Μπορεί κανείς μας να μη θέλει να σκεφτεί το συγκεκριμένο σενάριο, είναι όμως πολύ πιθανό για τουλάχιστον μία φορά στη ζωή μας να βρεθούμε στη θέση να χρειαζόμαστε αίμα είτε για εμάς, είτε για κάποιο κοντινό μας πρόσωπο. Και ενώ χωρίς αμφιβολία μία τέτοια σκέψη σίγουρα είναι δυσάρεστη, το ενδεχόμενο να μη μπορέσουμε να βρούμε τελικά το αίμα που έχουμε ανάγκη μπορεί να καταστεί μοιραίο ακόμα για την ίδια μας τη ζωή, ή τη ζωή ενός δικού μας ανθρώπου.
Υπό το συγκεκριμένο πρίσμα, η αιμοδοσία είναι κάτι που μας αφορά όλους, ακόμα κι αν δε το γνωρίζουμε αυτή τη στιγμή. Είναι μια προσφορά για τον συνάνθρωπό μας που θα ευχόμασταν να είχε κάνει και ο ίδιος για εμάς. Για τον λόγο αυτό είναι πολύ σημαντικό να είμαστε ενημερωμένοι σχετικά με τη διαδικασία της αιμοδοσίας προκειμένου να μη μας κρατάνε πίσω διάφορες λανθασμένες αντιλήψεις.
Δε δίνεις αίμα, δίνεις 10 λεπτά από τον χρόνο σου
Οι λίγο μεγαλύτεροι σε ηλικία θυμόμαστε τις διαφημίσεις στην ελληνική τηλεόραση που διάφοροι αστέρες καλούσαν τον κόσμο να λάβει μέρος κι εκείνος σε αιμοδοσίες. Το χαρακτηριστικό σλόγκαν «Δε δίνεις αίμα, δίνεις δέκα λεπτά από τον χρόνο σου», ήθελε να αναδείξει την ταχύτητα της διαδικασίας αλλά και ότι, ουσιαστικά, ο δότης δεν «χάνει» κάτι, αφού το αίμα που έδωσε θα αναπληρωθεί από τον οργανισμό του.
Συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια μίας αιμοδοσίας, δίνουμε περίπου 450 ml αίμα, δηλαδή ποσότητα μικρότερη του μισού λίτρου. Κι όμως. Η ποσότητα αυτή είναι αρκετή για να σώσει τη ζωή έως και τριών ανθρώπων.
Σίγουρα το τίμημα είναι εξαιρετικά μικρό, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς πόσο γρήγορα επανέρχεται ο δότης. Σιγκεκριμένα, το σώμα μας είναι σε θέση να αντικαταστήσει το πλάσμα, δηλαδή το υγρό στοιχείο του αίματος, εντός 24 ωρών, ενώ τα ερυθρά αιμοσφαίρια θα έχουν αποκατασταθεί πλήρως σε διάστημα τριών-τεσσάρων ημερών. Τέλος, ο σίδηρος θα έχει αναπληρωθεί μέσα σε έξι με οκτώ εβδομάδες. Αντιθέτως, ένας άνθρωπος που θα χρειαστεί αίμα αλλά δε θα μπορέσει να βρει, κινδυνεύει άμεσα να χάσει τη ζωή του.
Η διαδικασία της αιμοδοσίας
Ας είμαστε ειλικρινείς. Οι περισσότεροι από εμάς δε συμπαθούμε τις βελόνες και τις σύριγγες, και ακόμα και μια απλή εξέταση αίματος μπορεί να μας προκαλέσει άγχος. Είναι όμως αυτός λόγος να μη γίνουμε αιμοδότες; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη και μονολεκτική. Όχι.
Η όλη διαδικασία γίνεται υπό την επίβλεψη εξειδικευμένου ιατρικού προσωπικού, είναι απολύτως ασφαλής για τους ανθρώπους που πληρούν τις προϋποθέσεις, ενώ εκτός από το γεγονός ότι κρατάει λίγο, γίνεται κάθε δυνατή προσπάθεια προκειμένου ο δότης να είναι χαλαρός και να μη ταλαιπωρηθεί.
Αναλυτικότερα, η διαδικασία έχει ως εξής. Μόλις ο δότης φθάσει στην αίθουσα αναμονής θα πρέπει να συμπληρώσει το ερωτηματολόγιο του αιμοδότη. Είναι μια συνηθισμένη διαδικασία η οποία επαναλαμβάνεται κάθε φορά που δίνουμε αίμα. Στη συνέχεια, θα πραγματοποιηθεί έλεγχος της αιμοσφαιρίνης, με ένα μικρό τσίμπημα στο δάκτυλο. Αφού επιβεβαιωθεί ότι όλα είναι καλά, ελέγχεται η πίεση και οι σφίξεις του υποψήφιου αιμοδότη, ενώ μπορεί να χρειαστεί να ερωτηθεί για μερικά πράγματα που αφορούν το ιατρικό του ιστορικό.
Αυτό ήταν. Στη συνέχεια, θα μεταφερθεί στην αίθουσα αιμοληψιών, όπου θα ξεκινήσει να δίνεις αίμα. Στην διάρκεια της αιμοδοσίας θα ξαπλώσει στις ειδικές καρέκλες, και θα χαλαρώσει για 10 λεπτά. Σε αυτόν τον χρόνο θα δώσει περίπου 450 ml αίμα, ούτε καν μισό λίτρο. Μόνο με αυτό θα έχει καταφέρει να σώσει τρεις ζωές. Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία, στον αιμοδότη προσφέρεται κάποιο σνακ (φρυγανιά, τυράκια κτλ) και πορτοκαλάδα. Από την αίθουσα αποχωρεί μόνο όταν νιώσει ότι είναι 100% καλά. Σημειώνεται ότι θα έχει ξανά τη δυνατότητα να δώσει αίμα μόνο αφού συμπληρωθούν 90 ημέρες.
