Μεσημέρι καθημερινής στην Ομόνοια. Το ημερολόγιο γράφει 2000. Τα Metropolis είναι ασφυκτικά γεμάτα με κόσμο. Cd απ’ όλες τις κατηγορίες, είτε κάποιος προτιμούσε mainstream τραγούδια, είτε ήταν πιο «ψαγμένος». Το ίδιο και τα μεγάλα βιβλιοπωλεία του κέντρου. Ελευθερουδάκης, Παπασωτηρίου, και άλλα, με τις νέες κυκλοφορίες να κοσμούν τις βιτρίνες.
Κι όμως, δύο δεκαετίες μετά, τίποτα δε θυμίζει τις συγκεκριμένες εικόνες. Τα Metropolis αποχαιρέτισαν τους πελάτες τους το 2012, ενώ Ελευθερουδάκης και Παπασωτηρίου έκαναν το ίδιο το 2016, ακολουθώντας την μοίρα κι άλλων γνωστών βιβλιοπωλείων όπως η Εστία κι ο Φλωράς. Πώς όμως και -κυρίως- γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο;
Τα «ελληνικά αίτια»
Πριν αναλύσουμε τις διεθνείς εξελίξεις και τις αλλαγές που αργά ή γρήγορα θα επηρέαζαν και τη χώρα μας, καλό είναι να σταθούμε λίγο και στα ελληνικά αίτια που επιτάχυναν ίσως ορισμένες καταστάσεις. Η χώρα μας, όπως είναι γνωστό, βρέθηκε αντιμέτωπη με μία τεράστια οικονομική κρίση, αναγκάστηκε να υπογράψει διαδοχικά μνημόνια, η ανεργία εκτοξεύτηκε και το εισόδημα συρρικνώθηκε δραματικά.
Φυσικά, όπως είναι λογικό, ο κόσμος περιόρισε τα έξοδά του, με πρώτο θύμα να είναι η μουσική, στην οποία άλλωστε μπορούσε να αποκτήσει πρόσβαση και με… άλλους τρόπους, και στη συνέχεια τα βιβλία. Είναι ενδεικτικό ότι την περίοδο 2009-2016 σταμάτησαν την δραστηριότητά τους περίπου 500 μικρά και μεγάλα βιβλιοπωλεία.
Κι όμως, αρκετά βιβλιοπωλεία θα μπορούσαν -έστω προσωρινά- να έχουν γλυτώσει, αν δεν είχε ψηφιστεί η κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου. Ουσιαστικά, η ενιαία τιμή λειτουργούσε με τον ακόλουθο τρόπο. Όλα τα βιβλία, ανεξαρτήτως κατηγορίας, από τη στιγμή που θα κυκλοφορούσαν και για δύο χρόνια μπορούσαν να έχουν έκπτωση το πολύ μέχρι 10%, σε όλα τα βιβλιοπωλεία της χώρας. Όταν η ενιαία τιμή καταργήθηκε, και παρά το γεγονός ότι τυπικά ίσχυαν περιορισμοί, στην ουσία υπήρχαν αλυσίδες βιβλιοπωλείων που προσέφεραν εκπτώσεις έως και 30% σε βιβλία πρώτης κυκλοφορίας πριν τη συμπλήρωση διετίας, ενώ για βιβλία παλαιότερης έκδοσης η έκπτωση «άγγιζε» και το 50%.
Είναι ενδεικτικό ότι έναν χρόνο πριν την κατάργηση της ενιαίας τιμής, τα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου για παράδειγμα δήλωναν ετήσιο κύκλο εργασιών 9,77 εκατ. ευρώ με κέρδη προ φόρων ύψους 156.159 ευρώ. Μετά την αλλαγή της νομοθεσίας όμως η επιχείρηση δε μπόρεσε να παραμείνει ενεργή.
Οι… εισαγόμενοι λόγοι
Φυσικά, όπως μπορούμε να αντιληφθούμε πλέον από τις εξελίξεις, και η οικονομική κρίση να μην υπήρχε, δύσκολα θα μπορούσε να διαφοροποιηθεί η σημερινή κατάσταση. Ο λόγος φυσικά δεν είναι άλλος από τις πλατφόρμες μουσικής αλλά και ηχογραφημένων βιβλίων, που πλέον έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας.
Με την τεχνολογία να έχει πραγματοποιήσει «άλματα» τα τελευταία χρόνια, δεκάδες συσκευές «χώρεσαν» στο κινητό μας τηλέφωνο, το κόστος του οποίου πλέον ξεκινάει από εξαιρετικά προσιτές τιμές για όσα προσφέρει. Έτσι, εκτός από τις φωτογραφικές μηχανές, τις φορητές κονσόλες παιχνιδιών, το dvd, την τηλεόρασή μας, τον υπολογιστή μας και άλλα, το κινητό μας τηλέφωνο κατάφερε να χωρέσει τα cd και τα βιβλία μας, και μάλιστα με πολύ χαμηλό κόστος.
Μάλιστα, με το φορητό ίντερνετ και τις bluetooth συσκευές να είναι πλέον κομμάτια της καθημερινής ζωής μας, ακόμα και στο αυτοκίνητο πολλοί είναι εκείνοι που επιλέγουν μια ηλεκτρονική πλατφόρμα για να ακούσουν την αγαπημένη τους μουσική, παρά έναν ραδιοφωνικό σταθμό.
