Εξουθένωση! Να σέρνεσαι στη δουλειά! Να νιώθεις κουρέλι και εντελώς χωρίς αποδοτικότητα. Και από πάνω να ‘χεις και τύψεις! Μα να είσαι με μια δουλειά 40 ωρών, στο καιρό μας, που η καλή εργασία είναι δυσεύρετη και να νιώθει πλήρη εξάντληση; Και όχι δε φταίνε οι 40 -μόνο, λέμε, πια!- ώρες εργασίας. Αποκλείοντας τα πιο σοβαρά προβλήματα υγείας, καταλήγουμε πως για χρόνια, απ όταν ξεκινάμε την εργασία μας, μέχρι να αισθανθούμε ικανοί και πως κατακτήσαμε πράγματα σ αυτην, αντιστεκόμαστε στην πραγματική χαλάρωση.
Ούτε ρεπό, ούτε αργίες, ούτε ολιγοήμερες διακοπές μας κάνουν κάτι. Γιατί νιώθουμε πως δεν επιτρέπεται να χαλαρώσουμε! Η ενοχή του να αφήσουμε την δουλειά πίσω, χωρίς σκέψη, συλλογισμούς για αυτην, πλάνα και οργάνωση, μοιάζει αδιάκοπη και με τον καιρό πράγματι, εξουθενώνει, σωματικά και ψυχικά. Η κουλτούρα μας δεν κατανοεί την εξάντληση, από τι προέρχεται ή πόσο συνηθισμένη είναι. Δεν καταλαβαίνουμε ότι πολλοί από εμάς μπορεί να καούμε σε μια απολύτως «κανονική» εβδομάδα εργασίας 40 ωρών. Αυτό οφείλεται εν μέρει επειδή αυτή η εβδομάδα εργασίας των 40 ωρών είναι μια εντελώς αυθαίρετη δημιουργία και αγνοεί δεδομένα που δείχνουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να δώσουν μόνο τρεις έως τέσσερις ώρες εστιασμένης προσοχής στην εργασία τους την ημέρα, πριν υπάρξουν φθίνουσες αποδόσεις. Αλλά, ο άλλος λόγος που μπορούμε να «καούμε» σε ένα υποτιθέμενα κανονικό πρόγραμμα είναι ότι η υπερβολική εργασία δεν είναι πάντα η αιτία.
Η τεμπελιά δεν υπάρχει και η χρόνια συναισθηματική μας εξουθένωση
Ο Dr. Ντίβον Πράις έγραψε το βιβλίο Laziness Does Not Exist, σα να λέμε, Η Τεμπελιά Δεν Υπάρχει, που έγινε μέγα μπεστ σέλερ των New York Times. Μέσα απ’ αυτό διερευνά τα ψυχολογικά υπόβαθρα του «ψέματος της τεμπελιάς», συμπεριλαμβανομένης της προέλευσής του από τους Πουριτανούς, τους πολύ θρησκευόμενους της Αγγλικανής Εκκλησίας, στην Αγγλία και κυρίως, στην Αμερική τον 16ο και 17ο. Η Δογματική θρησκευτική τοποθέτηση τους, επέβαλε τρόπο ζωής ακραίου συντηρητισμού, που ανάμεσα σ άλλα απαγόρευε τα τραγούδια και τη μουσική, τα χρώματα, τις ζωγραφιές και τα έργα τέχνης. Αξίες ήταν η νοικοκυροσύνη, η συνεχής εργατικότητα και η ατομική ηθική, σαν τους Πρωτοχριστιανούς. Ακόμα και σήμερα, μη θρησκευόμενοι Αμερικανοί, πιστεύουν πως το απόλυτο προσόν και προτέρημα ενός ανθρώπου είναι η ακάματη εργατικότητα! Πλάκωσαν και τα ψηφιακά εργαλεία εργασίας, στις μέρες μας και θόλωσαν τα όρια μεταξύ δουλειάς και ζωής. Με μια έρευνα χρόνων σε βάθος, ο Πράις εξηγεί ότι οι άνθρωποι, σήμερα, δουλεύουμε περισσότερο από όλους τους προηγούμενους, σε οποιονδήποτε άλλη ιστορική περίοδο, αλλά οι περισσότεροι από εμάς συχνά αισθανόμαστε ότι δεν κάνουμε αρκετά. Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας αβάσταχτης κοινωνικής πίεσης, που δεν ορίζεται και δεν αντιμετωπίζεται! Το burnout όταν μας συμβαίνει, είναι πολύ πραγματικό και δεν αντιμετωπίζεται με ένα μικρό διάλειμμα από τη δουλειά. Αιτία του δεν είναι μόνο η χαλαρή σε ώρες, εργασία της φάσης μας. Μπορούμε να χούμε burnout, να καούμε, δηλαδή, από χρόνιο στρες, από συναισθήματα ή τραύματα που δεν αντιμετωπίσαμε ή επειδή ζούμε τη λάθος ζωή, με λάθος δουλειά, λάθος καριέρα, λάθος σχέση, λάθος φίλους, λάθος πόλη, λάθος όλα δηλαδή και άστα να πάνε καλύτερα! Καλά που έχουμε εργασιακό κάψιμο, μόνο και όχι ατομικής φλάντζας!
