«Οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες αποτελούν το μέλλον της πρωτογενούς τομέα, σε συνδυασμό με την παραγωγή ποιοτικών και υψηλής διατροφικής αξίας προϊόντων, μπορούν να δώσουν αναπτυξιακή ώθηση στον αγροτικό τομέα» είπε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Κώστας Τσιάρας. Θύμισε, ακόμη, την εξαγγελία στη ΔΕΘ, του πρωθυπουργού κύριου Κυριάκου Μητσοτάκη, για το προγράμματος στήριξης των θερμοκηπίων καλλιεργειών, ύψους 600 εκατ. ευρώ. Ο υπουργός τόνισε το ενδιαφέρον του για την θερμοκηπιακή καλλιέργεια με την παρουσία του στην εκδήλωση «Θερμοκήπιο και καινοτομία. Καλλιεργώντας, επενδύοντας στο μέλλον της αγροτικής ανάπτυξης», που συνδιοργάνωσε η Γενική Γραμματεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων με την Εθνική Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών στη Θεσσαλονίκη και την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας. Όταν ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε για θερμοκήπια στη ΔΕΘ κατέδειξε ότι το θέμα είναι πολύ ψηλά στην εθνική ατζέντα, μια αυτή η καλλιέργεια είναι η απάντηση στη διατροφική κρίση και τα μεγάλα οικονομικά και οικολογικά οφέλη.
Τα μεγάλα οφέλη
Σύμφωνα με εφαρμοσμένες μακρόχρονά θερμοκηπιακές καλλιέργειές αλλά και την επιστήμη, τα οφέλη τους είναι τεράστια. Προσφέρουν βέλτιστο έλεγχο κλίματος και περιβάλλοντος, ανεξάρτητα από εξωτερικούς παράγοντες. Σύμφωνα με μελέτη του Journal of Cleaner Production, η θερμοκηπιακή καλλιέργεια μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγικότητας και μείωση της κατανάλωσης ενέργειας. Φυσικά η καλλιεργητική περίοδος και παραγωγή αφορούν σε όλο το χρόνο, πέρα από καιρικές συνθήκες. Μελέτη της Scientia Horticulturae διαπίστωσε ότι η παραγωγή ντομάτας σε θερμοκήπιο μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της απόδοσης έως και 150% σε σύγκριση με την παραγωγή σε ανοιχτό χωράφι. Είναι πολύ πιο βελτιωμένη η διαχείριση παράσιτων και ασθενειών. Σύμφωνα με μελέτη του International Journal of Pest Management, η χρήση θερμοκηπίων μπορεί να μειώσει σημαντικά τον αριθμό των εντόμων παρασίτων, με αποτέλεσμα την παραγωγή προϊόντων υψηλότερης ποιότητας και τη μείωση του κόστους καλλιέργειας. Ενισχύεται η αποδοτικότητα πόρων όπως το νερό, η ενέργεια και τα λιπάσματα. Μελέτη του Agricultural Water Management Journal διαπίστωσε ότι τα αποτελεσματικά συστήματα άρδευσης θερμοκηπίων μπορούν να εξοικονομήσουν έως και 50% νερό σε σύγκριση με τις παραδοσιακές γεωργικές μεθόδους. Επιπλέον, τα θερμοκήπια που είναι εξοπλισμένα με τεχνολογίες εξοικονόμησης ενέργειας, όπως οι ηλιακοί συλλέκτες και τα συστήματα ανάκτησης θερμότητας, μπορούν να μειώσουν το συνολικό ενεργειακό κόστος. Στα πολλά οφέλη υπολογίζεται η αυξημένη ποικιλομορφία και εξειδίκευση των καλλιεργειών και η κάθετη καλλιέργεια και βελτιστοποίηση χώρου. Με τη χρήση συστημάτων κάθετης καλλιέργειας, όπως η υδροπονία, η αεροπονία ή η υδατοκαλλιέργεια, οι αγρότες μπορούν να αξιοποιήσουν τον χώρο πιο αποτελεσματικά. Η προσέγγιση αυτή είναι ιδιαίτερα επωφελής στην αστική γεωργία, όπου η γη είναι σπάνια και ακριβή. Μελέτη του περιοδικού Sustainability διαπίστωσε ότι η κάθετη καλλιέργεια σε θερμοκήπια μπορεί να αποδώσει έως και 11 φορές περισσότερα προϊόντα ανά μονάδα επιφάνειας σε σύγκριση με τις παραδοσιακές μεθόδους καλλιέργειας. Με την προσεκτική διαχείριση και χρήση των πόρων μέσω συστημάτων κλειστού κυκλώματος, τα θερμοκήπια μπορούν να μειώσουν τη χρήση νερού, να ελαχιστοποιήσουν την υποβάθμιση του εδάφους και να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων. Έξυπνες γεωργικές τεχνολογίες, όπως η γεωργία ακριβείας, οι συσκευές IoT και τα συστήματα απομακρυσμένης παρακολούθησης παρέχουν δεδομένα και πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο σχετικά με την υγεία των φυτών, τις συνθήκες ανάπτυξης και τη χρήση των πόρων, οδηγώντας τελικά σε βελτιωμένη αποδοτικότητα και λήψη αποφάσεων για τους γεωργούς.
Οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες στην Ελλάδα
Η κλιματική κρίση έχει, όπως είναι εφιαλτικά γνωστό, μεγάλο αντίκτυπο στα αγροτικά προϊόντα και απαιτεί σύγχρονες, αποτελεσματικές λύσεις, που βασίζονται στην επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία. Η ενίσχυση των θερμοκηπιακών καλλιεργειών αποτελεί επιτακτική ανάγκη, για τη διασφάλιση της επισιτιστικής επάρκειας και την ενίσχυση των εξαγωγών της χώρας. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, καλλιεργούνται, σήμερα στην Ελλαδα, περί τα 50.000 στρέμματα θερμοκηπίων, την στιγμή που στην Ολλανδία, η έκταση της οποίας είναι λίγο περισσότερο από τη διπλάσια έκταση της Θεσσαλίας, έχει 120.000 στρέμματα θερμοκηπίων. Είναι γνωστό πως η Ολλανδία αποκαλείται και «θερμοκήπιο της Ευρώπης», ενώ έχει δημιουργήσει ένα μικρό θαύμα με το να είναι η δεύτερη σε εξαγωγές τροφίμων παγκοσμίως, μετά τις ΗΠΑ. Σημειώνουμε, εδώ, πως η Θεσσαλία διαθέτει μόλις 3.500 στρέμματα θερμοκηπιακών καλλιεργειών. Πόσο σημαντικό είναι, λοιπόν, που τα θερμοκήπια παρουσιάζουν αύξηση της παραγωγικότητας ανά μονάδα επιφάνειας, έως 10 φορές μεγαλύτερη! Έχουν λιγότερες απαιτήσεις σε νερό και λίπανση. Εξοικονομούν ενέργεια λόγω δυνατότητας χρήσης αγροβολταϊκών στις οροφές των θερμοκηπίων. Έχουν χαμηλότερο κόστος παραγωγής και, βέβαια, μεγαλύτερη αντοχή στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης. Το τελευταίο χρονικό διάστημα, τα προϊόντα των θερμοκηπιακών καλλιεργειών δημιουργούν μια μεγάλη υπεραξία και για την ίδια την οικονομία και για την εξαγωγική δραστηριότητα της χώρας. Έτσι, το 2019 η Ελλάδα είχε εξαγωγές κηπευτικών που προσέγγιζαν τα 2,2 δις ευρώ και τέσσερα χρόνια μετά το ύψος των εξαγωγών έφτασε στα 3,2 δις ευρώ. Η ενίσχυσή της θερμοκηπιακής καλλιέργειας, είναι εμφατικά επιθυμητή, στην χώρα και μοιάζει να στηρίζεται πολύ τόσο απ τη κυβέρνηση, όσο και από τραπεζικούς οργανισμούς. Στην Ελλάδα, που η οικονομική κρίση, πήγε πολλά βήματα πίσω την αγροτική παραγωγή και τον εκσυγχρονισμό του, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ σε σύνολο 28,2 εκατ. στρεμμάτων καλλιεργούμενης γης, τα 48.720 στρέμματα είναι θερμοκήπια και 8.319 εκμεταλλεύσεις. Η Κρήτη διαθέτει 2.932 εκμεταλλεύσεις με 15.509 στρέμματα, η Κεντρική Μακεδονία 1.470 εκμεταλλεύσεις με 5.333,6 στρέμματα, στη Δυτική Ελλάδα (Αχαΐα, Ηλεία και Αιτωλοακαρνανία) 774 εκμεταλλεύσεις με 15.627 στρέμμα, στην υπόλοιπη Πελοπόννησο 644 εκμεταλλεύσεις