Δημόσιες επιχειρήσεις στην Ελλάδα που δραστηριοποιούνται σε κρίσιμους τομείς, όπως οι μεταφορές και τα ταχυδρομεία, βρίσκονται αντιμέτωπες με μεγάλες οικονομικές δυσκολίες και χρέη, που επηρεάζουν άμεσα τη λειτουργία και τη βιωσιμότητά τους.
«Βαριά» ονόματα, όπως τα ΕΛΤΑ, ο ΟΣΕ, ο ΟΑΣΑ, η ΣΤΑΣΥ και η ΟΣΥ που έχουν ως κύριο μέτοχο το Ελληνικό Δημόσιο και εδώ και χρόνια καταγράφουν ζημίες, αντικατοπτρίζουν στις απογοητευτικές επιδόσεις τους τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία μετά από χρόνια δημοσιονομικής κρίσης.
Την στιγμή λοιπόν που βρίσκονται σε εξέλιξη προσπάθειες εξυγίανσης, όπως αυτές που υλοποιούνται στα ΕΛΤΑ και τον ΟΣΕ, η πορεία προς την ανάκαμψη αποδεικνύεται δύσκολη και απαιτητική.
ΕΛΤΑ: Σχέδιο Εξυγίανσης και αλλαγή στρατηγικής
Τα ΕΛΤΑ αποτελούν έναν από τους πιο παλαιούς και παραδοσιακούς οργανισμούς της χώρας, αφού συμπληρώνουν ήδη 96 χρόνια λειτουργίας. Ωστόσο, για μία σειρά από λόγους, οι οικονομικές τους επιδόσεις τα τελευταία χρόνια είναι αρνητικές, και η διαχείρισή τους χαρακτηρίζεται από δυσκολίες και ανεπιτυχείς προσπάθειες βελτίωσης. Το 2023, τα ΕΛΤΑ παρουσίασαν ζημίες ύψους 10,17 εκατομμυρίων ευρώ, παρά τις προσπάθειες για εξοικονόμηση κόστους και τον εκσυγχρονισμό τους.
Αυτή τη στιγμή η προσοχή έχει «πέσει» στη διαδικασία εξυγίανσης, η οποία -εκτός των άλλων- περιλαμβάνει τη συγχώνευση της μητρικής εταιρείας με την ΕΛΤΑ Courier, με στόχο τη δημιουργία ενός ευέλικτου και ανταγωνιστικού οργανισμού. Αυτό το βήμα δείχνει να αποδίδει, καθώς οι αλλαγές ήδη έχουν αρχίσει να φαίνονται στη λειτουργικότητα και την αποδοτικότητα του οργανισμού, χρειάζεται όμως ακόμα να καλυφθεί αρκετός δρόμος.
Σημαντική μεταβολή παρατηρείται και στη στρατηγική ανάπτυξης του δικτύου καταστημάτων, με τη μείωση των ιδιόκτητων καταστημάτων από 1.050 σε 100, ενώ τα υπόλοιπα αναμένεται να παραχωρηθούν σε τρίτους μέσω συμβάσεων συνεργασίας.
Φυσικά θα πρέπει να μην ξεχνάμε ότι πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα, την στιγμή που σε υπηρεσίες όπως πχ τις ταχυμεταφορές, ο ανταγωνισμός έχει ανέβει στα ύψη από ιδιωτικές εταιρείες που πραγματοποιούν επενδύσεις πολλών εκατομμυρίων ευρώ.
ΟΣΕ: Προκλήσεις και επιπτώσεις στη «σκιά» της τραγωδίας των Τεμπών
Ο ΟΣΕ είναι ένας ακόμη σημαντικός δημόσιος οργανισμός που αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Οι δαπάνες διαχείρισης και συντήρησης των σιδηροδρομικών υποδομών είναι τεράστιες, με τα χρέη να επιβαρύνουν το οργανισμό σε σημαντικό βαθμό.
