Δεν γνωρίζω αν τα πράγματα στην Ελλάδα, τα τελευταία έξι χρόνια, έχουν αλλάξει. Όταν όμως, τα 30 προηγούμενα, εργαζόμουν στη τηλεόραση και γενικά σε δημοσιογραφικούς χώρους, όπως περιοδικά, εφημερίδες, σάιτ, η τοξικότητα, η βία, η απαξία, οι προσβολές, οι εκφοβισμοί από τα αφεντικά ήταν όχι απλά γενικευμένα πράγματα, αλλά σχεδόν επιβάλλονταν.
Η εμβληματική μορφή του μεγάλου διευθυντή της επιχείρησης, απαιτούσε το κυρίαρχο μοντέλο, να γεννά στους εργαζομένους πανικό και φόβο.
Θυμάμαι μια συνάδελφο, 22 ετών, με πτυχίο και μεταπτυχιακό, που ετοίμαζε το διδακτορικό της, να μου λέει για το αφεντικό που πρεπει μετα βίας, να είχε τελειώσει Γυμνάσιο και ούτε λόγος για Λύκειο, πως «αν μου ξαναφωνάξει άλλη μια φορά, νομίζω θα κατουρηθώ απάνω μου και θα έχω να αντιμετωπίσω περισσότερο χλευασμό». Και «τι να θυμηθώ, τι να ξεχάσω από όσα πέρασα», που λέει και το αξέχαστο τραγούδι των Τριπολίτη – Πυθαγόρα. Βαριά αντικείμενα που ήταν πάνω στα γραφεία-που μετά μάθαμε και τα κρύβαμε στα συρτάρια- εξοβελίζονταν στον αέρα με στόχο τα κεφάλια μας. Ομοίως καφέδες, αναπτήρες, ποτήρια νερό, ελαφριά τεύχη περιοδικών και φύλλων εφημερίδας, καθώς μια φορά και ένα κουτί από ντιλίβερι, με καυτή μακαρονάδα -πέστο. Θυμάμαι προσβολές και χαρακτηρισμούς τύπου «ο κουτσός», «ο κοντός», «η χοντρή», «η γριά», «η πλαστική» και άλλα που είχαν αντικαταστήσει τα ονόματα μας και όλοι τα ανεχόμασταν. Θυμάμαι φωνές και βρισιές γενετήσιου περιεχομένου, όπου το αφεντικό με υπεράνθρωπες δυνατότητες γονιμοποίησης θα μας καθιστούσε όλες – όλους – όλα έγκυούς! Θυμάμαι βία! Σκαμπίλια! Πιασίματα απ το λαιμό! Γροθιές στις πλάτες!
Τοξικότητα, βία, απαξία, προσβολές, εκφοβισμοί, βρισιές, απειλές και άλλα δεινά
Και εμείς; Οι εκπρόσωποι του δημοσίου λόγου; Οι φοβεροί και τρομεροί γραφιάδες; Εκείνοι που τασσόμασταν με τη μεριά του λαού, για τον λαό και την αλήθεια; Μούγκα! Το θεωρούσαμε ως μια κατάσταση απόλυτα φυσική αυτό και πως έτσι είναι δουλειά και τι να κάνουμε! Και όταν τα ίδια αφεντικά, συνταξιοδωντούσαν -σπανίως- ή πέθαιναν -μόνο έτσι εγκατέλειπαν τα γραφεία τους, συνήθως!- τους υμνήσουμε για το πόσο φωτισμένοι δημοσιογράφοι και εργασιακοί ηγέτες ήτανε! Και το κακό μάλλον ήταν γενικευμένο και διεθνές, αλλά περισσότερο ήπια αλλά ίσως περισσότερο αποτελεσματικά και σίγουρα μεγαλύτερου μεγέθους! Η δεσποτική λύκαινα που φτιάχνει η Μέριλ Στριπ στο «Ο διάβολος φοράει Prada» τρομοκρατεί τους πάντες γύρω της και αρκεί ο ήχος των σινιέ τακουνιών της στα ακριβά χειροποίητα πατώματα, για να προκληθεί ο απόλυτος πανικός και οι συνεργάτες της να αρχίσουν να έχουν συμπτώματα κρίσεων πανικών ή καρδιακών εμβολών ή αρχικών εγκεφαλικών. Και φυσικά δε συμβαίνει μόνο στην δημοσιογραφία, σε χώρους μεγάλης προβολής όπως η τηλεόραση ή η μόδα, αλλά παντού! Στις τέχνες, στα Πανεπιστήμια, στις επιχειρήσεις, στις καφετέριες και στο δημόσιο, στα νηπιαγωγεία και στα σούπερ μαρκετ και σε κάθε μα κάθε εργασιακό χώρο, που κάποιος νιώθει εξουσία και με δύναμη πάνω σε άλλους. Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν με τον 21οαιώνα! Μια έρευνα, από το 2017, που οι άνθρωποι άρχισαν να μην ανέχονται όλα αυτά, από το Workplace Bullying Institute όρισε ως την «επανειλημμένη κακομεταχείριση ενός εργαζομένου από έναν ή περισσότερους υπαλλήλους ή προϊστάμενους. καταχρηστική συμπεριφορά που είναι: απειλητική, εξευτελιστική ή εκφοβιστική, δολιοφθορά στην εργασία ή λεκτική κακοποίηση». Και το παθαίνουν κατά καιρούς, σχεδόν όλοι οι εργαζόμενοι. Θα τους τύχει, κάποτε…
