Η Boeing θα ήταν χαρούμενη σήμερα αν το πρόβλημα της ήταν μια εφιαλτική πτήση της οποίας οι αναταράξεις τρομοκράτησαν τους επιβάτες. Η εταιρεία, που αποτελεί παράδειγμα της αμερικανικής επιχειρηματικής κουλτούρας των τελευταίων 40 ετών, προσπαθεί ακόμα να επανορθώσει για την καταστροφική πτήση της Alaska Airlines τον Ιανουάριο, έχοντας καταστήσει πλέον σαφές ότι τα προβλήματά της είναι πολύ πιο βαθιά.
Τί έκανε η Boeing;
Υπήρχε μια εποχή που οι πιλότοι είχαν αυτοκόλλητα στις τσάντες τους που έγραφαν: «Αν δεν είναι Boeing, δεν θα πάω». Η Boeing ιδρύθηκε το 1916 και βοήθησε τις ΗΠΑ να ξεκινήσουν τη NASA και να κερδίσουν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για δεκαετίες ήταν η κορυφή της αμερικανικής μηχανικής, μια από τις πιο σημαντικές και εντυπωσιακές εταιρείες στις ΗΠΑ.
Αυτό άρχισε να αλλάζει στα τέλη της δεκαετίας του 1980 όταν ο Τ.Α. Wilson, ο τελευταίος CEO της που είχε γνώσεις Μηχανολόγου Μηχανικού, αντικαταστάθηκε από τον Frank Shrontz, δικηγόρο και επιχειρηματία. Από την ανάληψη καθηκόντων του τελευταίου και μέχρι το 2018, η Boeing πραγματοποίησε επαναγορές μετοχών αξίας 61 δις. δολαρίων για να αυξήσει την τιμή της μετοχής της και πλήρωσε 29,3 δις. δολάρια σε μερίσματα.
Με άλλα λόγια, η εταιρεία μοίραζε μερίσματα στους μετόχους όταν μπορούσε να έχει επενδύσει τα κέρδη της για την κατασκευή ενός καλύτερου και ασφαλέστερου προϊόντος ή και για να ωφελήσει τους εργαζόμενους και την τοπική κοινωνία.
Επιπλέον, δύο ατυχήματα — τα οποία ήταν αποτέλεσμα της προσπάθειας της εταιρείας να επιλύσει μια τεχνική βλάβη — στοίχισαν τη ζωή σε περισσότερους από 300 ανθρώπους και καθήλωσαν τα 737 Max 8 για περίπου 20 μήνες. Τα στελέχη υποσχέθηκαν να διορθώσουν τα προβλήματα που ταλαιπωρούσαν το 737 Max 8, αλλά το δυστύχημα του Alaska Airlines Max 9 τους πρόλαβε προκαλώντας νέα κρίση στην εταιρεία. Στην τριμηνιαία πρόσκληση κερδών της Boeing στα τέλη Ιανουαρίου, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος δεσμεύθηκε να εστιάσει η εταιρεία περισσότερο στην ποιότητα και ενθάρρυνε τους υπαλλήλους να μιλήσουν για ζητήματα ποιότητας που διακρίνουν κατά τη διάρκεια της παραγωγής.
Το πρόβλημα ήταν στην εταιρική κουλτούρα
Κάποιοι υποστήριξαν ότι τα προβλήματα της Boeing πηγαίνουν πιο πίσω και είναι μεγαλύτερα από τα πρόσφατα ζητήματα ποιότητας. Δυστυχώς όμως τα προβλήματα φαίνεται να είναι ακόμα μεγαλύτερα και από την ίδια τη Boeing.
Μέχρι τη δεκαετία του 1970, οι εταιρείες θεωρούνταν μέλη μιας κοινότητας με ευθύνη απέναντι στους υπαλλήλους που εργάζονται για αυτές, τις κοινότητες που τις στεγάζουν και τους πελάτες που αγοράζουν τα προϊόντα τους.
