Ολοένα και λιγότερο «φορτωμένο» με μετρητά φαίνεται πως είναι το πορτοφόλι των Ελλήνων, με το πλαστικό χρήμα να έχει εδραιωθεί για τα καλά στην καθημερινότητά μας. Επιχειρηματίες και υπάλληλοι στα καταστήματα όλων των κλάδων βρίσκονται πια συνήθως με το POS ανά χείρας πριν καν ο πελάτης τους δηλώσει τον τρόπο πληρωμής που θα επιθυμούσε, τη στιγμή που σημαντικός αριθμός των καταναλωτών έχει περασμένη την τραπεζική κάρτα στο κινητό του, σε ψηφιακή μορφή για γρήγορες και εύκολες συναλλαγές.
Επιπλέον, μόλις ανακοινώθηκε μέσα από σχετική τροπολογία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, η μείωση της τάξεως του 50%, με στόχο να αντισταθμιστούν τα υψηλά κόστη προμηθειών από την υποχρεωτική πλέον χρήση POS στις πληρωμές με κάρτες. Πιο αναλυτικά, για τα επόμενα 3 χρόνια, σε συναλλαγές μέχρι 10 ευρώ που γίνονται με πιστωτικές, χρεωστικές και προπληρωμένες κάρτες ιδιωτών που έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα, προβλέπεται ότι η προμήθεια εκκαθάρισης που χρεώνεται η επιχείρηση δεν μπορεί να υπερβαίνει το 0,50% της αξίας της συναλλαγής. Η εδραίωση του πλαστικού χρήματος ενισχύεται έτσι ακόμη περισσότερο.
Η «έκρηξη» των πληρωμών μέσω τραπεζικών καρτών, έκανε την εμφάνισή της σε μία ιδιαίτερα δύσκολη – σε οικονομικό επίπεδο – συγκυρία, και συγκεκριμένα το 2015, με την επιβολή των capital controls που άλλαξαν εντελώς τις ισορροπίες, δημιούργησαν νέα δεδομένα και ώθησαν τις πληρωμές μέσω κάρτας, καθώς, μεταξύ άλλων, προβλεπόταν ο περιορισμός στις αναλήψεις μετρητών. Η κατάσταση παγιώθηκε και ενισχύθηκε την περίοδο της πανδημίας, ιδιαίτερα με τον πρώτο εγκλεισμό του 2020, οπότε και οι περισσότεροι για λόγους προστασίας απέφευγαν την επαφή με χαρτονομίσματα και μετρητά. Όπως φαίνεται βέβαια, ο εύκολος και γρήγορος τρόπος πληρωμής ήρθε για να μείνει, καθώς οι πληρωμές μέσω κάρτας έχουν κυριαρχήσει σε αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις εδώ και χρόνια, και, μάλλον η Ελλάδα ακολουθεί αυτή την τάση.
Γενικώς, η συνολική αξία εγχώριων συναλλαγών με ελληνικές κάρτες ξεπέρασε την αξία αναλήψεων μετρητών για πρώτη φορά το 2022.
Τι λένε τα στοιχεία
Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, το 2022 ο αριθμός των χρεωστικών αυξήθηκε κατά 5% (17,6 εκατ.), ενώ κατά 20% η έκδοση προπληρωμένων καρτών (2,3 εκατ. τεμαχίων). Όπως είναι βέβαια λογικό, ο νεαρότερες ηλικίες έχουν την τάση να ανταποκρίνονται περισσότερο στο «ρεύμα» της επικράτησης του πλαστικού χρήματος.
Με βάση τα ίδια στοιχεία, ο ένας στους δύο Έλληνες επιλέγει να πληρώνει τις συναλλαγές του με χρεωστική κάρτα, ενώ ψηλά βρίσκεται και το ποσοστό (30%) αυτών που δίνουν «ψήφο» στο e-banking και το mobile-banking, με τις ψηφιακές κάρτες στο κινητό (16%) και τα ψηφιακά πορτοφόλια (15%) να ακολουθούν. Γενικώς, η συνολική αξία εγχώριων συναλλαγών με ελληνικές κάρτες ξεπέρασε την αξία αναλήψεων μετρητών για πρώτη φορά το 2022.