Το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη το 2023 έφερε στην επιφάνεια προβλήματα πολλών ετών που υπάρχουν στις υποδομές και τη διοίκηση, ενώ οι ζημίες για τον οργανισμό αυξήθηκαν σε 254,2 εκατομμύρια ευρώ. Η κυβέρνηση προχώρησε σε ενίσχυση της κρατικής χρηματοδότησης από 45 εκατομμύρια σε 75 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, στοχεύοντας στην κάλυψη των δαπανών διαχείρισης και συντήρησης.
Η οικονομική κρίση στον ΟΣΕ είναι αποτέλεσμα χρόνιων προβλημάτων και της αποτυχίας των εκάστοτε κυβερνήσεων να αναβαθμίσουν τις σιδηροδρομικές υποδομές. Το σχέδιο συνένωσης του ΟΣΕ με τις ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ έχει ως στόχο την ενοποίηση των λειτουργιών και την ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των φορέων, με στόχο την καλύτερη διαχείριση των υποδομών.
Μετά το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών, αλλά και διαφόρων περιστατικών που συνέβησαν στη συνέχεια, η εμπιστοσύνη του επιβατικού κοινού έχει μειωθεί δραματικά, καθιστώντας μεγάλη πρόκληση την αντιμετώπιση των σοβαρών προβλημάτων που υπάρχουν.
Η οικονομική «τρύπα» των οργανισμών αστικών συγκοινωνιών
Ο ΟΑΣΑ, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τις αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας, μαζί με την ΟΣΥ που διαχειρίζεται λεωφορεία και τρόλεϊ, και τη ΣΤΑΣΥ, υπεύθυνη για τις σταθερές συγκοινωνίες, αντιμετωπίζουν επίσης σημαντικά οικονομικά προβλήματα.
Αναλυτικότερα, ο κύκλος εργασιών του ΟΑΣΑ μπορεί να έφτασε στα 243,915 εκατ. ευρώ, από 217,26 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας άνοδο 11%, στα καθαρά αποτελέσματα όμως κατέγραψε σημαντικές ζημίες ύψους -31,629 εκατ. ευρώ, από κέρδη 6,05 εκατ. το 2022.
Σε ό,τι αφορά στην ΟΣΥ (Οδικές Συγκοινωνίες), τον οργανισμό που έχει την ευθύνη διαχείρισης λεωφορείων και τρόλεϊ, παρατηρούμε άνοδο εσόδων κατά 10%, τα οποία ανήλθαν στα 112,247 εκατ. ευρώ, από 101,944 εκατ. ευρώ. Την ίδια ώρα όμως στα καθαρά αποτελέσματα συναντάμε ζημίες 15,16 εκατ. ευρώ, από κέρδη 2,4 εκατ. ευρώ το 2022.
Σημειώνεται πως, σε ό,τι αφορά στις κρατικές επιχορηγήσεις, αυτές κατέγραψαν μείωση στα 121,441 εκατ. ευρώ από 150,5 εκατ. ευρώ, επηρεασμένες από την διακοπή -κυρίως- επιχορηγήσεων που αφορούσαν στον COVID-19 αλλά και άλλων έκτακτων επιχορηγήσεων. Επιπροσθέτως, τα λοιπά έσοδα μειώθηκαν κατά σχεδόν 3 εκατ. ευρώ.
Τέλος, άσχημα είναι τα νέα και για τη ΣΤΑΣΥ (Σταθερές Συγκοινωνίες), που έχει την ευθύνη του Μετρό, καθώς μπορεί ο κύκλος εργασιών να αυξήθηκε κατά 17,25%, συα 129,411 εκατ. ευρώ, όμως ο οργανισμός γύρισε σε ζημίες 17,663 εκατ. ευρώ από κέρδη 1,445 εκατ. ευρώ το 2022. Σημειώνεται ότι η εξέλιξη αυτή αποδίδεται σε αυξημένα έξοδα διοίκησης, μισθούς και λειτουργικά έξοδα.