Στη συνέχεια, όμως, όταν το χρηματιστήριο των ΗΠΑ κατέρρευσε και η οικονομία βρέθηκε σε ύφεση, οι αμερικανικές εταιρείες εκτίμησαν πως χρειάζονταν μια αλλαγή. Ακαδημαϊκοί και Οικονομολόγοι υποστήριξαν τότε διάφορες θεωρίες στη βάση των οποίων οι εταιρείες έφεραν ευθύνη περισσότερο ως προς τους μετόχους και έπρεπε να είναι οικοδομημένες με τέτοιο τρόπο, ώστε να εξυπηρετούν τα συμφέροντά τους.
Οι θεωρίες βρήκαν υποστηρικτές ανάμεσα στους CEO και τα Διοικητικά Συμβούλια των επιχειρήσεων που αργά ή γρήγορα κινητοποιήθηκαν για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη για τους μετόχους τους. Μάλλον δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η αμοιβή του CEO αυξήθηκε κατά 1.322% από το 1978 έως το 2020.
Και δεν ήταν η μόνη
Ο στόχος του κέρδους έναντι του στόχου της μηχανικής υπεροχής του προϊόντος, δεν ήταν δυστυχώς κάτι που παρατηρήθηκε μόνο στη Boeing. Εκείνη την περίοδο αντανακλούσε αυτό που συνέβαινε γενικά στις ΗΠΑ.
Ο Διευθύνων Σύμβουλος που εκπροσώπησε καλύτερα αυτή την ιδεολογία ήταν ο Jack Welch, CEO της General Electric από το 1981 έως το 2001. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, διακρίθηκε ως ένας από τους σπουδαιότερους CEO επειδή έκανε πράξη την παραπάνω θεωρία: μείωσε το κόστος για την καινοτομία της GE – όπως έρευνα, ανάπτυξη και ποιοτικό έλεγχο – και διοχέτευσε το κέρδος στους μετόχους με τη μορφή εξαγορών και πληρωμών μερισμάτων.
Ωστόσο, πόσο αποτελεσματική μπορεί να είναι μια τέτοια νοοτροπία; Το 2018, μετά από πάνω από 100 χρόνια παρουσίας, η GE βγήκε από το χρηματιστήριο αφού είχε απολύσει περισσότερους από το 30% των εργαζομένων της.
Σε μια οικονομία όπου οι φορολογούμενοι κράτησαν ορισμένες επιχειρήσεις στη ζωή κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι εκτεταμένες απολύσεις στο όνομα της αποτελεσματικότητας και της αξίας των μετοχών, θυμώνουν τους φορολογούμενους οι οποίοι πλέον διαμαρτύρονται για κοινωνικές ανισότητες,
Εταιρείες όπως η GM και η Boeing είναι ζωτικής σημασίας για την αμερικανική οικονομία. Η επιτυχία τους δίνει δουλειά στους ανθρώπους και ενισχύει τις κοινότητες, κάτι που είναι αναγκαίο και απαραίτητο για την κοινωνική συνοχή.
Οι εταιρείες θα μπορούσαν να αποσυνδέσουν τις αμοιβές των στελεχών από τις τιμές των μετοχών ή να αλλάξουν τη σύνθεση των διοικητικών συμβουλίων για να συμπεριλάβουν τους υπαλλήλους. Ενδεχομένως και να εξετάσουν συνολικά την κουλτούρα που υπάρχει από πίσω. Αντί να ευνοούν τους μετόχους να δώσουν προτεραιότητα σε στρατηγικές ανάπτυξης των επιχειρήσεων που θα εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.
Στην περίπτωση της Boeing, αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι θα συνεργαστεί πιο στενά με τους προμηθευτές, θα επενδύσει στη βελτίωση του ποιοτικού ελέγχου και θα δώσει περισσότερο χρόνο για δοκιμές και έρευνα. Ότι θα γίνει μια εταιρεία, που μπορεί να κοστίζει περισσότερο αλλά θα είναι καλύτερη. Ότι θα είναι πρώτα και κύρια ένας εργοδότης, που συμβάλει στην καινοτομία και την οικονομία της χώρας του. Και ίσως από κάπου εδώ χρειάζεται να ξεκινήσει για να (ξανα)βρει τον εαυτό της.
Photo: Unsplash
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
