Ω! Αυτός, ο καινούργιος, θαυμαστός, μέσα από οθόνες ζωντανός, κόσμος! Ξεκινάμε με λίγο διαμορφωμένο τίτλο του σοφού Άλντους Χάξλευ και συνειρμικά οδηγούμαστε στον θεσπέσιο αφορεσμό του πως «η τέλεια δικτατορία θα έχει την εμφάνιση της δημοκρατίας. Μια φυλακή χωρίς τοίχους στην οποία οι κρατούμενοι δεν θα ονειρεύονται να δραπετεύσουν. Ένα σύστημα δουλείας όπου χάρη στην κατανάλωση και τη διασκέδαση, οι δούλοι θα αγαπήσουν τη δουλεία τους».
Μα, όμως θείε Άλντους και η διασκέδαση, δες, πως έγινε εξάρτηση από οθόνες, θεάματα – άρτους από πλατφόρμες και ψηφιακές επικοινωνίες! Και κάπου μοιάζει να γεννιέται και μια πρωτόγνωρη αντίδραση, μαζικά, από νέους, τους πιτσιρικάδες που μεγάλωσαν έτσι, άρα δεν έχουν και πολλά ούτε να τους εντυπωσιάσουν, μα ούτε και να χάσουν ! Ναι! Ναι! Η γοητεία της ιστορίας και το αινιγματικό της δίδαγμα είναι ότι από εποχή σε εποχή τίποτα δεν αλλάζει κι όμως τα πάντα είναι διαφορετικά!
Όπως αυτό το #underconsumption core, η τάση δηλαδή του να καταναλώνουν μόνο τα απαραίτητα, όπως την προωθούν όλο και περισσότεροί νεαροί χρήστες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Λένε πως μπορείς να ζει απλά, χωρίς να παθαίνεις εμμονή με νέα προϊόντα. Δείχνουν τρόπους πως να μετατρέψεις τα παλιά σου ρούχα σε καινούργια, να περιποιείσαι το δέρμα σου, οικονομικά, χωρίς να αγοράζεις πανάκριβα μπραντς, πως θα αφαιρέσεις και την την τελευταία δόση οδοντόκρεμας από το σωληνάριο της, πως θα καθαρίσεις ένα παλιό, φθαρμένο, ζευγάρι αθλητικά παπούτσια, τόσο αποτελεσματικά ώστε να μοιάζουν καινούργια. Και πως δεν τρέχει και τίποτα αν έχεις ραγισμένο καθρέφτη μακιγιάζ ή ένα σεσουάρ μαλλιών της μαμάς σου. Ακόμα, μπορείς να φοράς τα παλιά σου σκισμένα τζιν και τα μπλουζάκια τους απ το Λύκειο, σαν άποψη. Τέτοια βίντεο στο Τik Tok, λοιπόν αγγίζουν τα 500.000 likes και 2,5 εκατομμύρια προβολές. Χα! Πολλά απ αυτά τα παιδιά, είναι επιτυχημένοι επαγγελματίες influencers που δείχνουν πως ναι, τελικά είναι εφικτό και απελευθερωτικό να ζεις άνετα με όσα υλικά πράγματα έχεις ουσιαστική ανάγκη! Μωρέ λες; Από αλλού να το περιμέναμε αυτό μια ζωή και να μας έρθει απ τα μωρα της Gen Z, με τ’ όνομα, για να σχηματοποιούμε και μοντέρνα τα πράγματα…
Gen Z ή πως τα παιδιά μας, είναι καλύτερα από μας!
Είναι η ίδια γενιά, τα παιδιά μου, τα παιδιά σου, τα παιδιά μας, που δεν θέλουν κατοικίδια ράτσας, αλλά εκείνα που εγκαταλείφθηκαν και βρέθηκαν στα καταφύγια. Τα ίδια παιδιά που καθιέρωσαν και διαδώσαν τις αγορές χρησιμοποιωμένων πραγμάτων. Εκείνα που λόγω πανδημίας δεν πήγαν σχολείο για 2 χρόνια, περίπου, μαθαίνοντας να ζουν, ανάμεσα σε τέσσερις τοίχους και να βολεύονται με τα βασικά. Είναι η πιο πολυπληθής γενιά, η πρώτη πραγματικά και εγγενώς ψηφιακή, που δίνει προτεραιότητα στην ψυχική υγεία, που απαιτεί σεβασμό στη διαφορετικότητα, ισότητα και συμπερίληψη στους χώρους εργασίας, μάθησης και γενικώς κοινωνικής συνεύρεσης. Ελεύθερα πνεύματα -ε, τι στο καλό! Παιδιά μας είναι κιόλας!- μοιάζουν να προτιμούν την ευελιξία στην απασχόληση και δείχνουν να σιχαίνονται τις ιεραρχίες και τις καταπιεστικές παραδοσιακές δομές. Στο TikTok, που βρίσκονται με τις ώρες, έχουν τους δικούς τους σταρ και πρόσωπα επιρροής. Αρκετοί απ αυτούς πια, κυρίως γυναίκες της Gen Z, βροντοφωνάζουν στα βίντεο του TikTok τις αρετές του να καταναλώνεις, όσο το δυνατόν λιγότερο, με περιχαρές έμβλημα τους το: «Κοιτάξτε πόσα ΔΕΝ ξόδεψα»! Περήφανοι influencers, λοιπόν, στα βίντεο τους, δείχνουν με παράφορη χαρά τους τρόπους με τους οποίους αξιοποιούν στο έπακρο ό,τι έχουν αγοράσει, ώσπου να εξαντληθεί η κάθε χρήση του. Η συγκεκριμένη φιλοσοφία θεμελιώθηκε στα καλούπια της διαδικτυακής τάσης του #deinfluecing, η οποία πλέον έχει πάνω από ένα δισεκατομμύριο θεάσεις. Και είναι εκείνα τα παιδιά, τα οποία δείχνουν να μην πείθονται πια και αποθαρρύνουν το κοινό τους από το να αγοράζει όποιο προϊόν γινεται δημοφιλές επειδή το διαφημίζει μια ψηφιακή διασημότητα.
