H επέλαση της πανδημίας, το κλείσιμο των φυσικών καταστημάτων και οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν στη συνέχεια, είχε ως αποτέλεσμα, από το 2020 και μετά, να σημειωθεί μία μεγάλη άνθιση του ηλεκτρονικού εμπορίου, τόσο στη χώρα μας, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Την ώρα που οι επιχειρήσεις δέχονταν ένα εξαιρετικά ισχυρό χτύπημα, και οι καταναλωτές δυσκολεύονταν να πραγματοποιήσουν και τις πιο απλές αγορές, τα ψηφιακά κανάλια πωλήσεων αποτέλεσαν μία σανίδα σωτηρίας και για τις δύο πλευρές.
Κάπως έτσι, επενδύσεις από την πλευρά των επιχειρήσεων που σε κανονικές συνθήκες ήταν προγραμματισμένες να πραγματοποιηθούν σε ένα βάθος χρόνου τελικά ολοκληρώθηκαν σε μερικούς μόνο μήνες. Και μπορεί να μην ήταν εφικτό να αντιμετωπιστούν 100% οι απώλειες που κατέγραψαν πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις που διατηρούσαν φυσικά καταστήματα, το ηλεκτρονικό εμπόριο όμως μπόρεσε να προσφέρει πολύτιμη βοήθεια σε όσες επιχειρήσεις στράφηκαν σε αυτό. Ταυτόχρονα, οι καταναλωτές βρήκαν μία διέξοδο, ακόμα και για την προμήθεια ειδών πρώτης ανάγκης. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι πολλά σούπερ μάρκετ αναγκάστηκαν για πρώτη φορά να ασχοληθούν σοβαρά με τον συγκεκριμένο τομέα, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι πολλές φορές μία παραγγελία έκανε ακόμα και μέρες για να παραδοθεί, ως αποτέλεσμα του μεγάλου όγκου δουλειάς αλλά και των μη επαρκών υποδομών.
Η αλήθεια σε αριθμούς
Προκειμένου να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της επίδρασης που είχε στο ηλεκτρονικό εμπόριο η Covid-19 αρκεί να σημειώσουμε ότι το συνολικό ευρωπαϊκό ηλεκτρονικό εμπόριο «έπιασε» τζίρο στα 757 δισεκατομμύρια ευρώ το 2020, από 690 δισεκατομμύρια ευρώ το 2019. Μάλιστα, η αύξηση στην πραγματικότητα ήταν πολύ μεγαλύτερη, αν αναλογιστεί κανείς ότι πωλήσεις που πραγματοποιούνται παραδοσιακά μέσω διαδικτύου, όπως αυτές στον τομέα του τουρισμού, ή εισιτήρια για εκδηλώσεις, συναυλίες, αγώνες κτλ, ουσιαστικά άγγιξαν το μηδέν, λόγω των lockdown, μειώνοντας έτσι την συνολική ανάπτυξη. Η τάση αυτή συνέχισε να είναι ανοδική, καθώς το 2021 το ποσό αυτό έφτασε στα 849 δισ. ευρώ, ενώ το 2022 «άγγιξε» τα 900 δισ. τερματίζοντας τελικά στα 899.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, σε σχετική Ευρωπαϊκή Έκθεση Ηλεκτρικού Εμπορίου για το 2021, η χώρα μας είχε κατακτήσει την πρώτη θέση σε ρυθμό ανάπτυξης στον κύκλο εργασιών ηλεκτρονικού εμπορίου. Προκειμένου να μπορέσουμε να έχουμε μία εικόνα για το πως κινήθηκε γενικά η συγκεκριμένη τάση στην Ελλάδα, φτάνει να παρατηρήσουμε ότι το ποσοστό των χρηστών διαδικτύου που πραγματοποίησε ηλεκτρονικές αγορές αυξήθηκε σημαντικά από το 45% το 2017 στο 59% το 2020, όταν δηλαδή ήταν η πρώτη χρονιά της πανδημίας και των περιοριστικών μέτρων, το 2021 ανέβηκε ακόμα περισσότερο στο 69% το 2021, ενώ το 2022 κινήθηκε ακόμα πιο ψηλά, στο 71%. Στη χώρα μας ο τζίρος του ηλεκτρονικού εμπορίου το 2020 είχε υπολογιστεί στα 11,5 δισ. ευρώ, το 2021 στα 14 δισ. ευρώ. Τέλος, ο τζίρος το 2023 εκτιμάται πως ξεπέρασε τα 17,3 δισ. ευρώ σημειώνοντας αύξηση 9% από τα 15,8 δισ. ευρώ του 2022.
Η επιστροφή στην κανονικότητα και στα φυσικά καταστήματα
Η περαιτέρω ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου πάντως ήρθε αντιμέτωπη με κάποιες σημαντικές προκλήσεις από το 2022 και ύστερα. Αρχικά, η άρση των μέτρων της πανδημίας, καθώς σιγά-σιγά οι περιορισμοί είχαν αρχίσει να αποτελούν παρελθόν και ο κόσμος ήταν ελεύθερος να πραγματοποιήσει τις αγορές του όπως παλιά. Εκτός όμως από αυτό, κάποιοι εξωγενείς παράγοντες εμπόδισαν ακόμα περισσότερο την συνέχιση της εξαιρετικής πορείας. Συγκεκριμένα, ο πόλεμος στην Ουκρανία, η εκτόξευση του κόστους ενέργειας και η εκρητική άνοδος του πληθωρισμού, κατέστησαν τους καταναλωτές πιο προσεκτικούς σχετικά με τα χρήματα που ξοδεύουν σε αγορές.
