Η Ελλάδα βρίσκεται σε τροχιά αναπτυξιακής ώθησης χάρη στα σημαντικά έργα υποδομών που σχεδιάζονται για τα επόμενα χρόνια.
Οι επενδύσεις στον κατασκευαστικό τομέα αναμένεται να φέρουν σημαντική ενίσχυση στο ΑΕΠ, με τις εκτιμήσεις να προβλέπουν αύξηση έως και 3% ετησίως, ενώ παράλληλα η συνολική αξία των έργων υποδομών εκτιμάται ότι θα αγγίξει τα 24 δισ. ευρώ μέχρι το 2026.
Τα έργα αυτά περιλαμβάνουν κατασκευές που αφορούν τις μεταφορές, την ενέργεια, την κλιματική αλλαγή και την ψηφιακή αναβάθμιση. Ωστόσο, παρά τις θετικές προοπτικές, ο κλάδος αντιμετωπίζει την πρόκληση της έλλειψης εργατικού δυναμικού, με το έλλειμμα να φτάνει τους 55.000 εργαζομένους.
Ο ρόλος των υποδομών στην ενίσχυση του ΑΕΠ
Η ενίσχυση του ΑΕΠ μέσω των υποδομών αναμένεται να συμβάλει στην οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας με πολλαπλούς τρόπους. Σύμφωνα με τη μελέτη του ΙΟΒΕ, το ποσοστό των επενδύσεων στον κατασκευαστικό τομέα υπολογίζεται ότι θα φτάσει στο 8,6% του ΑΕΠ έως το 2026, σημειώνοντας σημαντική άνοδο από το 4,5% το 2022.
Αυτό ισοδυναμεί με μια οικονομική «ένεση» άνω των 18 δισ. ευρώ στον κλάδο, εκ των οποίων περίπου το 24% αναμένεται να προέλθει από έργα που χρηματοδοτούνται από κοινοτικούς πόρους.
Η θετική αυτή δυναμική θα επιτρέψει στην Ελλάδα να ανακτήσει τα επίπεδα κατασκευαστικών επενδύσεων που χαρακτήριζαν την προ-κρίσης περίοδο, ενισχύοντας ταυτόχρονα και άλλους τομείς όπως η αγορά ακινήτων, οι υπηρεσίες και το λιανεμπόριο.
Οικονομικά οφέλη και κοινωνικές επιπτώσεις
Η αναμενόμενη αύξηση των έργων υποδομών έχει άμεσες και έμμεσες θετικές επιπτώσεις στην οικονομία και την κοινωνία. Πρώτον, τα έργα αυτά δημιουργούν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και όχι μόνο στον κατασκευαστικό κλάδο αλλά και σε σχετικούς τομείς, όπως είναι η παραγωγή υλικών, η διοικητική υποστήριξη και οι επαγγελματικές υπηρεσίες.
Η αύξηση της απασχόλησης συμβάλλει στη μείωση της ανεργίας και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, καθώς το διαθέσιμο εισόδημα των εργαζομένων που συμμετέχουν στα έργα αυξάνεται και δημιουργεί μια αλυσιδωτή ζήτηση σε άλλους κλάδους.
Παράλληλα, η υλοποίηση των υποδομών θα ενισχύσει τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της χώρας, βελτιώνοντας κρίσιμες υποδομές, εξέλιξη που επιτρέπει τη μείωση του κόστους μεταφορών και τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε νέες αγορές, γεγονός που καθιστά την Ελλάδα πιο ελκυστική για επενδυτές.
Ο ρόλος του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στη χρηματοδότηση τόσο σημαντικών έργων. Τα συγκεκριμένα προγράμματα παρέχουν τα απαραίτητα κονδύλια για την υποστήριξη κρίσιμων κατασκευών, κυρίως στον τομέα της πράσινης ενέργειας και της ψηφιακής αναβάθμισης.
Συνολικά, περίπου 9,14 δισ. ευρώ από το ΕΣΠΑ 2021-2027 έχουν δεσμευτεί για υποδομές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή και τις μεταφορές, ενώ το Ταμείο Ανάκαμψης διανέμει 12,8 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και δάνεια που επικεντρώνονται στη βιώσιμη ανάπτυξη.
Η πράσινη μετάβαση απορροφά ένα σημαντικό μέρος αυτών των πόρων, με 6,3 δισ. ευρώ να διατίθενται για έργα που στοχεύουν στη μείωση των εκπομπών και την προώθηση καθαρών πηγών ενέργειας.
Επιπλέον, σημαντικά κεφάλαια κατευθύνονται στην εκπαίδευση και ενίσχυση δεξιοτήτων, με 483 εκατ. ευρώ να διατίθενται για την ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού, καθώς και στον ψηφιακό μετασχηματισμό με 394 εκατ. ευρώ, που θα επιτρέψουν την εισαγωγή τεχνολογικών καινοτομιών στα έργα.
Η πρόκληση της έλλειψης εργατικού δυναμικού
Παρά τις θετικές προοπτικές, το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο κατασκευαστικός τομέας είναι η έλλειψη εργατικού δυναμικού.