Άλλα δύο πράγματα που πρέπει να θυμόμαστε είναι ότι πριν την αιμοδοσία πρέπει να έχουμε φάει 3-4 ώρες πριν ένα ελαφρύ γεύμα, ενώ είναι καλό να πιούμε πολλά υγρά, τόσο πριν, όσο και μετά τη διαδικασία.
Ποιοι δε μπορούν να δώσουν αίμα
Είναι σίγουρα απογοητευτικό να θες να προσφέρεις και να μην είναι εφικτό, όμως υπάρχουν κάποιες κατηγορίες ανθρώπων που είτε για το δικό τους καλό, είτε για την ασφάλεια όσων πρόκειται να υποβληθούν σε μετάγγιση, δεν επιτρέπεται να δώσουν αίμα.
Συγκεκριμένα, δε μπορεί να γίνει αιμοδότης όποιος δεν ικανοποιεί τα βασικά κριτήρια για αιμοδοσία, δεν έχει φάει κάτι τρεις – τέσσερεις ώρες πριν αιμοδοτήσει, ή έχει κάποια λοίμωξη (έστω και απλό κρυολόγημα!), καθώς χρειάζεται να είναι ελεύθερος συμπτωμάτων τουλάχιστον για 7 ημέρες.
Ακόμα, η αιμοδοσία δεν επιτρέπεται εάν κάποιος παίρνει αντιβιοτικά, είχε κάποιο μεγάλο χειρουργείο τους τελευταίους έξι μήνες, ή έχει προγραμματίσει κάποια χειρουργική επέμβαση μέσα στις επόμενες έξι εβδομάδες. Απαγορευτική είναι και η αιμοδοσία εάν μια γυναίκα είναι έγκυος ή έχει γεννήσει τους προηγούμενους τρεις μήνες, η θηλάζει το μωρό της και δεν έχουν περάσει 6 μήνες από τον τοκετό.
Το ίδιο ισχύει για όποιον εχει επισκεφτεί περιοχή με ελονοσία, είχε σεξουαλική επαφή τους τελευταίους έξι μήνες με κάποιον που δεν γνωρίζει καλά, υποπτεύεται ότι μπορεί να έχει κολλήσει κάποιο σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα όπως AIDS ή Σύφιλη ή γνωρίζει ότι έχει.
Είναι πολύ σημαντικό οι υποψήφιοι αιμοδότες να είναι απολύτως ειλικρινείς στις απαντήσεις τους. Οι ερωτήσεις δεν έχουν σε καμία περίπτωση σκοπό να μειώσουν την προσωπικότητά τους αλλά μοναδικό μέλημα είναι η προστασία τόσο εκείνων που δίνουν, όσο και αυτών που τελικά θα λάβουν αίμα.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Στη χώρα μας, τα στοιχεία που έρχονται στην επιφάνεια, μαρτυρούν ότι έχει σημειωθεί βελτίωση της κατάστασης σχετικά με την αιμοδοσία, καθώς το 2023 αυξήθηκε ο αριθμός των εθελοντών αιμοδοτών και οι μονάδες αίματος που συλλέχθηκαν ήταν περισσότερες σε σύγκριση με το 2022.
Πιο συγκεκριμένα σε ό,τι αφορά στη συλλογή αίματος, η χώρα μας το 2023 συγκέντρωσε συνολικά 570.974 μονάδες αίματος για τη φροντίδα και θεραπεία των ασθενών. Από αυτές, οι 550.974 μονάδες προήλθαν από δωρεές εντός της χώρας, ενώ οι υπόλοιπες 20.000 μονάδες προήλθαν από τον Ελβετικό Ερυθρό Σταυρό και ήταν προορισμένες για ασθενείς με Μεσογειακή αναιμία.
Το 2023 συγκεντρώθηκαν 13.630 μονάδες αίματος περισσότερες σε σχέση με το 2022. Από τις 550.974 μονάδες αίματος που συγκεντρώθηκαν το 2023, οι 378.904 προήλθαν από εθελοντές αιμοδότες, δηλαδή το 68,7% της συνολικής ποσότητας. Αυτό αποτελεί αύξηση κατά 30.162 μονάδες σε σύγκριση με το 2022, όταν το ποσοστό του εθελοντικά συλλεχθέντος αίματος ήταν 65%. Συνεπώς, σημειώθηκε μια βελτίωση της τάξης του 3,7%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΚΕΑ, η Κέρκυρα δίνει το καλό παράδειγμα, καθώς στο νησί αυτό συλλέχθηκαν το 2023 121,76 μονάδες ανά 1.000 κατοίκους και 50,87 μονάδες εθελοντικού αίματος ανά 1.000 κατοίκους, επιδόσεις που ξεπερνούν κατά πολύ τον μέσο όρο της Ελλάδας, ενώ το ποσοστό του εθελοντικού αίματος ανήλθε σε 71, 67 % για το 2023.
Στις 14 Ιουνίου τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Εθελοντή Αιμοδότη
Αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ και 20 χρόνια, στις 14 Ιουνίου τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα του Εθελοντή Αιμοδότη, με την ημερομηνία να έχει επιλεχθεί προς τιμήν της γέννησης του Karl Landsteiner (1868-1943), Αυστριακού βιολόγου και ιατρού, που τιμήθηκε με το Νόμπελ Ιατρικής το 1930 για τη συστηματοποίηση των ομάδων αίματος κατά ΑΒ0. Και τώρα που γνωρίζεις όσα θα έπρεπε, τι λες; Θα δώσεις 10 λεπτά από τον χρόνο σου;
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