με 3.400 στρέμματα και στην Ήπειρο 534 εκμεταλλεύσεις με 1.633 στρέμματα. Την δεκαετία 2010 – 2020, αν και παρατηρήθηκε μείωση κατά 6,% (8.319 από 8.894) των εκμεταλλεύσεων, σημειώθηκε αύξηση κατά 13,7% των στρεμμάτων (48.720 από 42.864). Οι κύριες θερμοκηπιακές καλλιέργειες στη χώρα μας είναι πρώτα απ όλα η ντομάτα κατά 38%, η φράουλα σε ποσοστό 25%, τα αγγουράκια στο 15%, οι πιπεριές , επίσης, στο 15% και οι μελιτζάνες σε ποσοστό 4%. Το 3% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης είναι κηπευτικά. Από τα 10 δισ. ευρώ της συνολικής αξίας των αγροτικών προϊόντων που παράγονται στην Ελλάδα- περίπου 5% του ΑΕΠ, ένα μερίδιο 39% αντιστοιχεί στα φρούτα και τα κηπευτικά. Σχεδόν το 50% αυτού, περίπου 18% ή κοντά στο 1,8 δισ. ευρώ αντιστοιχεί σε κηπευτικά. Να σημειωθεί ότι η θερμοκηπιακή καλλιέργεια συνεισφέρει στο 18% της συνολικής αξίας των παραγόμενων προϊόντων.
Οι θαυμαστές θερμοκηπιακές καλλιέργειες στην Ευρώπη και στον κόσμο
Στο εξωτερικό, πάντως, μικρά θαύματα συντελούνται μέσα σε θερμοκήπια. Η κυριαρχία της Ισπανίας, η πρωτοπορία της Ολλανδίας και η ανάπτυξη της Γερμανίας στο συγκεκριμένο τομέα, αποδεικνύουν ακόμα πως απογειώνεται με αυτόν το τρόπο το αγροτικό εισόδημα. Στην Αλμερία στο νοτιοανατολικό κομμάτι της Ισπανίας υπάρχει μια περιοχή, που χαρακτηρίζεται ως «ο κήπος της Ευρώπης» με 400.000 στρέμματα θερμοκηπίων που παράγονται 2,5 έως 3,5 εκατομμύρια τόνοι φρούτων και λαχανικών ετησίως. Δυναμικά στον κλάδο μπαίνει και η Γερμανία, όπου φιλοξενείται πλέον το μεγαλύτερο θερμοκήπιο της Ευρώπης. Πρόκειται για το θερμοκήπιο της εταιρείας Εmsflower, ένα θερμοκήπιο πρότυπο κυκλικής οικονομίας. Η ενέργεια που καταναλώνει παράγεται από τα φωτοβολταϊκά τοποθετημένα στη στέγη του, ενώ οι εγκαταστάσεις θερμαίνονται αποκλειστικά από προϊόντα ξύλου, που προκύπτουν από καθαρισμούς δασών και κήπων. Εκεί, οι καλλιέργειες υδροδοτούνται από το νερό της βροχής που συλλέγεται σε ειδικές δεξαμενές και επαναχρησιμοποιείται! Στο Λίμινγκτον στο Οντάριο του Καναδά, η έκταση του θερμοκηπίου είναι μεγαλύτερη από ολόκληρη τη βιομηχανία θερμοκηπίων των ΗΠΑ μαζί. Στη πιο κρύα περιοχή του πλανήτη, παράγουν όχι οποιοδήποτε λαχανικό, αλλά ντομάτα όλο τον χρόνο.
Η κλιματική κρίση, λοιπόν, σε πολλές περιοχές του κόσμου έχει μετατραπεί σε επισιτιστική και σχεδόν παντού, όπως και την Ελλάδα, επιτάσσει λύσεις, όπως τα τεχνολογικά ενημερωμένα θερμοκήπια.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
