Από το 3200 π.Χ η Αθήνα υπάρχει, μικραίνει, μεγαλώνει, συστέλλεται και διαστέλλεται σαν ανάσα. Και πάντα αλλάζει. Ζει στο δικό της, εναλλασσόμενο σαν ηλεκτρικό ρυθμό, κάτω, απ το υπεροπτικό βλέμμα εκείνης της πανάρχαιας καλλονής της Ακρόπολης, που μοιάζει να περιφρονεί τους ανθρώπους και τη ματαιότητα τους, μπροστά στο δικό της αγέρωχο, αιώνιο μεγαλείο.
Πρωί, και λιοπερίχυτη και λιόκαλ’ είναι η μέρα, κ’ η Aθήνα ζαφειρόπετρα στης γης το δαχτυλίδι, φάνταζε στον Κωστή Παλαμά, που θα πάσχιζε πιθανόν να αναγνωρίσει, 75 χρονια μετα το θάνατο του, τις πιο όμορφες γειτονίες της, να ναι προσαρμοσμένες στις ανάγκες ξενοδοχείων και καταλυμάτων βραχυχρόνιας μίσθωσης. Η Αθήνα έχει πια γειτονιές, από εκείνες τις πιο γραφικές και ξεχωριστές της, που το κόστος των ενοικίων είναι απαγορευτικό και οι Αθηναίοι, μοιάζουν τρομοκρατημένοι απ ό,τι συμβαίνει. Οι δείκτες, οι στατιστικές και οι έρευνες, με τα νούμερα, τα ποσοστά και τα διαγράμματα ανόδου και καθόδου των δεικτών, λένε τη δική τους αλήθεια, αποστασιοποίημενα, απ την αγωνία των κατοίκων της πόλης – «λίκνο του δυτικού πολιτισμού». Αγκομαχώντας θα πληρωθεί το ενοίκιο και αυτού του μήνα, με το μεγαλύτερο μέρος του μισθού τους να καταπίνεται αδηφάγα από ένα δυαράκι, στα Πατήσια, ή η γκαρσονιερούλα του φοιτητή, του νέου εργαζομένου στα εξωτικά ανάρπαστα για τους τουρίστες, Εξάρχεια. Μόλις αυτοί νέοι, φυγαδεύτηκαν λόγω σπουδών ή εργασίας, από το εφηβικό τους δωμάτιο, βλέπουν μπροστά τους, την επιστροφή όχι «σπίτι», αλλά στο «σπίτι των γονιών» τους. Άλλωστε, όπως καταδεικνύει η Eurostat, η χώρα μας έχει το υψηλότερο ηλικιακό όριο απεξάρτησης από την οικογενειακή κατοικία σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ηλικία αποχώρησης για τις γυναίκες είναι τα 28,4 χρόνια και για τους άνδρες περίπου τα 31!
Ακόμα άλλη μια μελέτη λοιπόν, της Φέρουσας Τουριστικής Ικανότητας της Αθήνας του Δήμου Αθηναίων, φανερώνει τις 8 περιοχές παρουσιάζουν τον υψηλότερο δείκτη τουριστικής πυκνότητας σε Airbnb και ξενοδοχεία. Όχι πως αυτά φταίνε για τα νοίκια, μόνο! Ούτε στον υπερτουρισμό μπορούμε να χρεώσουμε τον λογαριασμό των υψηλών, πανάκριβων σπιτιών στην Αθήνα, μιας και λένε πως δεν μαστίζεται απ αυτό το φαινόμενο όπως άλλες, μικρότερες, ίσως πόλεις. Είναι μια πολύ, που αποτελεί διάλειμμα σε άλλες κατευθύνσεις, για άλλους προορισμούς και έχει μάθει να λειτουργεί τουριστικά, όλες τις μέρες, τους μήνες, τις εποχές του. Δεν σταματούν οι ταξιδιώτες να περνάνε, να σταματάνε, να μένουν για λίγο στην πόλη που ανακάλυψε κάποτε τη Δημοκρατία. Δεν υπάρχει ούτε μια περίοδος που ο τουρισμός να παύει για λίγο, ώστε να καταλαγιάσει ο ρυθμός της Αθήνας. Η μελέτη συμπεραίνει πως όταν τη θερινή σεζόν, από Μάιο έως Οκτώβριο, η χώρα δέχεται τα μεγάλα τουριστικά κύματα, η Αθήνα ισορροπεί, αφού ο μόνιμος πληθυσμός της, πολύ απλά, φεύγει από αυτην. Όλοι κάποτε, έχουμε ξεμείνει 15αυγουστο στην πρωτεύουσα, όπου στην άσφαλτο που αχνίζει απ τις καυτές υψηλές θερμοκρασίες, κυκλοφορούν με πυρωμένες τεθλασμένες τίποτα απορημένοι τουρίστες, για το αν συνέβηκε κάτι και εξαϋλωθήκαν όλοι οι κάτοικοι και έτσι εξηγούνται 41 βαθμοί Κελσίου.
