Οι χρήστες του TikTok μπορούν, πια, να αγοράσουν προϊόντα της Amazon που διαφημίζονται στην πλατφόρμα κοινωνικών μέσων χωρίς να χρειαστεί να βγουν απ την εφαρμογή. Καταναλώνουν, ευκολά, άνετα, ό,τι τους χτυπάει στο μάτι! Ανακαλύπτουν, σου λέει, νέα είδη, περιηγούνται στα αντικείμενα της μόδας, χωρίς κόπο και διάμεσους! Οι δημιουργοί του YouTube, πάλι, μέσω του Shopify προσφέρουν μεγάλη ευκολία για ψώνια.
Αλλά και οι θεατές του Netflix, που έχουν εθιστεί στο γραφικό παριζιάνικο σκηνικό και τη fashion-forward αισθητική της σειράς «Η Έμιλι στο Παρίσι», μπορούν να αγοράσουν τα περιβόητα, εκκεντρικά ρούχα της πρωταγωνίστριας, μέσω του Google Lens. Το Twitter ξεκίνησε, πιλοτικά, την εφαρμογή του «Shops Module» του και το Pinterest έδωσε τη δυνατότητα στους δημιουργούς να «έχουν δυνατότητα πώλησης του περιεχομένου τους». Facebook και κυρίως Instagram με τους παντοδύναμους σε δυναμική πώλησης influenssers του, πουλάνε τα πάντα. Το ότι το εμπόριο μέσω social media, θα κυριαρχήσει του -ας πούμε- λιανικού εμπορίου, δεν τίθεται καν ως θέμα για συζήτηση. Το έχει ήδη κάνει!
Από Scrollers σε Shoppers!
Το εμπόριο μέσω κοινωνικών δικτύων είναι, ήδη, μια επιχείρηση πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ, με 26,97 δισεκατομμύρια δολάρια σε πωλήσεις το 2020, ποσό που διπλασιάστηκε το 2023 και υπολογίζεται να φτάσει τα 80 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2025. Σύμφωνα με πολύ πρόσφατη έρευνα της US Bancorp , της πέμπτης μεγαλύτερης τράπεζας των ΗΠΑ δηλαδή, οι Αμερικανοί παρουσίασαν αύξηση 13% στη κατανάλωση, μόνο τον Ιανουάριο του 2024, μετα από Χριστούγεννα δηλαδή και των Ευχαριστιών, που συνήθως η αγορά νεκρώνει! Μα είναι τόσο εύκολο πια! Ένα πάτημα μόλις, σε μια γωνίτσα της οθόνης, όπου κάθε βίντεο σου δείχνει κι άλλο προϊόν και μετα άλλο και άλλο και άλλο, ατέλειωτα!
Είναι προϊόντα «καινοτόμα», «φθηνά» και «μοντέρνα» που πνίγουν τον κόσμο της ψηφιακής μας κοινωνικής δικτύωσης, βουτώντας μας σε ένα καταναλωτισμό κυρίως όχι και τόσο ουσιαστικών πράγματων, χρεώνοντας τις πιστωτικές μας, σπαταλώντας τα, με κόπο αποκτημένα, χρήματα μας, στο περιττό. Ακόμα και αν κατανοείς πόσο είσαι έρμαιο στη συνεχή διαφήμιση και στην εύκολη διαθεσιμότητα προϊόντων και αγορών, δεν μπορείς, να αντισταθείς. Θα παραγγείλεις! Πριν από το διαδίκτυο, τα ψώνια ήταν μια δραστηριότητα που γινόταν με πρόθεση, αφιέρωνες χρόνο, υπολόγιζες σχεδόν ακριβώς το ποσό που είχες να διαθέσεις και αναζητούσες τα αγαθά που θες σωματικά! Ήταν διασκέδαση κιόλας, να πας με φίλους να δεις βιτρίνες, να δοκιμάσεις ρούχα, να συγκρίνεις τιμές, να καθίσεις για καφέ και μια άλλη μέρα να πας να ψωνίσεις, πιθανόν, καταλήγοντας