Την ώρα που οι τράπεζες στην Ελλάδα βλέπουν τα οικονομικά τους αποτελέσματα να «απογειώνονται» και η ελληνική οικονομία επιστρέφει σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, η αποστολή των τραπεζών παραμένει θέμα προβληματισμού.
Σύμφωνα λοιπόν με τα επίσημα στοιχεία, τα τελευταία χρόνια οι ελληνικές τράπεζες έχουν καταγράψει εντυπωσιακά οικονομικά αποτελέσματα, επιτυγχάνοντας υψηλή κερδοφορία και απόδοση κεφαλαίων. Αυτό δεν θα ήταν εφικτό χωρίς την ανακεφαλαιοποίησή τους από τους Έλληνες φορολογούμενους κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Ωστόσο, καθώς οι τράπεζες έχουν πλέον επανέλθει στον ιδιωτικό τομέα, η δέσμευσή τους προς την ελληνική κοινωνία φαίνεται να φθίνει, με τα υψηλά επιτόκια δανεισμού και τα σχεδόν μηδενικά επιτόκια καταθέσεων να επιβαρύνουν τους πολίτες.
Τα ισχυρά κέρδη των τραπεζών
Αναλυτικότερα, οι τέσσερις μεγάλες ελληνικές τράπεζες, η Εθνική Τράπεζα, η Alpha Bank, η Eurobank και η Τράπεζα Πειραιώς, κατέγραψαν ιστορικά υψηλά αποτελέσματα το εννεάμηνο του 2024. Ειδικότερα, η Εθνική Τράπεζα σημείωσε καθαρά κέρδη της τάξεως του 1 δισ. ευρώ, επιτυγχάνοντας δείκτη απόδοσης κεφαλαίων (RoE) άνω του 16% και ξεπερνώντας τους αρχικούς στόχους κερδοφορίας της.
Στο ίδιο διάστημα, η Alpha Bank παρουσίασε κέρδη 665,8 εκατ. ευρώ, ενισχυμένα κατά 16% σε ετήσια βάση, με απόδοση κεφαλαίων περίπου στο 14,4%. Η Eurobank είχε κι εκείνη θεαματική αύξηση κερδών, φθάνοντας τα 1,14 δισ. ευρώ, χάρη στην αύξηση του χαρτοφυλακίου δανείων της κατά 2 δισ. ευρώ και τη στρατηγική επέκταση στην Κύπρο και τη Βουλγαρία, που πρόσθεσε στο συνολικό ενεργητικό της.
Τέλος, η Τράπεζα Πειραιώς κατέγραψε τα δικά της ιστορικά κέρδη με 932 εκατ. ευρώ για το ίδιο διάστημα και απόδοση κεφαλαίων που αγγίζει το 18%, χάρη σε σημαντικές εκταμιεύσεις δανείων και την επιτυχημένη διαχείριση του κόστους.
Παράλληλα, η συμμετοχή των τραπεζών στα ευρωπαϊκά προγράμματα οικονομικής στήριξης, όπως το Ταμείο Ανάκαμψης, έχει αυξήσει τη ρευστότητα και τη δυνατότητα τους να επενδύουν σε δανειακά προϊόντα.
Οι τράπεζες έχουν καταφέρει, επίσης, να μειώσουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPEs), ελαφρύνοντας το βάρος του πιστωτικού κινδύνου, με αποτέλεσμα τη βελτίωση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας και τη διανομή μερισμάτων στους μετόχους.
Η έλλειψη κοινωνικού ρόλου και η αναγκαιότητα στήριξης της Οικονομίας
Παρά τα θετικά οικονομικά αποτελέσματα, οι τράπεζες δεν ανταποκρίνονται στις προσδοκίες των πολιτών για στήριξη της οικονομίας και της κοινωνίας. Ο ελληνικός λαός, που επωμίστηκε την οικονομική ενίσχυση των τραπεζών στα δύσκολα χρόνια της κρίσης, βλέπει τώρα τις τράπεζες να στρέφονται κυρίως προς την κερδοφορία και τους μετόχους, με περιορισμένη διάθεση για παροχή προσιτών δανείων και επαρκών επιτοκίων στις καταθέσεις.
Η αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) από τις ελληνικές τράπεζες έφερε τον τραπεζικό τομέα πλήρως στον ιδιωτικό έλεγχο, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα αυτός να επικεντρωθεί στην απόδοση κεφαλαίων, συχνά εις βάρος των κοινωνικών αναγκών.
Η χορήγηση δανείων παραμένει περιορισμένη, ενώ τα επιτόκια δανεισμού είναι αρκετά υψηλά, επιβαρύνοντας ιδιαίτερα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Την ίδια στιγμή, οι καταθέτες βλέπουν σχεδόν μηδενικές αποδόσεις για τις καταθέσεις τους, με αποτέλεσμα να μειώνεται η αξία των χρημάτων τους λόγω του πληθωρισμού.
Αυτή η διαφορά μεταξύ υψηλών επιτοκίων δανεισμού και χαμηλών επιτοκίων καταθέσεων είναι ένα χαρακτηριστικό που, σύμφωνα με στοιχεία, φέρνει τις ελληνικές τράπεζες στην πρώτη θέση της Ευρωζώνης όσον αφορά την εξάρτηση των εσόδων τους από τους τόκους.