Η εισιτηριοδιαφυγή είναι ένα πρόβλημα που πλήττει τα έσοδα των συγκοινωνιακών οργανισμών, με υπολογισμούς ότι ένας στους δέκα επιβάτες δεν αγοράζει εισιτήριο. Ποσοστό που από πολλούς θεωρείται μεγαλύτερο, εξαιτίας των ελλιπών ελέγχων. Η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη στη Θεσσαλονίκη, όπου η εισιτηριοδιαφυγή αγγίζει το 80%, επηρεάζοντας σοβαρά τα οικονομικά των οργανισμών.
ΔΕΗ: Το επιτυχημένο παράδειγμα που δίνει ελπίδα
Παρά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες δημόσιες επιχειρήσεις, η ΔΕΗ αποτελεί παράδειγμα επιτυχούς αναδιάρθρωσης και εξυγίανσης. Με την εισαγωγή ενός νέου μοντέλου διοίκησης και τη μερική ιδιωτικοποίηση, η ΔΕΗ κατάφερε να βελτιώσει τα οικονομικά της αποτελέσματα και να ανταπεξέλθει στις απαιτήσεις της αγοράς.
Η μερική ιδιωτικοποίηση επέτρεψε στην εταιρεία να προσελκύσει κεφάλαια και να αναπτύξει νέες τεχνολογίες στον τομέα της ενέργειας, προσαρμόζοντας τις υπηρεσίες της στις ανάγκες των καταναλωτών, ενώ πλέον έχει αναδειχτεί ως πολύ σημαντικό «παίκτη» ενέργειας στα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη. Επίσης, η ΔΕΗ, υπό την ηγεσία του Γιώργου Στάσση, έχει μπει και σε άλλες αγορές, όπως το retai, με την εξαγορά της Κωτσόβολος.
Η επιτυχία της ΔΕΗ δείχνει πως, με κατάλληλη διοικητική στρατηγική και εξορθολογισμό των δαπανών, οι δημόσιες επιχειρήσεις μπορούν να ανταπεξέλθουν στις προκλήσεις και να επιτύχουν θετικά αποτελέσματα. Η μερική ιδιωτικοποίηση δεν ήταν μόνο ζήτημα συγκέντρωσης κεφαλαίων, αλλά και μια στρατηγική που έφερε νέες πρακτικές διαχείρισης και καινοτομίας, συμβάλλοντας στη βιωσιμότητα της εταιρείας.
Σημειώνεται ότι στο πρόσφατο νομοσχέδιο του υπ. Οικονομικών επιχειρείται, στο θέμα των ΔΕΚΟ, να ακολουθηθεί ένα μοντέλο αντίστοιχο με αυτό της ΔΕΗ, ενώ προωθείται μεγαλύτερη ευελιξία σε θέματα που αφορούν στη στελέχωση και τους μισθούς των διοικήσεων, προσλήψεων προσωπικού και προμηθειών των δημόσιων επιχειρήσεων που αποτελούν θυγατρικές επιχειρήσεις του Υπερταμείου.
Οι σημαντικές προκλήσεις στη μεταμνημονιακή εποχή
Η Ελλάδα έχει αντιμετωπίσει μεγάλες οικονομικές δυσκολίες τα τελευταία χρόνια λόγω της δημοσιονομικής κρίσης και των μνημονίων που ακολούθησαν.
To παράδειγμα της ΔΕΗ δείχνει τον δρόμο σε δημόσιες επιχειρήσεις με οικονομικά προβλήματα
Η ανάγκη για εξορθολογισμό των δημόσιων δαπανών και η εφαρμογή σκληρών μέτρων λιτότητας έχουν αφήσει το αποτύπωμά τους σε πολλές δημόσιες επιχειρήσεις, οι οποίες προσπαθούν να αντέξουν μέσα σε ένα δύσκολο περιβάλλον.
Το γεγονός ότι αρκετές δημόσιες επιχειρήσεις βρίσκονται αντιμέτωπες με οικονομικές προκλήσεις δεν είναι παράλογο, δεδομένων των μακροχρόνιων προβλημάτων που αντιμετώπισε η χώρα. Ωστόσο, παραδείγματα όπως αυτό της ΔΕΗ δείχνουν πως με κατάλληλη διοίκηση και εφαρμογή σύγχρονων πρακτικών, η ανάκαμψη είναι εφικτή.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