στο τι θες και τι σε συμφέρει. Τώρα σαρώνουμε τα εισερχόμενά μας και ελέγχουμε τις ειδοποιήσεις του τηλεφώνου μας. «Στην ψηφιακή τεχνολογία, όπου κι αν βρίσκεστε, ουσιαστικά πάντα, είστε, στο ένα ή με δύο αγγίγματα μακριά από το να αγοράσετε κάτι», o Japer Maher, ειδικός στην στρατηγική μάρκετινγκ μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Καταλήγει δε, πως στα social media ένας καταναλωτής που δεν θα ψώνιζε, βρίσκεται ξαφνικά αποφασισμένος να ψωνίσει, από μια εικόνα που δείχνει απλά χαριτωμένη! Για τον χρήστη, ύστερα από μια κουραστική μέρα, ένα ανέμελο σκρολάρισμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, απαλύνει το φόρτωμα της μέρας. Μοιραία, η φανταχτερή διαφήμιση, θα ξεπεταχτεί. Η σκέψη πως δεν βλάπτει η αγορά ενός ελκυστικού μικροπράγματος, που θα του φτιάξει τη διάθεση, σύντομα τον οδηγεί μέσα στα βάθη μιας άχρονης κουνελότρυπα από αγορές.
Social media αγορές και καταναλωτικές επιβολές: ο Θεός των μικρών άχρηστων πραγμάτων!
Οι έφηβοι και μετεφηβικής ηλικίας, μανιώδεις χρήστες του TikTok, θεωρούν πολύ φυσικό το να εντυπωσιάζονται, με είδη από κει!
Και να ψωνίζουν, όλα τα μικροαντικείμενα, που δεν προσφέρουν και τίποτα ιδιαίτερο, αλλά δεν αφαιρούν κιόλας! Δημιουργούνται έτσι, μανίες υπερκατανάλωσης με πράγματα. Ένα μπουκάλι νερού, για παράδειγμα, από ανοξείδωτο χάλυβα, ονόματι Stanley, που υπνώτισε, σχεδόν, τους χρήστες, δημιούργησε ουσιαστικά μια δική του κουλτούρα στο μάρκετινγκ. Βλέποντας το συνεχώς, παντού, μέσα στο Τik Tok, πολύ απλά ένιωσαν την ανάγκη να το αγοράζουν. Κάποιοι έχουν γίνει συλλέκτες Stanley.
Όταν μια σειρά κούπες Stanley κυκλοφόρησαν με θέμα την Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου σε συνεργασία με τα Starbucks, νεαρά άτομα που θέλανε τα ποτήρια, με μανία, σαν να ταν θέμα ζωής ή θανάτου, ξέσπασαν σε βίαια επεισόδια. Κατά τ’ άλλα τα συγκεκριμένα ποτήρια, δεν έχουν ιδιαίτερη χρηστικότητα και απλά μαζεύουν σκόνη σε κάποιο ράφι. Κρέμες για το δέρμα, το πρόσωπο ή το σώμα, διάφορες σειρές περιποίησης, μαγικά ελιξίρια λάμψης παρουσιάζουν ραγδαία αυξανόμενη δημοτικότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τα Sephora, να πασάρουν συστηματικά και καλοσχεδιασμένα τις συλλογές τους στο TikTok. Τα περισσότερα από αυτά τα προϊόντα είναι πολύ ακριβά και έχουν διάρκεια ζωής το πολύ 6 μήνες, που τα στέλνουν αχρησιμοποίητα, συχνά, στους κάδους απορριμμάτων. Εν τω μεταξύ γιατί 16 χρόνων παιδιά, χρειάζονται ακριβές κρέμες για να μοιάζει γυάλινο το προσωπάκι τους, ποτέ δεν θα το καταλάβουμε, αλλά είμαστε -τα πάμε!- από κείνη τη γενιά που έκανε βόλτα στην Ερμού, αλά μπρατσέτα με φίλες, για να δει βιτρίνες!