Η τάση συνεχίστηκε τη χρονιά του 2023, οπότε και, σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας της Focus Bari, οι Έλληνες δείχνουν σταθερά την προτίμηση να πληρώνουν με κάρτα. Τα ποσοστά έχουν ως εξής: χρεωστική κάρτα από ελληνική τράπεζα (πλαστικό) 48%, μετρητά/αντικαταβολή 40%, ηλεκτρονική μεταφορά (e-banking / m-banking) 30%, πιστωτική κάρτα από ελληνική τράπεζα (πλαστικό) 17%, χρεωστική κάρτα από ελληνική τράπεζα στο κινητό (ψηφιακή) 16%, ψηφιακά πορτοφόλια (Google Pay, Apple Pay, κλπ.) 15%, πιστωτική κάρτα από ελληνική τράπεζα στο κινητό (ψηφιακή) 6%, προπληρωμένη κάρτα (πλαστικό ή ψηφιακή) 6%, κάρτα Revolut (πλαστικό ή ψηφιακή) 5%, Payzy by Cosmote 2%, κάρτα N26 (πλαστικό ή ψηφιακή) 1% και με την μέθοδο Buy Now Pay Later (BNPL), όπως π.χ. Klarna 1%.
Με κάρτα ακόμη και για ένα μπουκαλάκι εμφιαλωμένο νερό
Ο τρόπος που γίνονται οι καθημερινές συναλλαγές έχει αλλάξει άρδην τα τελευταία χρόνια. Οι πληρωμές με κάρτα έχουν πια εντυπωθεί στο νου του Έλληνα καταναλωτή ως συνήθεια. Σε αυτή την κατεύθυνση, ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι, σύμφωνα με στοιχεία του 2023, το 7,5% του συνόλου των συναλλαγών με κάρτες γίνεται για αγορές κάτω των 2 ευρώ, ενώ το 42% του πλήθους των συναλλαγών να αφορά αγορές κάτω των 10 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι οι καταναλωτές βγάζουν για πληρωμή την κάρτα τους ακόμη και για ένα πολύ μικρό ποσό που μπορεί να έχει να κάνει με την αγορά καφέ take away, ακόμη και για ένα μικρό μπουκάλι νερό. Παράλληλα, η χρήση των καρτών επεκτείνεται συνεχώς στις μικρότερες συναλλαγές.
Οι λόγοι «στροφής» προς την κάρτα
Ο πρωταρχικός παράγοντας που μας κάνει καθημερινά να απαντάμε σχεδόν αυτόματα «με κάρτα» όταν μας ρωτούν πώς θέλουμε να γίνει η συναλλαγή είναι ο προφανής: ότι είναι πιο απλό και πιο γρήγορο. Παράλληλα, η ανάπτυξη της ψηφιακής μετάβασης δημιουργεί ακόμη πιο πρόσφορο έδαφος, αφού πλέον η τραπεζική κάρτα μπορεί πολύ εύκολα να αποθηκευτεί σε ηλεκτρονική μορφή στα smart phones, δίνοντας τη δυνατότητα ανέπαφης συναλλαγής.
Σημαντικός παράγοντας είναι βέβαια και το γεγονός ότι υπάρχει πια καθολική αποδοχή των τραπεζικών καρτών από όλους τους κλάδους, ακόμη και τους πιο «παραδοσιακούς». Από το λιανεμπόριο και την εστίαση, μέχρι την παροχή υπηρεσιών, τις λαϊκές αγορές, ακόμη και τα ταξί. Κλάδοι που μέχρι πρόσφατα δεν είχαν – και δεν υποχρεούνταν να έχουν – ιδιαίτερα καλή σχέση με το πλαστικό χρήμα.
Οι συναλλαγές με τη χρήση κάρτας βέβαια λείπουν ακόμη κατά κόρον, όπως είναι ευρέως γνωστό, από κλάδους παροχής υπηρεσιών όπως τα ιδιαίτερα μαθήματα και κατ’ οίκον υπηρεσίες ομορφιάς, οι baby sitters, καθαριότητα οικίας κλπ.
