, άκριτα και χωρίς αυστηρή νομοθεσία ορίων, η αυτοματοποίηση θα απελευθερώνει, όντως, την ανθρωπότητα απ’ τον μόχθο ή αντίθετα θα βυθίσει ακόμα πιο πολλούς και ακόμα πιο πολύ στην ένδεια και την ανεργία; Και στο κάτω, κάτω μήπως όλα τα ηθικά μας ζητήμα, ακουμπούν σε εκείνο που έκφρασε η Μαίρη Σέλλεϊ στο «Φράνκενσταϊν» της και βασίζονται στο φόβο μας, όταν ο άνθρωπος υποκαθιστά «τον Θεό»; Κουβαλάμε πάντα μέσα μας, εκείνον τον εσωτερικό τρόμο, πως διαπράττουμε ύβρη, μοιραζόμενοι τη ζωή με προϊόντα έλλογα με αφύσικο τρόπο, άρα οι Ολύμπιοι που όλα τα βλέπουν θα μας τιμωρήσουν! Και υπάρχει ακόμα η βαθιά ριζωμένη ενοχή μας! Εμείς φτιάξαμε τις μηχανές αυτές, εμείς τις λειτουργούμε, εμείς κυριαρχούμε. Ε! Και ξανά εμείς θα τιμωρηθούμε!
Πολλά τα ερωτηματικά και ελάχιστες οι απαντήσεις και τα δοκιμασμένα αποτελέσματα. Θα θέλαμε όμως να σταθούμε αισιόδοξα λέγοντας ένα μεγάλο ναι, πως η τεχνητή νοημοσύνη έχει τεράστιες δυνατότητες και η υπεύθυνη εφαρμογή της εξαρτάται, μόνο, από εμάς, μα πάλι εγωκεντρικό και σε δεύτερο επίπεδο ενοχικό, μας βγαίνει. Άρα; Ας το παραδεχτούμε: «το μέλλον άδηλον».
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