Ξενοδοχεία, airbnb, κάθε λογής διαμονή και διασκέδαση πρώτα απ όλα πιέζουν την γνωστή μας στερεοτυπικά ως «γειτονιά των θεών», την Πλάκα και το μικρό παραδοσιακό Θησείο. Τα Εξάρχεια βογκάνε, επίσης. Η φημισμένη για την αντίσταση της γειτονιά της Αθήνας, με την συνεχή παρουσία διανοούμενων και καλλιτεχνών, στο τρίστρατο πανεπιστημιακών Σχολών, με την έντονη πολιτικοποίηση, κάνει τους τουρίστες να προσεγγίζουν ως θέαμα εξωτικό. Εντυπωσιάζει το ότι συμβαίνει στην περιοχή, τα γκλομπ, οι ασπίδες, τα μαύρα ρούχα και κάθε φοιτητική εξέγερση, από τότε που σημειώθηκε η πρώτη, τα Σκιαδικά, το 1901, με αφορμή τη μετάφραση του Ευαγγελίου στη δημοτική. Στην ίδια περιζήτητη πρώτη γραμμή διαμονής, η ανατολική συνοικία της Αθήνας, απέναντι από το Ζάππειο, στον λόφο Λογγίνου, το Μετς. Το εμπορικό τρίγωνο, Ψυρρή – Ομόνοια, Μεταξουργείου και τμήμα οδού Πειραιώς συμπληρώνει εκείνες τις γειτονιές, με το χρώμα, την ιδιαιτερότητα, την ιστορικότητα, που αναζητούν ως εμπειρία εντυπωσιασμού οι τουρίστες για τη διαμονή τους. Γίνονται υπερκαταναλώσεις σε νερό, ενέργεια, ενώ τα απορρίμματα βγαίνουν συχνά εκτός μέτρου και ελέγχου. Η επιβίβαση στις συγκοινωνίες γινεται ο επιπλέον άθλος του Ηρακλέους – Αθηναίου, ενώ οι στοιχειώδεις παραδοχές ενός βιοτικού επιπέδου ανθρώπινου εξαφανίζονται και αφήνουν τους πολίτες στο έλεος της μέρας. Άλλες περιοχές που φαίνονται να ανεβαίνουν και να πιέζουν απ τη διαμονή για ξενοδοχεία και καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης είναι η μποέμ κάποτε Φωκίωνος Νέγρη, τα πυκνοκατοικημένα αστικά Κάτω Πατήσια και ο Άγιος Νικόλαος, με τον ομώνυμο ναό, πάνω στην Αχαρνών. H Μελέτη Φέρουσας Τουριστικής Ικανότητας της Αθήνας συνάχθηκε από 788 απαντημένα ερωτηματολόγια από όλες τις δημοτικές κοινότητες της Αθήνας. Όλοι συμφωνούν πως η τουριστική παρουσία επηρεάζει έντονα την καθημερινότητα της πόλης, κυρίως στο κέντρο, αλλά έχουν θετική αντίληψη για τον τουρισμό σε ποσοστό 53% και νιώθουν άνετα με τους τουρίστες. Η αύξηση των ενοικίων τους ανησυχεί πάρα πολύ, μα δεν την θεωρούν επίπτωση που αφορά μόνο τον τουρισμό.
Ο χρυσός κανόνας λέει, πως για να υπολογίσουμε εάν το κόστος στέγασης είναι πολύ υψηλό εξετάζουμε την αναλογία του κόστους κατοικίας προς το εισόδημα. Εάν το κόστος στέγασης υπερβαίνει το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος, είναι σημάδι ότι υπάρχει μεγάλο ζόρι και πρόβλημα. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το 2023, το 10,6% των ενοικιαστών στις πόλεις είχε κόστος στέγασης πάνω απ το 40% του διαθέσιμου εισοδήματός τους. Στην Αθήνα το 31% των κατοίκων της, έχει κόστος στέγασης άνω του 40% του εισοδήματός τους, ενώ το 46,7% των Ελλήνων δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στα έξοδα κατοικίας. Οι μισοί περίπου Έλληνες, ζουν καθυστερώντας δόσεις σε στεγαστικά δάνεια, τα ενοίκια ή τους λογαριασμούς ρεύματος, νερού, γκαζιού. Οι καθυστερήσεις σε λογαριασμούς στεγαστικών δανείων, ενοικίων ή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας είναι άλλη μια ένδειξη ότι το κόστος στέγασης μπορεί να είναι πολύ υψηλό. Πάνω από ένας στους τέσσερις Έλληνες δήλωσε ότι αντιμετώπισε δυσκολία να νοικιάσει κατοικία και ένας στους δύο Έλληνες αντιμετωπίζει τον κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 20ή θέση ανάμεσα σε 33 χώρες της Ευρώπης, χάνοντας τη 19η θέση που κατείχε το 2020 και τη 17η θέση στην οποία βρισκόταν το 2019. Από το 2005 έως το 2023, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης στη χώρα μας υποχώρησε από το 84,6% στο 69,6%, χάνοντας 15 ποσοστιαίες μονάδες. Η κάποτε ευημερούσα μεσαία τάξη υποχωρεί και προσαρμόζονται σε νέα δεδομένα επιβίωσης. Η απόκτηση ιδιόκτητης κατοικίας, απομακρύνεται, με τις δυσθεώρητα υψηλές τιμές να είναι άπιαστο όνειρο. Και στους Αθηναίους, εξηγούν, πως συμβαίνουν αυτά σε όλες τις χώρες, πως το υψηλότερο κόστος κατασκευής, τα επιτόκια των στεγαστικών δανείων, η μείωση της κατασκευής, που περιόρισε την προσφορά, η αύξηση της αγοράς ακινήτων ως επένδυσης για τη δημιουργία πρόσθετου εισοδήματος και άλλα πολλά, φταίνε για την εκτόξευση των τιμών στο το πανάκριβο νοίκι.
Ε! Άσε μας και εσύ, βρε Παλαμά, με τον «Ύμνο εις την Αθήνα» σου και τα «… όμως σ’ εσέ το θρόνο μου αιώνια θεμελιώνω και ρίζωσ’ η αγάπη μου στα χώματά σου μόνο»!
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
