Μια διαφήμιση γνωστής μάρκας ελαιολάδου, είχε ως σλόγκαν ότι ο καταναλωτής το εμπιστεύεται, «μέχρι την τελευταία σταγόνα». Αυτή η… τελευταία σταγόνα όμως ίσως είναι πιο κοντά από όσο θεωρούμε, καθώς τα παγκόσμια αποθέματα ελαιολάδου μειώνονται δραματικά με αποτέλεσμα οι τιμές να έχουν εκτιναχθεί στα ύψη.
Όπως όλα δείχνουν, οι χειρότερες ημέρες δεν έχουν έρθει ακόμα, αφού η κρίση δεν δείχνει σημάδια εκτόνωσης, αντιθέτως, θεωρείται πολύ πιθανό να βρεθούμε, σε παγκόσμιο επίπεδο, αντιμέτωποι με νέες, μεγαλύτερες αυξήσεις στις τιμές, που θα μετατρέψουν το λάδι σε είδος πολυτελείας, ακόμα και για χώρες όπως η Ελλάδα, που είχα συνηθίσει να το απολαμβάνουμε σε αφθονία.
Η κλιματική κρίση στο επίκεντρο
Και μπορεί ακόμα και σήμερα να υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι θεωρούν την κλιματική κρίση ως… ψέμα, η πραγματικότητα όμως έρχεται να τους διαψεύσει με τον πλέον εμφατικό τρόπο. Οι ακραίες καιρικές συνθήκες έβγαλαν εκτός κάθε προγραμματισμού την παραγωγή του ελαιολάδου, με τη Νότια Ευρώπη, και χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα, που σηκώνουν και το μεγαλύτερο «βάρος» της προμήθειας ελαιολάδου να μη μπορούν να ανταποκριθούν. Η κατάσταση είναι τόσο δραματική που πλέον στα σούπερ μάρκετ το ελαιόλαδο πολλές φορές είναι κρυμμένο, όπως τα οινοπνευματώδη ποτά, ενώ από τους κλέφτες δεν έχουν γλυτώσει ούτε οι ελαιώνες, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί να παίρνουν κι εκείνοι τα μέτρα τους.
Ενδεικτικό του τεράστιου μεγέθους του προβλήματος είναι το παράδειγμα της Ισπανίας. Η χώρα της Ιβηρικής Χερσονήσου, που είναι «υπεύθυνη» για ένα ποσοστό άνω του 40% της παγκόσμιας παραγωγής, κανονικά παράγει 1,3 – 1,5 εκατ. τόνους ελαιολάδου. Την περίοδο 2022-23, το νούμερο αυτό «γκρεμίστηκε» στους 666.000 τόνους, ενώ, σύμφωνα με τις προβλέψεις, η παραγωγή του 2023/2024 δύσκολα θα ξεπεράσει τους 850.000 τόνους.
Κάπως έτσι, η «πρωταθλήτρια» στην παραγωγή λαδιού «χτυπήθηκε» από την ξηρασία και τη ζέστη, με αποτέλεσμα η τιμή παραγωγού να έχει αυξηθεί κατά… 112% από το 2022.
Δραματική ήταν και η προειδοποίηση από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, ο οποίος ήδη από τον Μάρτιο έχει καταστήσει σαφές ότι οι χώρες της Ευρώπης θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες για τις «καταστροφικές» συνέπειες που θα έχει η κλιματική κρίση σε κάθε τμήμα των οικονομιών τους αυτόν τον αιώνα.
Στο επίκεντρο του προβλήματος είναι τοποθετημένη η Νότια Ευρώπη, στην οποία τα πρότυπα βροχοπτώσεων έχουν διαφοροποιηθεί σημαντικά ενώ η ακραία ζέστη έχει αρχίσει να γίνεται όλο και πιο συχνό φαινόμενο. γίνεται πιο συχνή και τα πρότυπα βροχοπτώσεων αλλάζουν.
Άλλωστε τα ίδια τα ελαιόδεντρα χαρακτηρίζονται ως εξαιρετικά ευάλωτα στις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, την ώρα που ζητήματα όπως η έντονη ζέστη, η λιγοστή βροχή, τα ξηρά εδάφη, η απουσία υγρασίας και ο δάκος, επιδεινώνονται δραματικά.
Όταν λοιπόν οι παραγωγοί έρχονται αντιμέτωποι με την απώλεια της μισής -ή και περισσότερης- σοδειάς τους, ενώ ταυτοχρόνως τα έξοδα παραμένουν ίδια, τότε αυτό δημιουργεί ένα «εκρηκτικό κοκτέιλ» για τις τιμές παγκοσμίως.
Μια βροχή θα μας… σώσει
Τη δεδομένη στιγμή, η κατάσταση στις τιμές έχει κάπως σταθεροποιηθεί, καθώς ο Μάρτιος και ο Απρίλιος είχαν κάποιες βροχοπτώσεις, που δημιούργησαν μία συγκρατημένη αισιοδοξία για την πορεία της ελαιοκαλλιέργειας.
Αυτό από μόνο του όμως δεν είναι αρκετό, καθώς η αίσθηση που έχει δημιουργηθεί στους βασικούς παίκτες της αγοράς είναι ότι η τελευταία σύντομα θα έρθει αντιμέτωπη με σημαντική έλλειψη ελαιολάδου. Αυτό λοιπόν, σε συνδυασμό με τον… αιώνιο και αλάνθαστο κανόνα της προσφοράς και της ζήτησης, αναμένεται να έχει ως αποτέλεσμα νέες αυξήσεις στις τιμές. Αυξήσεις που δε μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά αν δεν αλλάξουν οι κλιματικές συνθήκες και δεν αυξηθεί η παραγωγή.
Το ράλι των τιμών
Τα στοιχεία της Eurostat έρχονται να ολοκληρώσουν την εικόνα της κατάστασης που επικρατεί στην αγορά λαδιού,
τόσο στη χώρα μας, όσο και στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στην οποία σημειώθηκε αύξηση της τάξεως 50% από τον Ιανουάριο του 2023 μέχρι και τον Ιανουάριο του 2024.
Αναλυτικότερα η τιμή του ελαιόλαδου «πάτησε γκάζι» στο δεύτερο εξάμηνο του 2023, καταγράφοντας με αύξηση 37% τον Αύγουστο, σε σύγκριση με τον Αύγουστο του 2022), ενώ η τάση αυτή συνεχίστηκε πιο έντονα τον Σεπτέμβριο (+44%) και τον Οκτώβριο (+50%).
Ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής «έπιασε ταβάνι» τον Νοέμβριο του 2023 (+51% σε σύγκριση με τον Νοέμβριο του 2022), ενώ τον Δεκέμβριο σημειώθηκε μικρή επιβράδυνση, με τις τιμές να είναι… μόλις 47% υψηλότερες σε σύγκριση με τον Δεκέμβριο του 2022)
Τον Ιανουάριο του 2024, όλες οι χώρες της ΕΕ ανέφεραν αύξηση του ετήσιου πληθωρισμού του ελαιόλαδου. Η υψηλότερη αύξηση καταγράφηκε στην Πορτογαλία (+69% σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2023), ακολουθούμενη από την Ελλάδα (+67%) και την Ισπανία (+63%), ενώ, την ίδια στιγμή καταγράφηκε από την Eurostat, ότι οι μικρότερες αυξήσεις τιμών σημειώθηκαν στη Ρουμανία (+13%), στην Ιρλανδία (+16%) και στην Ολλανδία (+18%).
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