Η διάθεση των καταναλωτών για τα βασικά και ο πόλεμος των εταιρειών
Tα στατιστικά δείχνουν πως οι καταναλωτές εξακολουθούν να ξοδεύουν, αλλά αυτή η νέα μόδα του TikTok δηλώνει πως μια τεράστια αλλαγή βρίσκεται ante portas. Στις ΗΠΑ, το δεύτερο τρίμηνο του 2024 σημειώθηκε η διάθεση των καταναλωτών, να αγοράζουν μεν, όσο το δυνατόν λιγότερο δε, ψάχνοντας το πιο οικονομικό προϊόν και το απαραίτητο. Έτσι, οι κολοσσιαίες αλυσίδες, λαϊκών πολυκαταστημάτων Walmart και Target, προσπαθώντας να ξεπεράσουν η μία την άλλη, κατέφυγαν σε μεγάλες προσφορές και εντυπωσιακές μειώσεις τιμών σημειώνοντας αύξηση στις πωλήσεις, ενώ, αντίθετα εκείνα τα καταστήματα που επέμεναν στις υψηλές τους τιμές, παρουσίασαν πτώση. Ενδεικτικά είναι τα ιδιαίτερα ακριβά, που μοιάζουν να εμμένουν στο ξεπερασμένο πλέον Snob effect, Starbucks, τα μαζικά αλλά όλο και πιο έρημα McDonald’s και τα μαγαζιά για το σπίτι και τις κατασκευές σ’ αυτά Home Depot.
Οι μεγάλες εταιρείες λοιπόν, κατανόησαν ήδη, τη διάθεση των καταναλωτών να εμμένουν ξεκάθαρα στα βασικά και να μην σπαταλάνε για τα περιττά και τα πολυτέλειας.
Οι ωριμότατοι Zoomers και γιατί γυρίζουν τις πλάτες τους στον καταναλωτισμό
Ζώντας τα παραπάνω και πολλά άλλα, τα τόσο νέα παιδιά, οδηγούνται στο καταναλώνουν όσο το δυνατόν λιγότερα, όταν εμείς, οι γονείς τους, σε αντίστοιχες ηλικίες, εντελώς ανώριμα και χαρωπά αφελώς, φορτώναμε τις κάρτες μας για να αποκτήσουμε ρούχα φιρμάτα, παπούτσια πανάκριβα και ρολόγια – status; Διότι, ακριβώς ζήσαν την πανδημία και την καραντίνα του Covid και επιβίωσαν χωρίς ούτε καν σχολείο να πηγαίνουν, αλλά να κάνουν μαθήματα μέσω υπολογιστών, στην μοναξιά και στην απομόνωση με τα λίγα. Όταν τέλειωσαν lockdowns, όλοι κατανάλωσαν, μανιακά, για να καλύψουν τον χρόνο που έχασαν με την πανδημία και συσσώρευσαν μεγάλες ποσότητες προϊόντων, κάποιων εντελώς άχρηστων. Χρεωθήκαν, ξοδέψαν πολλά και οικονομικά περιόρισαν στα απαραίτητα τις ανάγκες τους, για να καλύψουν τα έξοδα τους, οδηγώντας στο αναγκαστικό «underconsumption», που οι πιτσιρικάδες υιοθέτησαν με χαρά. Μαθημένοι σε προσαρμογές οδηγούνται σε αυτή τη λογική απ την οικονομική πραγματικότητα. Οι Ζoomers, ακόμα αγαπούν να επαναχρησιμοποιούν παλιά πράγματα, από έντονη περιβαλλοντική συνείδηση. Όλο και περισσότεροι είναι αυτοί που προτιμούν τα ανακυκλώσιμα προϊόντα, τα φορεμένα vintage ρούχα ή έπιπλα και την ίδια στιγμή αποφεύγουν, μετά μανίας, τη χρήση πλαστικών. Αμφισβητούν την κουλτούρα του καταναλωτισμού. Προτιμούν σε όλα την λιτότητα. Πατάνε ακόμα cancelled σε μεγάλες φίρμες υψηλής μόδας και ενώ υποκύπτουν στη πάμφθηνη fast fashion, μεταποιούν τα ρούχα τους, ώστε να φοριούνται για πολύ περισσότερο. Ξέρουν πως ο μαζικός καταναλωτισμός έχει δημιουργήσει σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα και τεράστιες ποσότητες αποβλήτων. Και δεν μας φτάνουν όλες οι δυστυχίες που προκαλούμε στο πλανήτη μας, έχουμε και την βιομηχανία μόδας, που είναι ικανή να μας πνίξει στα ρούχα. Μόνο στην έρημο Ατακάμα της Χιλής, βρίσκονται στις χωματερές, γύρω στις 60.000 τόνοι ρούχων!