Συνδικάτα, οργανισμοί, θεσμοί και η δικαιοσύνη οι μεγάλοι μας βοηθοί
Συμπεριφορές τοξικού τραμπούκου, ή υπερβολικές απαιτήσεις ή μόνιμες επικρίσεις, ή αχρείαστες συμβουλές, ή συγκεντρωτισμός διότι όλοι είμαστε ανίκανοι, ύπουλοι χειρισμοί με επιπτώσεις στη συνοχή της ομάδας, το ηθικό των ατόμων, τον σεβασμό και τον αυτοσεβασμό και φυσικά την αποδοτικότητα! Με δεδομένο πως καμία δουλειά, μα καμία, δεν αξίζει να χάσουμε την υγεία μας, σωματική ή ψυχική, συγκρίνουμε τις ΗΠΑ, που υπάρχουν ειδικές θέσεις συμβούλων για τις καλές σχέσεις στη δυναμική των ομάδων και βέβαια μια ισχυρή νομοθεσία που προστατεύει τους εργαζόμενους. Για τον εκφοβισμό στο χώρο εργασίας, υπάρχουν νομικές ομάδες που δεν πληρώνει ο εργαζόμενος, αποτέλεσμα των αγώνων των εργατικών συνδικάτων που υπήρξαν οι ισχυρότεροι θεσμικοί υποστηρικτές του νομοσχεδίου κατά του εκφοβισμού για τον υγιή χώρο εργασίας. Στη Μασαχουσέτη, το SEIU-NAGE, είναι ένα από τα μεγαλύτερα συνδικάτα δημοσίων υπαλλήλων της πολιτείας, έχει παράσχει άφθονη βοήθεια για να είναι υγιείς οι χώροι εργασίας. Ο πέλεκυς όχι μόνο της εταιρείας αλλά συχνά και της δικαιοσύνης πέφτει αδυσώπητος πάνω στα αφεντικά που τολμούν να είναι τοξικά. Οι συμπεριφορές τραμπουκισμού, φυσικά και υπάρχουν, αλλά σε εργαζόμενους αλλοδαπούς κυρίως, που εργάζονται με αναγκαστική μαύρη εργασία και χωρίς δικαιώματα. Και εκεί, όμως, ο νόμος είναι αμείλικτός, απέναντι στα αφεντικά, αν το περιστατικό γίνει γνωστό, με κάποιο τρόπο. Πρόσφατα στην Μασαχουσέτη, ο ιδιοκτήτης μιας ανθηρά οικονομικής αλυσίδας καταστημάτων εστίασης, είδε τα μαγαζιά του να κλείνουν όλα και ο ίδιος να οδηγείται στη φυλακή. Ο λόγος; Χρησιμοποιούσε Λατίνο εργαζομένους χωρίς τακτοποιημένα τα χαρτιά εργασίας τους, τους οποίους κακομεταχειρίζονταν, δεν τους επέτρεπε διαλείμματα σε εργασίες 11ωρου. Τους χλεύαζε και έκανε πλάκα εις βάρος τους, ακόμα και κλείνοντας τους στο πολυτελές χώρο αποσκευών του SUV του, τάχα πως τους κυνηγάνε οι αστυνομικοί του τμήματος Μετανάστευσης, του ισχυρότατου Emigration, για να τους περνά πάνω από λακκούβες στο δρόμο, οδηγώντας με υπερβολική ταχύτητα. Η Πολιτεία μαθαίνοντας όλα αυτά, έκανε ειδική συμφωνία με τους Λατίνο, να μην τους εκδώσει στις χώρες τους και να τους βοηθήσει να λάβουν τις περιπόθητες πράσινες κάρτες, αρκεί να μιλήσουν για την κακομεταχείριση του αφεντικού εναντίον τους.
Τοξικό αφεντικό: ο λόγος που οι εργαζόμενοι εγκαταλείπουν τις δουλειές τους
Ναι, φοβόμαστε, απογοητευόμαστε, πανικοβαλλόμαστε στο να πάμε για δουλειά, μας υποτιμούν, μας ταπεινώνουν, μας περιφρονούν, μας απειλούν με περικοπές ή και απόλυση, μας ασκούν ψυχολογική και κάποτε σωματική βία! Μα όλοι, μάρτυρες σε ατομική η γενικευμένη επίθεση, ειδικά ως νέοι εργαζόμενοι, παραλύουμε στα ξεσπάσματα των αφεντικών. Η νομοθεσία, οι αρμόδιοι φορείς και τα ισχυρά εργατικά συνδικάτα είναι η λύση κατά των νοσηρών, τοξικών, φρικτών ατόμων σε εχθρικό περιβάλλον εργασίας. Τα τοξικά αφεντικά είναι συνήθως υπό μεγάλη πίεση, απολαμβάνουν να είναι επικεφαλής και ευδοκιμούν σε δύο πράγματα: συναισθηματική αντίδραση και προσοχή! Ευδοκιμούν από την ικανότητά τους να χειραγωγούν τους άλλους. Μα, ενώ το τοξικό αφεντικό μπορεί να φτάσει στην εργασιακή επιτυχία προκαλώντας φόβο στους υπαλλήλους του, θα είναι όλο αυτό πρόσκαιρο, μιας και έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής όσον αφορά τη μακροπρόθεσμη επιτυχία, εν έτη 2024. Ο νούμερο ένα λόγος που οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις δουλειές τους είναι επειδή δεν αντέχουν τον εργοδότη τους.