Τα «εύκολα» κέρδη μέσω της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας
Ένα σημαντικό τμήμα των κερδών των τραπεζών προέρχεται από την τοποθέτηση κεφαλαίων τους στον ειδικό λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Στον λογαριασμό αυτόν, οι τράπεζες καταθέτουν χρήματα με υψηλό επιτόκιο (σήμερα 3,25%), χωρίς τον κίνδυνο που συνεπάγεται η δανειοδότηση στον ιδιωτικό τομέα.
Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στην Ελλάδα, όπου οι τράπεζες εκμεταλλεύονται τη δυνατότητα αυτή εις βάρος των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των καταναλωτών που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν ευνοϊκούς όρους δανειοδότησης. Έτσι, ενώ ο ρόλος των τραπεζών ως θεσμών που θα έπρεπε να υποστηρίζουν την ανάπτυξη της οικονομίας παραμερίζεται, οι ίδιες επικεντρώνονται σε «σίγουρα» κέρδη, εκμεταλλευόμενες τη διαφορά επιτοκίων.
Η κοινωνική ευθύνη των τραπεζών και η αναγκαία αλλαγή στρατηγικής
Σε μια περίοδο κατά την οποία η ελληνική οικονομία δείχνει σταδιακά σημάδια ανάκαμψης, η ανάγκη για ρευστότητα και δανεισμό είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Οι τράπεζες, όμως, παραμένουν συγκρατημένες στην παροχή δανείων, ιδιαίτερα προς τα πιο ευάλωτα κοινωνικά στρώματα και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν δυσκολίες λόγω των υψηλών επιτοκίων.
Στο παρελθόν, οι τράπεζες είχαν στηριχθεί από τον ελληνικό λαό και την πολιτεία, με συνεχείς ανακεφαλαιοποιήσεις, και έχουν ηθική υποχρέωση να επιστρέψουν αυτήν την εμπιστοσύνη, παρέχοντας προσιτές επιλογές χρηματοδότησης.
Είναι, λοιπόν, αναγκαίο οι τράπεζες να επανεξετάσουν τον ρόλο τους, δίνοντας προτεραιότητα στην κοινωνική αποστολή τους και αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο στη στήριξη της οικονομίας. Οι στρατηγικές τους επιλογές θα πρέπει να περιλαμβάνουν προγράμματα δανειοδότησης με ευνοϊκότερους όρους, μειώνοντας τα επιτόκια και παρέχοντας ελκυστικά προγράμματα αποταμίευσης για τους καταθέτες.
Μια στρατηγική που ευνοεί μόνο τη διανομή μερισμάτων στους μετόχους χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες της κοινωνίας είναι βραχυπρόθεσμα αποδοτική, αλλά μακροπρόθεσμα περιορίζει την ανάπτυξη της ίδιας της χώρας.
Πώς θα μπορούσαν να επιτελέσουν την αποστολή τους
Οι τράπεζες θα μπορούσαν φυσικά να ενισχύσουν την κοινωνική τους προσφορά μέσω μίας σειρά στρατηγικών. Η πρώτη θα μπορούσε να είναι η μείωση επιτοκίων δανεισμού. Τα τρέχοντα επιτόκια δανεισμού καθιστούν τον δανεισμό ακριβό και περιορίζουν τις επενδύσεις. Μια μείωση των επιτοκίων, ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, θα αναζωογονήσει την οικονομική δραστηριότητα και θα βελτιώσει την πρόσβαση στη χρηματοδότηση.
Ακόμα, η αύξηση των επιτοκίων καταθέσεων θα ενισχύσει τις αποταμιεύσεις και θα προστατεύσει την αξία του χρήματος από τον πληθωρισμό. Αυτό μπορεί να αποδειχθεί ένας τρόπος για να δείξουν οι τράπεζες ότι εκτιμούν τη συμβολή των πολιτών στην εξυγίανσή τους.
Επίσης, οι τράπεζες μπορούν να αξιοποιήσουν τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και να δημιουργήσουν προγράμματα που υποστηρίζουν πράσινες και βιώσιμες επενδύσεις. Αυτό όχι μόνο θα ωφελήσει το περιβάλλον, αλλά και θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία.
Τέλος, σημαντική είναι και η ενίσχυση της χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Άλλωστε οι τελευταίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, και η στήριξή τους είναι ουσιώδης για την οικονομική σταθερότητα. Τα προγράμματα χρηματοδότησης με ειδικούς όρους και κίνητρα θα επιτρέψουν στις επιχειρήσεις να αναπτυχθούν και να συμβάλουν στην απασχόληση και την παραγωγικότητα.
Συμπερασματικά, οι ελληνικές τράπεζες έχουν έναν κομβικό ρόλο στην οικονομική ζωή του τόπου, με τις επιλογές τους να μην επηρεάζουν μόνο τους μετόχους αλλά ολόκληρη την κοινωνία.
Οι τράπεζες οφείλουν να επιστρέψουν την στήριξη στην κοινωνία
Η επιστροφή τους σε κερδοφορία είναι αδιαμφισβήτητα θετική, ωστόσο αυτή η επιτυχία θα πρέπει να συνοδευτεί από μια επαναπροσέγγιση του κοινωνικού τους ρόλου.
Αν επιθυμούν να έχουν τη στήριξη και την εμπιστοσύνη της κοινωνίας, είναι απαραίτητο να συνδράμουν στην οικονομική ανάπτυξη και να διευκολύνουν τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας, ανταποκρινόμενες στις ανάγκες των πολιτών. Των ίδιων πολιτών που κάποτε τις στήριξαν.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