Βέβαια το γεγονός ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο κατάφερε να διατηρήσει, και να ενισχύσει τη δυναμική του, μαρτυρά ότι πλέον έχει αποκτήσει βαθιές ρίζες μέσα στη συνείδηση του καταναλωτικού κοινού. Όπως όμως επισημαίνουν οι ειδικοί του χώρου, προκειμένου να μπορέσουν εταιρείες όπως τα e-shops ή/και εταιρείες παροχής υπηρεσιών logistics να ανταπεξέλθουν στις ολοένα και αυξανόμενες απαιτήσεις των τελικών πελατών θα πρέπει να αποκτήσουν ψηφιακή κουλτούρα, να αναδιοργανώσουν τις διαδικασίες τους, να εκπαιδεύσουν το προσωπικό τους και να προσελκύσουν στελέχη με εμπειρία και εξειδίκευση και να επενδύσουν σε αυτοματισμούς και έξυπνα συστήματα.
Η ισορροπία μεταξύ τεχνολογίας και φυσικών καταστημάτων
Σε κάθε περίπτωση, και παρά τη μεγάλη αύξηση που γνώρισε τα τελευταία χρόνια το ηλεκτρονικό εμπόριο, ο κόσμος δε γυρίζει την πλάτη στα φυσικά καταστήματα. Αντιθέτως, μετά την άρση των περιορισμών της πανδημίας, δείχνει να επιστρέφει σε αυτά, αναζητώντας και την ολοκληρωμένη εμπειρία του Shopping, που σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί μία ολόκληρη διαδικασία που περιλαμβάνει κι άλλες παράπλευρες δραστηριότητες, όπως φαγητό, καφέ, βόλτα κτλ.
Αυτό όμως που γίνεται εμφανές είναι ότι πλέον την εμπειρία των φυσικών καταστημάτων θέλουν να την συνδυάζουν με τα οφέλη της τεχνολογίας. Κάπως έτσι, σε παγκόσμιο επίπεδο, οι καταναλωτές σε ποσοστό 42% ζητά self-service ταμεία, το 40% επιλέγει να περιηγείται στον ιστότοπο ή στο mobile app του καταστήματος όπου βρίσκονται για να αναζητήσει τα προϊόντα που θέλει να αγοράσει, ενώ 1 στους 4 επιζητά τη metaverse εμπειρία.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι σε έκθεση της PwC, η οποία παραθέτει τα στοιχεία έρευνας στην οποία συμμετείχαν 9.180 καταναλωτές από 25 χώρες σε όλες τις ηπείρους, ηλικίας άνω των 18 ετών, οι οποίοι έπρεπε να έχουν ψωνίσει μέσω Διαδικτύου τουλάχιστον μία φορά τον προηγούμενο χρόνο, παρουσιάζονται οι καταναλωτές να εξακολουθούν να προτιμούν τις αγορές τους από τα φυσικά καταστήματα, με το 43% των ερωτηθέντων να τα επιλέγουν ως το πιο δημοφιλές κανάλι αγορών τους κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών και εμπιστεύονται και αναζητούν τις τεχνολογικές εφαρμογές που θα διευκολύνουν τις αγορές αυτές και θα τους προσφέρουν νέες αγοραστικές εμπειρίες.
Αξίζει να σημειωθεί πως όταν οι καταναλωτές που πήραν μέρος στην έρευνα κλήθηκαν να δώσουν προτεραιότητα σε παράγοντες που θα ενίσχυαν τις εμπειρίες αγορών στα φυσικά καταστήματα, ποσοστό 50% κατέταξε την πρόσβαση σε έμπειρους και χρήσιμους πωλητές ως τον κορυφαίο παράγοντα, ενώ τέσσερις στους δέκα εξέφρασαν έντονη προτίμηση στα self-service ταμεία και τo 26% είπε ότι αναζητεί τη metaverse εμπειρία. Τέλος, οι ηλεκτρονικές αγορές μέσω smartphone κατέλαβαν τη δεύτερη θέση σε δημοτικότητα με 34%.
Ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης
Ένα ακόμα στοιχείο που αναμένεται να καθορίσει τις εξελίξεις είναι η πρόοδος της τεχνητής νοημοσύνης, καθώς εξατομικευμένη αγοραστική εμπειρία που μπορούν να προσφέρουν τεχνολογικές εφαρμογές επιθυμούν πάνω από έξι στους δέκα καταναλωτές, Mάλιστα, 1 στους 3 προτιμά έναν συνδυασμό αγορών από φυσικά και ηλεκτρονικά καταστήματα.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις, έως το 2040 οι λιανέμποροι στην ΕΕ θα προωθούν τα προϊόντα τους και σε εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, Χαρακτηριστική είναι η πρόβλεψη ότι πάνω από το 80% των επιχειρήσεων ένδυσης θα προσφέρουν την δυνατότητα εικονικού δοκιμαστηρίου, που με μία φωτογραφία του ο υποψήφιος πελάτης θα βλέπει αν του αρέσει το ρούχο που διάλεξε πάνω του.
Γίνεται αντιληπτό, ότι το ηλεκτρονικό εμπόριο έχει έρθει για να μείνει στη ζωή των καταναλωτών, οι οποίοι όμως ακόμα δείχνουν να απολαμβάνουν την εμπειρία του φυσικού καταστήματος και την επικοινωνία που προκύπτει από αυτήν.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