Απάθεια, δυσκολία εστίασης, κυνισμός, απαισιοδοξία και υπερκόπωση, αϋπνία ή μειωμένη ανοσία
Μετά το άγχος και την αβεβαιότητα της πανδημίας και της καραντίνας, που έγραψαν στο συλλογικό μας υποσυνείδητο, όσο κι αν κάνουμε πως δε τα θυμόμαστε, οι περισσότεροι από εμάς, επιστρέφοντας στους εργασιακούς χώρους, νιώθουμε εξουθένωση. Μπορεί να προέρχεται εν μέρει από τη εργασία, ή το συσωρευτικό στρες, αλλά σίγουρα βοήθησε σ αυτό, η αναθεώρηση των βεβαιοτήτων και η αλλαγή, έστω και λίγο, συνήθειων του τρόπου ζωής μας. Το εργασιακό κάψιμο στις μέρες μας, είναι περισσότερο συναισθηματική εξάντληση, παρα σωματική. Και από ενοχές ή κοινωνική κριτική τύπου «κοίτα την τεμπελχανού, της έκατσε μια χαρά δουλειά και βαριέται να πάρει τα πόδια της, με κάτι Burnout και κουραφέξαλα» και «α, ρε χωράφι και αλέτρι που πάει χαμένο, να μάθουνε όλοι με κάτι ασθένειες πολυτέλειας», αρνούμαστε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα μας. Τις περισσότερες φορές, το κρύβουμε και περιμένουμε να περάσει από μόνο του. Και αυτό μας οδηγεί σε ακόμα μεγαλύτερη εξουθένωση. Αυτή σε χρόνιες καταστάσεις εμφανίζεται ως απάθεια, δυσκολία εστίασης, κυνισμός, απαισιοδοξία και άλλα συμπτώματα κατάθλιψης καιάγχους ή και με σωματικά συμπτώματα όπως υπερκόπωση, αϋπνία και μειωμένη ανοσία. Ζούμε όλα αυτά και τα περνάμε στο πόδι, κάνοντας πως δεν υπάρχουν, χτυπάμε τον 5ο καφέ της μέρας και συνεχίζουμε! Και νιώθουμε ξανά, κουρασμένοι και χωρίς απόδοση και ούτε όρεξη έχουμε για τίποτα και μια μιζέρια περιφέρουμε. Κάνουμε αυτό ακριβώς που η κοινωνία απαιτεί από μας, λειτουργώντας σαν μηχανές, χωρίς να μας τραβάνε ποτέ την πρίζα, να μας ανατροφοδοτούν ή να μας κάνουν διακοπή λειτουργίας για πέσουνε τα γράδα και να μην φλογίζονται συνεχώς οι λυχνίες και τα κυκλώματα.
Όχι, δεν είμαστε η ελαττωματική παρτίδα του εργοστασίου που μας έφτιαξε για να καούμε!
Καταλαβαίνουμε όλοι, πως η πρώτη θεραπεία για το burnout είναι η ξεκούραση. Η αληθινή ξεκούραση, όχι αυτή που νιώθουμε άγχος και ενοχές!
Μια καλή κίνηση είναι να σκεφτούμε τις πραγματικές αιτίες της κατάστασης μας. Μήπως είναι υπερκόπωση; Ακραίο στρες ή χρόνια συναισθηματική εξάντληση; Ή μήπως έχουμε καεί από δεκαετίες χαμηλού άγχους και του αδιάκοπου συναισθήματος ότι δεν κάνουμε ποτέ αρκετά και αναγκάζουμε συνεχώς τον εαυτό μας σε μια καριέρα την οποία, μπορεί και να μην πολύ-γουστάρουμε στ’ αλήθεια. Αν είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, τότε μόνο θα τον βοηθήσουμε. Μια αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας μας, μια στοχευμένη ανάπαυση, μια απόσταση για ένα διάστημα από κάθε τι εργασιακό, αν είναι εφικτά, θα ήταν εξαιρετικές λύσεις. Αν δεν μπορούμε να λείψουμε απ τη δουλειά, έχει σημασία να βρούμε νησίδες πλήρους ξεκούρασης μέσα στο 24ωρο και την εβδομάδα. Εάν τώρα, η κατάσταση μας είναι πιο συναισθηματική, διανοητική ή προέρχεται από κάτι πιο χρόνιο, ένας αξιόλογος θεραπευτής, επιβάλλεται! Στο κάτω κάτω, όχι, δεν είμαστε μηχανές, όσο και αν οι κοινωνικές επιταγές μας αντιμετωπίζουν έτσι. Και δεν είναι ελαττωματική η κατασκευή του εργοστασίου, που μας έφτιαξε για να καούμε! Δεν είμαστε μέταλλο που ράγισε και έκανε ανάφλεξη. Η κοινωνική μας και εργασιακή κουλτούρα έχει ρωγμές και αξίζει να αντικατασταθεί με μια καλύτερη και πιο καινούργια. Και εμείς αξίζουμε πραγματική αλλαγή στον τρόπο που λειτουργούμε για να αντιμετωπίσουμε όχι το Burnout μας, αλλά τον ίδιο μας τον εαυτό!
*ο τίτλος είναι ελαφριά παραφθορά απ το τραγούδι των Χάρη και Πάνου Κατσιμάχου «Για ένα κομμάτι ψωμί» του στίχου: «Έχεις κανάλι πολύ να τραβήξεις, μέχρι να πάψεις να λες “μα τι τρέχει;”. Έχει τους νόμους της αυτή η ιστορία, δε φτάνει μόνο η δουλειά».
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
