Αν ρωτήσεις έναν σύγχρονο δημοσιογράφο να σου περιγράψει το επαγγελμά του και απευθύνεις την ίδια ερώτηση σε έναν δημοσιογράφο που ήταν ενεργός πριν από 30 χρόνια, το πιο πιθανό είναι να θεωρήσεις ότι οι δύο αυτοί άνθρωποι δεν έκαναν ποτέ την ίδια δουλειά. Η δημοσιογραφία έχει μεταμορφωθεί από το επάγγελμα που ήταν τη δεκαετία του ’90 και πριν και αρκετοί πια δεν βρίσκουν παρά μόνο εθιμοτυπικές ομοιότητες.
Οι Τεχνολογικές Εξελίξεις Συντάραξαν Συθέμελα τον Χώρο της Δημοσιογραφίας
Ο χώρος της δημοσιογραφίας ήταν ίσως αυτός που δέχτηκε τη μεγαλύτερη αλλαγή λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας. Η βιομηχανία των μέσων μαζικής ενημέρωσης γνώρισε μία ριζική αλλαγή, όταν οι ιστοσελίδες άρχισαν να αντικαθιστούν τις εφημερίδες και τα περιοδικά. Η μετάβαση δεν ήταν εύκολη, ειδικά για τους δημοσιογράφους που την περίοδο των αλλαγών βρίσκονταν ήδη σε προχωρημένη επαγγελματική ηλικία.
Η μεταστροφή της δημοσιογραφίας από τον «τύπο» στο διαδίκτυο σηματοδότησε τη συνολική μεταμόρφωση του επαγγέλματος – αλλαγές στον τρόπο και στον χώρο εργασίας, στη φιλοσοφία των δημοσιογράφων, στις απαιτούμενες ικανότητες και δεξιότητες των επαγγελματιών και φυσικά στο τελικό προϊόν που έφτανε στον κόσμο. Η ταχύτητα αντικατέστησε την ποιότητα, η ικανότητα παράγωγής μεγάλου αριθμού ειδήσεων αντικατέστησε την αξία του αποκλειστικού ρεπορτάζ, και η γρήγορη σκέψη και η ικανότητα φιλτραρίσματος (δελτίων τύπου, ανακοινώσεων, ειδήσεων κ.λπ.) αντικατέστησε τις δεξιότητες στη συγγραφή κειμένων και την «καλή πένα».
Το διαδίκτυο έχει φανεί ικανό να συμπαρασύρει στους ξέφρενους ρυθμούς του τα πάντα. Το ίδιο συνέβη και με τα δημοσιογραφικά μέσα. Ο αδυσώπητος ανταγωνισμός που δημιούργησε το διαδίκτυο οδήγησε τους ιθύνοντες των μέσων ενημέρωσης σε μία κούρσα, θύματα της οποίας υπήρξαν η ερευνητική και ποιοτική δημοσιογραφία, καθώς και ο χώρος και ο χρόνος που είχαν οι δημοσιογράφοι για να παράξουν ένα προσεγμένο και μοναδικό έργο. Ο συνεχής βομβαρδισμός με ειδήσεις ευτελούς σημασίας, συχνά κακογραμμένες ή/και αντιγραμμένες από αντίπαλα μέσα, έγινε η «νόρμα» της εποχής, τοποθετώντας τον πήχη πολύ χαμηλά και δημιουργώντας αντίστοιχα ένα κοινό με πολύ μικρές απαιτήσεις.
Αντί το διαδίκτυο να χρησιμοποιηθεί ώστε το έργο των δημοσιογράφων να γίνει πιο εύκολο και γρήγορο, με τις πληροφορίες να είναι πιο εύκολα προσβάσιμες, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αποφάσισαν να αυτοκαταστραφούν, υιοθετώντας πρακτικές και λογικές που σκότωσαν τη δημοσιογραφία του χθες.
Ο Θετικός (;) Αντίκτυπος της Νέας Όψης της Δημοσιογραφίας
Προφανώς, κάθε κατάσταση έχει διαφορετικές οπτικές και ερμηνείες. Έτσι, αν θέλει κανείς να βρει τον θετικό αντίκτυπο της μεταστροφής της δημοσιογραφίας στη σημερινή της μορφή, μπορεί σίγουρα να βρει αρκετά φωτεινά σημεία, τα οποία, όμως, δυστυχώς ακολουθούνται από ηχηρές υποσημειώσεις. Αρχικά, η τεχνολογία οδήγησε στη δημιουργία πολλών περισσότερων μέσων ενημέρωσης, γεγονός που σημαίνει ότι αυξήθηκαν σημαντικά οι θέσεις εργασίας σε σχέση με παλαιότερα. Αυτό, βέβαια, είχε αρνητικό πρόσημο στις απολαβές των δημοσιογράφων, οι οποίοι πλέον αποτελούν έναν από τους κλάδους με τους χαμηλότερους μισθούς (ειδικά στο αρχικό στάδιο της καριέρας τους), καθώς υπάρχει μεγάλη διαφθορά με υψηλά ποσοστά αδήλωτης εργασίας, απλήρωτων υπερωριών και τοξικών εργασιακών περιβαλλόντων.
Επιπλέον, με τη χρήση του διαδικτύου, αυτός που θέλει να κάνει πραγματική έρευνα έχει στα χέρια του πολύ σημαντικά εργαλεία και έναν ωκεανό πληροφοριών που βρίσκεται 3 «κλικ» μακριά. Για να φτάσουν στις αντίστοιχες πληροφορίες οι δημοσιογράφοι της δεκαετίας του ’90 μπορεί να χρειάζονταν δυο ζωές. Για αυτό, όμως, παλαιότερα η πληροφορία εκτιμούταν (και πληρωνόταν) διαφορετικά. Γιατί ήταν δυσεύρετη, δεν την είχαν όλοι και, το κυριότερο, δεν μπορούσαν να τη βρουν όποτε θελήσουν. Πολλές φορές, η πληροφορία δινόταν σε μορφή «one-off».
Αν έχανες την εφημερίδα της ημέρας, έχανες την πληροφορία. Αν δεν στη μετέδιδε κάποιος γνωστός, δεν θα τη μάθαινες ποτέ. Αυτή ήταν και η χάρη της εφημερίδας – γι’αυτό υπήρξαν χρόνια που ο «τύπος» γνώρισε πραγματικές δόξες. Γιατί έδινε την ευκαιρία στον καθένα να μάθει κάτι, το οποίο αυτός που δεν θα αγόραζε την ίδια εφημερίδα δεν θα το μάθαινε ποτέ.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