Πληθωρισμός, υπερβολικές τιμές για τροφή, κατοικία, ρεύμα, ασφάλιστρα και η GenZ ως καναρινάκι στο ανθρακωρυχείο
Την τάση του underconsumption, της υποκατανάλωσης δηλαδή, ακολουθούν και άλλες νέες προσπάθειες στα social media, για το να μην ξοδεύεσαι, όπως το «loud budgeting» και το «de-influencing», ενώ δίνεται έμφαση στην ανακύκλωση αντικειμένων. Το ένστικτο αυτό της υποκατανάλωσης από την Gen Z γεννιέται, πρακτικά, από υπαρκτούς λόγους κοινωνικούς, οικονομικούς, περιβαλλοντολογικούς, που ισχύουν για όλους μας. Στις ΗΠΑ -και όχι μόνο!- ο πληθωρισμός, οι υπέρογκα υψηλές τιμές των τροφίμων, οι δυσθεώρητες αξίες των κατοικιών, είναι όλα τους, δε, διογκωμένα από ό,τι πριν από την πανδημία και δυσβάσταχτα. Οι τιμές των αυτοκινήτων έχουν υποχωρήσει από τα υψηλά τους, αλλά οι τιμές ασφάλισης αυτοκινήτων έχουν εκτοξευθεί. Οι φετινοί καύσωνες έχουν φτάσει τους λογαριασμούς ρεύματος για τη λειτουργία των κλιματιστικών, στα ύψη!
Ο δείκτης τιμών της Ομοσπονδιακής Τράπεζας για την ηλεκτρική ενέργεια είναι 30% υψηλότερος σήμερα από ό,τι ήταν στην αρχή της πανδημίας. Και ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή για τα ενοίκια κατοικιών είναι σχεδόν 25% υψηλότερος από ό,τι πριν από τέσσερα χρόνια. Εν τω μεταξύ, η αγορά ακινήτων για κατοικίες δεν δείχνει σημάδια μακροπρόθεσμης ομαλοποίησης. Οι τιμές είναι παράλογα υψηλές ειδικά στις μεγάλες πόλεις, όπως η Νέα Υόρκη, η Βοστώνη, το Μαϊάμι, το Λος Αντζελες, το Σικάγο, το Σαν Φρανσίσκο! Και φυσικά ο κόσμος δεν αγοράσει σπίτια! Οι πωλήσεις παλιών κατοικιών είναι οι χαμηλότερες των 15 τελευταίων χρόνων, ενώ οι πωλήσεις νεόκτιστων κατοικιών είναι 15% χαμηλότερες από ό,τι πριν από την έναρξη της πανδημίας, σύμφωνα με στοιχεία του Γραφείου Απογραφής των ΗΠΑ. Ακόμα κι αν η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ αρχίσει να μειώνει τα επιτόκια, όπως αναμένεται, η ύφεση φαίνεται να έχει ήδη τρυπώσει στο μεγαλύτερο μέρος της αμερικανικής κοινωνίας!
Οι πιτσιρικάδες λοιπόν, αυτής της περιβόητης γενιάς Ζ, ζουν όλο αυτό στην αφετηρία της ζωής τους και αρχίζουν να δείχνουν μια αποστροφή στον υλισμό. Θα μας οδηγήσουν όλους μαζί κάπου πιο συνετά και ουσιεστικά; Η θα ισχύσει αυτό που έγραφε το Forb’s πως η Genz χρησιμοποιείται απ τους σοφούς των εταιρειών σαν καναρακι στο άδειο ανθρακωρυχείο, να το αμολήσουμε και αν επιβιώσει από τα αέρια, έχει καλώς, στέλνουμε και τους ανθρακωρύχους μέσα; Θα δείξει!
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