Ευκολία ναι! αλλά και τι καταστροφή!
Είναι ηλίου φαεινότερον πως αφού οι άνθρωποι περνούν περισσότερο χρόνο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εκτίθενται σε όλο και περισσότερες διαφημίσεις και επηρεάζονται να αγοράσουν, ολοένα και περισσότερα προϊόντα, συμβάλλοντας στο διαρκώς αυξανόμενο πρόβλημα της υπερκατανάλωσης. Αυτή η υπερβολική κατανάλωση ή χρήση αγαθών και υπηρεσιών, σε ενέργεια, γη, νερό ή υλικά, προκαλεί βλάβες στον άνθρωπο και στο περιβάλλον του, όπως έχει ήδη, ορίσει το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Πληροφοριών και Παρατήρησης Περιβάλλοντος. Πρόκειται για ολοένα και αυξανόμενο πρόβλημα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ο κύριος πυλώνας του. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ , η διαφήμιση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέσω χορηγιών επιρροής είναι πιο αποτελεσματική στις αγοραστικές συνήθειες της Gen Z. Οι νέοι καταναλωτές, αντί να ψωνίζουν μια ή δύο φορές τον μήνα, το κάνουν σε καθημερινή βάση με τις αγορές τους, να ξεπερνούν τα όρια του τι είναι υγιές για τους ίδιους και τον πλανήτη.
Η υπερκατανάλωση δεν βλάπτει μόνο την τσέπη και την ψυχική υγεία, όσων αγοράζουν προϊόντα, αλλά μολύνει τον κόσμο μας. Σύμφωνα με την EcoWatch, μια περιβαλλοντική δημοσιογραφική οργάνωση, η κατανάλωση των φυσικών πόρων της Γης από τον ανθρώπινο πληθυσμό έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία 40 χρόνια. Με περισσότερα προϊόντα που αγοράζονται, περισσότερα πετιούνται επίσης στις χωματερές. Ακόμη, η καταναλωτική μας κουλτούρα ώθησε την παραγωγή διαφόρων προϊόντων να εκτοξευθεί στα ύψη, προκαλώντας πολύ μεγαλύτερη χρήση των εργοστασίων και, επομένως, εκπομπές ρύπων στην ατμόσφαιρα.
Παραγγέλνεις σαν κάτι φυσικό, σου έρχονται στην πόρτα, φτωχαίνεις και ρυπαίνεις
Ένα από τα πιο αξιοσημείωτα παραδείγματα περιβαλλοντικής ζημίας από τον υπερκαταναλωτισμό αφορά στην περιβόητη fast fashion Shein, με τα εργοστάσιά της να δίνουν τόσο CO2 στην ατμόσφαιρα όσο 180 εργοστάσια ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα. Και είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ της μάστιγας της ρύπανσης που προκαλεί η βιομηχανία της μόδας. Με τη συνεχή ανατροπή των μικροτάσεων που οι καταναλωτές «ΠΡΕΠΕΙ να αγοράσουν!», η βιομηχανία της μόδας είναι υπεύθυνη για το 8-10% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα, όπως τεκμηριώνεται από το BBC . Δυστυχώς, η ανακύκλωση δεν θα βοηθήσει καν αυτό το πρόβλημα, καθώς μόνο το 1% των ανακυκλωμένων ρούχων θα γίνει νέα κομμάτια.
Μα, τώρα, πια, το ποτάμι δεν έχει επιστροφή ή αλλιώς το «τζίνι δε ξαναμπαίνει στο μπουκάλι, όπως έγραφε, πρόσφατα, η Vogue για την υπερκατανάλωση μέσω social media! Σκεφτείτε το λίγο πριν πατήσετε το «buy» στο Facebook για ένα μπλουζάκι με χαριτωμένα γατάκια, που θα ντραπείτε να φορέσετε στη δουλειά σας και θα το φάει η ντουλάπα, έτσι κι αλλιώς!
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