Έτσι, πλατφόρμες όπως το spotify και το apple music έγιναν καθημερινοί μας «σύντροφοι», ενώ σε ό,τι αφορά στα βιβλία, στη χώρα μας υπάρχουν επιλογές όπως το JukeBooks και το Βοοκvoice. Έτσι, οι χρήστες, με ένα ποσό που δεν ξεπερνά τα 10 ευρώ μηνιαίως, έχουν πρόσβαση σε μία πλήρη συλλογή τραγουδιών και βιβλίων που ανανεώνεται συνεχώς και στην οποία δε χρειάζεται να έχουν «ανοιχτά» δεδομένα στο κινητό για να μπορούν να «επιστρέφουν» μετά το αρχικό «κατέβασμα» του αρχείου.
Αυτή τη στιγμή, σε παγκόσμιο επίπεδο, το Spotify έχει ξεπεράσει τα 600 εκατ. χρήστες, με τους επί πληρωμή συνδρομητές του να φτάνουν τα 226 εκατ., ποσοστό που μεταφράζεται σε μερίδιο 31,7 την ώρα που η Apple έχει 89,8 εκατ. συνδρομητές επί πληρωμή και μερίδιο αγοράς 12,6%. Αξίζει να σημειωθεί ότι ανάμεσα στις δύο εταιρείες, παγκοσμίως, βρίσκεται η -άγνωστη στο ελληνικό κοινό- ΤΜΕ, κινεζική πλατφόρμα Streaming, με μερίδιο αγοράς 14,4% και 102,7 συνδρομητές επί πληρωμή.
Δημοφιλή είναι και τα audiobooks, τα οποία, σε ελληνικό επίπεδο, καθώς μόνο στην πλατφόρμα Jukebooks οι ώρες ακρόασης ξεπέρασαν το 1 εκατομμύριο.
Είναι όλοι κερδισμένοι;
Είναι λοιπόν αυτή μία νέα πραγματικότητα την οποία όλοι πρέπει να αποδεχθούμε, αφού όλοι κερδίζουμε; Και ναι, και όχι. Σίγουρα, στο πρώτο σκέλος, αυτό της νέας πραγματικότητας, που ήρθε για να μείνει, σίγουρα δε μπορούμε να πούμε πολλά. Είναι φανερό ότι οι εποχές έχουν αλλάξει, ο τρόπος που ο κόσμος «καταναλώνει» περιεχόμενο έχει αλλάξει, και όποιος θέλει να επιβιώσει θα πρέπει να προσαρμοστεί.
Το κακό είναι ότι, σύμφωνα πάλι με τα στοιχεία, δε φαίνεται να επιβιώνουν και πολλοί. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι λιγότερο από το 20% των καλλιτεχνών που βρίσκονται στο Spotify κατάφεραν να ξεπεράσουν τους 1.000 μηνιαίους συνδρομητές. Επίσης, η ίδια η πλατφόρμα δυσκολεύεται να βγάλει χρήματα, καθώς πληρώνει 70 σεντς από κάθε δολάριο που κερδίζει σε πνευματικά δικαιώματα. Κάπως έτσι, αναγκάστηκε να απολύσει 2.300 εργαζόμενους ενώ προχώρησε και σε νέα αύξηση των τιμών του πριν λίγες μέρες, πρώτα στην αγορά των ΗΠΑ και στη συνέχεια κι αλλού.
Ακόμα, οι καταναλωτές, μπορεί να πληρώνουν λιγότερα, στην ουσία όμως δεν κατέχουν τίποτα, καθώς, μόλις διακόψουν την συνδρομή τους δε θα έχουν πλέον πρόσβαση στη μουσική ή τα βιβλία που ακούνε. Σίγουρα όχι ένα καλό deal, ειδικά για τους ανθρώπους λίγο μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν μάθει να συλλέγουν δίσκους, cd, βιβλία κ.α.
Τέλος, θα πρέπει να μην ξεχνάμε ότι η μεγάλη ποσότητα δε συνεπάγεται απαραιτήτως και ποιότητα. Μπορεί λοιπόν οι ακροατές να έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν ανάμεσα σε εκατομμύρια τίτλους τραγουδιών και εκατοντάδες -στα ελληνικά- βιβλία, όμως η αλήθεια είναι ότι ίσως μπερδεύει αυτό περισσότερο παρά βοηθάει.
Το ερώτημα είναι αν η ποσότητα είναι σημαντικότερη της ποιότητας
Σε κάθε περίπτωση, κάθε αλλαγή φέρνει μαζί της και αρνητικά και θετικά στοιχεία, με το κρίσιμο σημείο να είναι το ποια από τα δύο θα υπερτερήσουν. Για κάποιους η ποσότητα είναι πιο σημαντική, για άλλους όμως, μία καλή βόλτα στο κέντρο της πόλης, προκειμένου να «τιμήσουν» τον αγαπημένο τους τραγουδιστή ή συγγραφέα, δεν μπορεί να αντικατασταθεί με τίποτα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