Should I Stay or Should I Go? (The Clash)
Κάποτε δεν θες ή δεν μπορείς να καταφύγεις σε σωματεία, φορείς και θεσμούς. Τότε, η λήψη μιας ρεαλιστικής απόφασης για το αν θα παραμείνεις ή θα παραιτηθείς είναι αναπόφευκτη. Αξιολογείς το πόσο σοβαρά η περίσταση σε επηρεάζει συναισθηματικά και ψυχικά. Εάν αποφασίσεις να μείνεις, πρέπει να δημιουργήσεις κάποιους μηχανισμούς αντιμετώπισης και άμυνας. Απόφυγε να γίνεις στόχος – ή, κατ’ επέκταση, θύμα. Κάνε τη δουλειά σου, με τον καλύτερο τρόπο, πράγμα που θα σε κάνει λιγότερο στόχο και τα υπόλοιπα στελέχη θα παρατηρήσουν τον επαγγελματισμό σου, πιο πολύ, παρά την κακή ηγεσία του τοξικού σου ανώτερου στην ιεραρχία. Βοηθήστε τον να κάνει τη δική του δουλειά καλά και αν πάρει προαγωγή μακριά σου, όφελος θα χεις. Βάλε τα όριά σου. Εξέτασε πώς σε αντιμετωπίζει αντικειμενικά το αφεντικό, κάνοντας μια λίστα με τα γεγονότα. Πλησιάζεις το αφεντικό με γεγονότα και μια δυνατή φυσική στάση, ενώ λες λιγότερα και κάνεις περισσότερα.
Όταν έχεις στοιχεία, μπορείς να βάλεις καλύτερα όρια και εμμένεις σ αυτά, χωρίς να προσπαθείς να πείσεις το αφεντικό ή να του αποσπάσεις ενσυναίσθηση ή κατανόηση. Ενημέρωσε το αφεντικό ότι δεν θα ανεχτείς πλέον συμπεριφορές που έχεις ορίσει ως γεγονότα. Εάν κάνει τα ίδια και κάποτε χειρότερα, ενημέρωσε το αφεντικό ότι θα απευθυνθείς η σε ανώτερο του, η σε κάποιο αρμόδιο όργανο ή θεσμό, επειδή δεν μπορεί να επικοινωνήσει ορθολογικά. Ενημέρωσε τη διοίκηση και το ανθρώπινο δυναμικό για την τοξική συμπεριφορά του. Εξήγησε πώς ο εκφοβισμός έχει επηρεάσει τη σωματική, συναισθηματική και ψυχική σου υγεία, ενώ έχει βλάψει την εργασιακή σου απόδοση. Υπόβαλε επίσημα καταγγελία και επίτρεψε στο ανθρώπινο δυναμικό για να διεξαγάγει έρευνα. Θυμήσου πως δεν είναι για πάντα! Το δέλεαρ της περισσότερης δύναμης, κύρους και ελέγχου οδηγεί πολλούς τοξικούς ηγέτες να αλλάζουν συχνά θέσεις, επομένως μπορεί να μην χρειαστεί να αντιμετωπίσεις την τοξικότητα για πολύ. Όσο τους περιμένεις, εργάσου για να βελτιώσεις τις δεξιότητές σου και να επεκτείνεις το δίκτυό σου, ώστε να μπορείς να βρεις μια νέα δουλειά εάν χρειαστεί. Ε, πως να το κάνουμε κιόλας! Έχει κι αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια!
Τώρα, αναρωτιόμαστε, γιατί, ρε παιδάκι μου, οι οργανισμοί, οι επιχειρήσεις, οι δουλειές να ανέχονται τοξικούς ανθρώπους σε ηγετικές θέσεις; Το θέμα είναι ότι αυτοί οι δυσλειτουργικοί ηγέτες είναι συχνά πολύ ικανοί στο να προβάλλουν μια επιτυχημένη εικόνα προς τα πάνω για τον εαυτό τους. Συχνά είναι επιδέξιοι στους πολιτικούς ελιγμούς, αγνοούν ή να κατηγορούν τους άλλους για λάθη του παρελθόντος και χειραγωγούν τα συναισθήματα των ανθρώπων. ΟΚ! Αλλά μακριά μας να ναι, ακόμα και σε άλλη ήπειρο και ας γίνουν και πλανητάρχες!
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