Άλλος ένας καθοριστικός παράγοντας που βοήθησε να αυξηθεί η χρήση των καρτών ήταν η δυναμική είσοδος των εταιριών fintech στη χώρα, η οποία έγινε το 2019. Υπηρεσίες όπως η «buy now, pay later», αλλά και οι κάρτες τύπου dual από την Εθνική Τράπεζα, έρχονται να ενισχύσουν την τάση. Επιπλέον, το δικό της «λιθαράκι» έχει βάλει τελευταία και η υπηρεσία IRIS, το σύστημα άμεσων πληρωμών που ολοκληρώνονται σε μόλις λίγα δευτερόλεπτα, 24 ώρες το 24ωρο, χρησιμοποιώντας απλώς την εφαρμογή της τράπεζας στο κινητό, που υιοθετείται από ολοένα και περισσότερους.
Εκτός από τον ιδιωτικό τομέα, η ψηφιοποίηση διεισδύει όλο και περισσότερο και στις πληρωμές των δημοσίων φορέων, ενώ προωθούνται συνεχώς οι ηλεκτρονικές πληρωμές, ως μέσο πάταξης της φοροδιαφυγής, ενώ, όπως εκτιμάται, επιτυγχάνεται καλύτερη απόδοση εσόδων από ΦΠΑ στα κρατικά ταμεία.
Παράλληλα, η πληρωμή με κωδικό RF/QR αποτελεί πλέον μία νέα κανονικότητα, καθώς οι πολίτες έχουν τη δυνατότητα, είτε για πληρωμή τελών κυκλοφορίας, ή του e-paravolou προς το Δημόσιο, είτε για εξόφληση λογαριασμών Ενέργειας, Τηλεπικοινωνιών κ.α. να χρησιμοποιούν το app του τραπεζικού τους λογαριασμού.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η χρήση πλαστικού χρήματος θα έχει ξεπεράσει τη χρήση μετρητών μέχρι το 2027.
Η άλλη όψη του νομίσματος
Στην αντίπερα όχθη, έρχεται η σταθερή άρνηση όσων διατηρούν επιφυλάξεις για τα περισσότερα ψηφιακά συστήματα, καθώς και τις πληρωμές μέσω κάρτας ηλεκτρονικά και μη, αναφορικά με το ζήτημα της διάθεσης σημαντικών προσωπικών δεδομένων. Όσοι σκέφτονται – δίκαια ή άδικα – με βάση αυτή τη φιλοσοφία, καλούνται να αντιμετωπίσουν ενδεχομένως το μέλλον των πληρωμών και τη γιγάντωση μίας τάσης, την οποία «σπρώχνει» έντονα το κράτος, με άξονα την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.
Έτσι, πρέπει να πούμε πως παρότι η Ελλάδα έχει διανύσει μία σημαντική απόσταση για να φτάσει την υπόλοιπη Ευρώπη, όσον αφορά στην χρήση πλαστικού χρήματος, το επίπεδο χρήσης καρτών παραμένει το 18ο χαμηλότερο μεταξύ των 27 μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η χρήση παραμένει αναλογικά χαμηλή σε συγκεκριμένους κλάδους, όπως είναι οι υπηρεσίες. Προς το καλό ή προς το κακό, η τάση πάντως φαίνεται να ακολουθεί σταθερά ανοδικούς ρυθμούς και μάλλον αποτελεί αναπόφευκτη νέα πραγματικότητα για τις καθημερινές μας αγορές, παρόν, και σίγουρα μέλλον. Τα μετρητά, που ακόμη και με όλα τα παραπάνω δεδομένα κερδίζουν τη μερίδα του λέοντος, είναι δύσκολο να εξαφανιστούν από τον καταναλωτικό χάρτη και μάλλον αυτό δεν θα γίνει ποτέ, όμως σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, η χρήση πλαστικού χρήματος θα έχει ξεπεράσει τη χρήση μετρητών μέχρι το 2027.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