Οι εκτιμήσεις υποδεικνύουν ότι απαιτούνται περίπου 250.000 εργαζόμενοι στην κατασκευαστική βιομηχανία έως το 2026, ωστόσο, το τρέχον εργατικό δυναμικό υπολείπεται κατά 55.000. Η έλλειψη αυτή αποδίδεται σε πολλούς παράγοντες, όπως η μετανάστευση πολλών επαγγελματιών κατά την οικονομική κρίση, η γήρανση του εργατικού δυναμικού και η αυξημένη ζήτηση για εξειδικευμένες δεξιότητες στην πράσινη και ψηφιακή τεχνολογία.
Η ανεπάρκεια αυτή προκαλεί σημαντικές καθυστερήσεις στην εκτέλεση των έργων, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση του προϋπολογισμού και καθυστερεί την επίτευξη των οικονομικών στόχων. Επίσης, η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού, που γνωρίζει τις σύγχρονες τεχνολογίες και τις πρακτικές για έργα πράσινης ενέργειας, καθιστά δύσκολη την υλοποίηση και την αποτελεσματικότητα αυτών των έργων.
Για να επιτευχθούν οι στόχοι του κατασκευαστικού κλάδου, απαιτούνται συντονισμένες πολιτικές για την προσέλκυση και εκπαίδευση νέου εργατικού δυναμικού.
Οι στρατηγικές για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης περιλαμβάνουν την ενίσχυση των προγραμμάτων κατάρτισης, με τη δημιουργία προγραμμάτων εκπαίδευσης με έμφαση σε νέες δεξιότητες που απαιτούνται για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση.
Ακόμα, σημαντική κρίνεται η αναβάθμιση συνθηκών εργασίας και αμοιβών που θα βοηθήσει σημαντικά στην τόνωση της ελκυστικότητας του κατασκευαστικού τομέα.
Επιπροσθέτως, θετικά θα μπορούσε να λειτουργήσει η θέσπιση κινήτρων για την επανένταξη των επαγγελματιών που μετανάστευσαν στο εξωτερικό, όπως φορολογικά κίνητρα και προγράμματα επανακατάρτισης αλλά και η δημιουργία ευκαιριών συνεχούς μάθησης για τους εργαζόμενους, που θα τους επιτρέψει να προσαρμοστούν στις εξελίξεις του κλάδου και να αποκτήσουν τις νέες δεξιότητες που απαιτούνται.
Κόστος και χρηματοδοτική βιωσιμότητα
Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει την υλοποίηση των έργων είναι το αυξημένο κόστος κατασκευής και οι προκλήσεις στη χρηματοδότηση.
Το κόστος των υλικών και των καυσίμων έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, γεγονός που αυξάνει τον συνολικό προϋπολογισμό των έργων.
Για να αντιμετωπιστεί αυτή η πρόκληση, είναι σημαντικό να προχωρήσει η ανάπτυξη, λειτουργία και διαχείριση του Ενιαίου Συστήματος Τεχνικών Προδιαγραφών και τιμολόγησης τεχνικών έργων και μελετών και του Ηλεκτρονικού Συστήματος Προσδιορισμού του κόστους συντελεστών παραγωγής τεχνικών έργων, δύο κινήσεων που ακόμα δεν έχουν ολοκληρωθεί.
Η επαρκής τραπεζική χρηματοδότηση αποτελεί επίσης σημαντικό ζήτημα για την υλοποίηση των έργων υποδομών. Σύμφωνα με τις προβλέψεις, ο δανεισμός των κατασκευαστικών επιχειρήσεων αναμένεται να αυξηθεί μεταξύ 972 εκατ. και 1,7 δισ. ευρώ την περίοδο 2023-2026.
Η αύξηση της ρευστότητας είναι κρίσιμη για την αποφυγή καθυστερήσεων και τη συνέχιση των εργασιών, ενώ η ενίσχυση της πρόσβασης σε χρηματοδοτικούς πόρους, όπως τα εγγυοδοτικά προγράμματα και οι πιστώσεις, μπορεί να ενδυναμώσει τον κλάδο.
Η μεγάλη ελληνική ευκαιρία
Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μια μοναδική ευκαιρία να αξιοποιήσει τα έργα υποδομών για την αναπτυξιακή της πορεία και να επιτύχει μακροχρόνια οικονομικά και κοινωνικά οφέλη.
Ωστόσο, για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί απαιτείται η επίλυση κρίσιμων ζητημάτων, όπως η έλλειψη εργατικού δυναμικού και οι αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης.
Η Ελλάδα έχει μια μεγάλη ευκαιρία που δεν πρέπει να χάσει
Οι κοινοτικοί πόροι του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης είναι καθοριστικοί για την υποστήριξη των έργων, όμως η αποτελεσματική απορρόφηση των κονδυλίων και η ταχεία υλοποίηση των έργων εξαρτώνται από την επίλυση των προβλημάτων αυτών.
Η προσέλκυση εργατικού δυναμικού, η ενίσχυση της κατάρτισης και η βελτίωση των συνθηκών εργασίας αποτελούν ουσιαστικά βήματα για την επιτυχία του κατασκευαστικού τομέα.
Με την κατάλληλη διαχείριση και τις στοχευμένες επενδύσεις, η Ελλάδα μπορεί να αξιοποιήσει τον κλάδο των υποδομών προκειμένου να απολαύσει μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία και την κοινωνία.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
